كاهش جمعیت جوان و افزایش آمار سالمندان؛ زنگ خطر جدی برای كشور

بر اساس آمار جمعیتی كشور، در دهه اول انقلاب به ازای هر یك هزار نفر جمعیت، سالانه 35 نفر به جمعیت كشور افزوده می شد؛ اما اكنون به ازای هر یك هزار نفر جمعیت 16 نفر به جمعیت كشور اضافه می شود.

در سال های گذشته جمعیت جوان كشور در مدت 30 سال به دو برابر افزایش یافت و چون مسائل مربوط به امكانات شغلی، تحصیلات و مایحتاج زندگی آنان مطرح بود، برنامه كنترل جمعیت در دستور كار دولت های گذشته قرار گرفت و یكی از كارآمدترین سیاست های كنترل جمعیت جهان با موفقیت در ایران اجرا شد.

اما این سكه روی دیگری هم دارد و آن كاهش آمار جمعیتی كشور در آینده است. به گونه ای كه اگر با آن روند كاهش جمعیت و بر اساس سناریوی رشد متوسط جمعیت حركت شود، در سال 1480 هجری شمسی جمعیت كشور به 62 میلیون نفر كاهش می یابد.

هم اكنون میزان باروری كل براساس سرشماری سال 85 به حدود 1.8 فرزند كاهش یافته و شاخص باروری به پایین ترین حد جانشینی (باروری كل پایین تر از 1.2 فرزند) رسیده است.

این در حالی است كه بر اساس یكی از بندهای قانون برنامه اول توسعه در مورد خطوط كلی سیاست تحدید موالید قرار بود رشد طبیعی جمعیت از3.2 به 2.3 درصد كاهش یابد. اما اكنون این رقم به 1.2 درصد رسیده است.

كارشناسان بر این باورند كه با ادامه روند كاهش رشد جمعیت، كشور دچار چالش هایی همچون «افزایش سالمندی جمعیت»، «افت میزان باروری و تجدید نسل»، «بحران ساختار خانواده» و «شكاف نسل ها» می شود.

رهبر معظم انقلاب بر همین اساس طی چند سال گذشته چندین مرتبه این زنگ خطر جمعیتی را به مسئولان دولت های نهم، دهم و یازدهم گوشزد كرده است.

حضرت آیت الله خامنه ای در نهم آبان ماه امسال در پیام به همایش ملی «تغییرات جمعیتی و نقش آن در تحولات مختلف جامعه» با اشاره به اهمیت موضوع جمعیت و ضرورت فرهنگ سازی برای اقناع نخبگان در ارتباط با نیاز كشور به افزایش جمعیت، خاطر نشان كردند مساله نمای جوان برای كشور یك مساله اساسی، مهم و تعیین كننده است و كشورهایی كه در دنیا دچار پیری جمعیت شده اند به دشواری راه علاجی برای مشكلات ناشی از آن یافته اند كه لازم است برای حل این مشكل در كشور، كار علمی، عمیق و اساسی صورت پذیرد.

ایشان در بخشی از این پیام اعلام كرده اند: بنده همچنان معتقدم كشور ما كشور هفتاد و پنج میلیونی نیست، كشور ما كشور صد و پنجاه میلیونی [است]، حالا ما دستِ كم را گرفتیم گفتیم صد و پنجاه میلیون؛ بیشتر هم می شود گفت.

قطعاً این كشور با این سطح وسیع، با این تنوّع آب و هوایی، با این امكانات فراوان زیرزمینی، با این استعداد بالقوّه علمی كه در این كشور وجود دارد، می تواند یك كشور پر جمعیّتی باشد و ان‌ شاءالله خودش هم این جمعیت را اداره كند.

یعنی همچنان ‌كه ما فكر می كنیم كه اگر چهار پنج بچّه افتاد روی دوش یك خانواده وضع زندگیشان چگونه خواهد شد، فكر این را هم بكنید كه این چهار پنچ بچّه وقتی بزرگ شدند و كاری پیدا كردند و شغلی پیدا كردند چه كمكی می توانند به پیشرفت كشور بكنند؛ یعنی این را هم باید فكر كرد.



**فقدان توازن جمعیتی سبب ركود جامعه می شود

نایب رییس دوم رییس كمیسیون اجتماعی مجلس شورای اسلامی در همین زمینه به خبرنگار ایرنا اظهار داشت: هر جامعه ای به شدت نیازمند تعادل در جمعیتش است.

«فرج الله عارفی» گفت: اگر توازنی بین متولدین یك جامعه با سالمندان آن وجود نداشته باشد؛ سبب پیری جمعیت و در نهایت به سستی و ركود آن جامعه منجر خواهد شد.

وی افزود: مسئولان علی الخصوص افرادی كه در حوزه جمعیت شناسی هستند، باید به گونه ای برنامه ریزی كنند كه زاد و ولد با كل جمعیت جامعه تناسب داشته باشد تا این نسبت جمعیتی سبب حفظ نشاط، سرزندگی و خلاقیت در جامعه باشد.



این نماینده مردم شهرستان های جیرفت و عنبرآباد در مجلس شورای اسلامی اظهار كرد: اگر جمعیت كشور رو به پیری برود در آینده با بحران نیروی انسانی مواجه خواهیم شد؛ همانگونه كه هم اكنون در برخی از جوامع اروپایی شاهد این معضل هستیم.

وی ادامه داد: هم اكنون دركشورهای اروپایی وآمریكایی دیگرتك فرزندی معنایی ندارد و حتی در برخی از خانواده ها شاهد جمعیت 10 تا 12 نفری هستیم.

این عضوكمیسیون اجتماعی مجلس شورای اسلامی گفت: بنابراین فرمایشات رهبر انقلاب كه در حقیقت یك دوراندیشی بلند مدت برای منافع و امنیت ملی است، باید بیش از گذشته مورد توجه مسئولان كشور قرار گیرد.



وی خاطرنشان كرد اگر كشور می خواهد حداقل تا دو دهه آینده نیروی انسانی مورد نیازش را تامین كرده و تعادل جمعیتی را حفظ كند به نظر می رسد هم اكنون هر خانواده باید حداقل شش فرزند داشته باشد.

عارفی اظهار كرد: شاید در گذشته و آن مقطع زمانی لازم بود كه هر خانواده بیش از دو بچه نداشته باشند، اما متاسفانه دیگر برای دهه 80 پیش بینی نشد و همین امر سبب بحران جمعیتی در كشور شد.



**نیازمند برطرف شدن معضلات مسكن و اشتغال هستیم

وی در مورد سیاست های تشویقی فرزند بیشتر گفت: معضل اشتغال و مسكن باید در كشور برطرف شود تا سن ازدواج كه هم اكنون متاسفانه بالاتر از 30 سال است، به حداكثر 21 سال كاهش یابد.

نایب رییس دوم رییس كمیسیون اجتماعی مجلس شورای اسلامی افزود: افزایش ظرفیت های تولید اشتغال در كشور سبب تشكیل زودتر خانواده ها و در نهایت افزایش باروری و زادو ولد جامعه می شود.

وی تصریح كرد همچنین دولت می تواند سیاست های تشویقی بیشتری برای افرادی كه بیش از چهار فرزند دارند، اعمال كند.

این نماینده مردم شهرستان های جیرفت وعنبرآباد در مجلس شورای اسلامی یادآور شد در این سیاست های تشویقی می توان در اولویت قرار دادن اشتغال فرزندان، تامین اجتماعی، مسكن و غیره را در نظر گرفت.

وی در ادامه با انتقاد از مواضع وزیر راه، مسكن و شهرسازی در مورد تداوم طرح مسكن مهر گفت: هم اكنون با چنین شرایطی كه بایستی اقدامات توسعه ای در تمامی جوانب داشته باشیم كه از جمله مهمترین آنها نیز بخش مسكن است؛ عدم تدوام مسكن مهر اقدامی نابخردمندانه محسوب می شود.

این عضو كمیسیون اجتماعی مجلس شورای اسلامی یادآور شد مطالبی همچون اعتقاد نداشتن به طرح مسكن مهر از جانب یك وزیر و مسئول مملكتی به صلاح جامعه نیست.

عارفی افزود: وزیر راه، مسكن و شهرسازی در چنین شرایطی كه همه مسئولان نظام از جمله رهبر معظم انقلاب دغدغه نرخ رشد جمعیتی را دارند، نباید طرح مسكن مهر را اقدامی بی فایده شمرده و از این مساله عبور كند.

وی گفت: وقتی كه رییس جمهوری دولت یازدهم شعار تدبیر و امید سر می دهند باید وزرای ایشان نیز با شناخت كامل از شرایط جامعه با عقلانیت سعی در چاره اندیشی داشته و امید را در جامعه بیش از گذشته زنده كنند.



**منابع انسانی كارآمد و توانمند از مولفه های قدرت جوامع است

دبیر دوم كمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی نیز در گفت و گو با خبرنگار ایرنا گفت: كاهش جمعیت جوان یك جامعه از جوانب مختلف سبب صدمه دیدن كشورها می شود.

«لاله افتخاری» افزود: یكی از مولفه های مهم و غیرقابل اغماض اقتدار هر كشوری، منابع انسانی كارآمد و توانمند است.

وی اظهار كرد: بالطبع هر جامعه ای كه دارای زاد و ولد متناسب با نرخ جمعیتی باشد، در آینده دچار بحران معضل پیری و سالمندی نمی شود.



این نماینده مردم تهران در مجلس شورای اسلامی یادآور شد اگر نرخ رشد جمعیتی بر همین روند ادامه پیدا كند، بطور حتم در آینده با جمعیتی سالخورده مواجه خواهیم شد.

وی خاطرنشان كرد در صورت بروز چنین معضلی، چشم انداز آینده بسیار ناهنجار خواهد بود و توانمندی، علم آموزی، فعالیت و چرخاندن چرخه اقتصاد، صنعت و دانش مملكت بسیار كند خواهد شد.

افتخاری تصریح كرد چنین شرایطی سبب فرسایش جامعه خواهد شد و بر همین اساس از هم اكنون در این راستا باید فكر اساسی شود.



**كمیسیون فرهنگی مجلس طرحی جامع تهیه كرده است

لاله افتخاری گفت: خوشبختانه در كمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی در همین زمینه طرحی جامع و گسترده در راستای سیاست حمایتی از افزایش نرخ زاد و ولد تهیه شده كه تا هفته آینده به صحن علنی مجلس برای نوبت دهی ارائه خواهیم كرد.

وی با یادآوری سیاست های دولت های گذشته در كاهش شمار فرزندان خانواده ها گفت: شرایط دهه 60 یا 70 چنان سیاستی را ایجاب می كرد كه اعمال شود. اما باید این امر از دهه 70 به بعد پایش و جلوی آن گرفته می شد كه متاسفانه این كار صورت نگرفت.



افتخاری با تاكید بر این كه داشتن فقط دو بچه برای خانواده ها امری اشتباه است، ادامه داد: معتقدم هم اكنون باید هر خانواده ای چهار تا پنج فرزند داشته باشند.



دبیر دوم كمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی گفت: متاسفانه هم اكنون سن ازدواج بالا رفته كه باید در همین زمینه نیز تصمیماتی اتخاذ شود.

وی با یادآوری لزوم ارائه سیاست های تشویقی در زمینه افزایش نرخ رشد جمعیت گفت: حمایت های غذایی و تغذیه، قضایی و حقوقی از خانواده های پرجمعیت باید در دستور كار قرار گیرد.

این نماینده مردم تهران در مجلس شورای اسلامی با تاكید بر امر فرهنگسازی افزود: مسئولان فرهنگی و نهادهای مرتبط باید در زمینه آگاهی بخشی و تشویق خانواده ها در زمینه ازدیاد فرزندان گام های موثری بردارند.



**جوانان موتور محركه توسعه جوامع هستند

دبیر اول كمیسیون اجتماعی مجلس شورای اسلامی نیز در گفت و گو با خبرنگار ایرنا اظهار كرد: جمعیت جوان به منزله موتور محركه توسعه جوامع به شمار می رود.

«محمد اسماعیل سعیدی» گفت: آمارهای بین المللی و داخلی نشان می دهد كه با چنین نرخ رشد جمعیتی در كشور تا 15 لغالیت 20 سال آینده با كاهش جمعیتی زیادی مواجه شده و آمار سالمندان بسیار افزایش خواهد یافت.



وی افزود: همین امر سببب تاثیر در افزایش بهره وری، تحول ساختاری و اجتماعی كشور شده و توسعه كشور را كم شتاب خواهد كرد.

رییس مجمع نمایندگان آذربایجان شرقی ادامه داد: بر همین اساس باید از هم اكنون با تدارك برنامه منسجم و علمی، باید جلوی كاهش جمعیت و افزایش نسبی سالمندان در آینده نزدیك گرفته شود.

وی خاطرنشان كرد كشورهایی كه دچار پیری جمعیت و كاهش نرخ زاد و ولد شده اند، به سختی بر آن معضل غلبه كرده و حتی برخی ها نیز نتوانسته اند این كاهش جمعیتی را جبران كنند.



سعیدی یادآور شد اگر مسئولان و مدیران كشور نیز ازهم اكنون به فكر پیشگیری از كاهش نرخ رشد جمعیت نباشند، بطور حتم در آینده بسیار متضرر خواهیم شد.

وی گفت: برای رسیدن به اهداف چشم انداز و نیز اسناد بالا دستی نظام باید جمعیتی جوان، شاداب و فعال داشته باشیم تا رشد و توسعه كشور تضمین شود.



این نماینده مردم تبریز، آذرشهر و اسكو تاكید كرد معتقدم باید هر خانواده ایرانی در چنین شرایطی بطور میانگین حداقل سه فرزند داشته باشند.

وی با تاكید بر لزوم اجرای سیاست های تشویقی برای افزایش نرخ رشد جمعیت كشور گفت: دولت های دهم و یازدهم بخشی از سیاست های تشویقی را به صورت جدی دنبال كرده اند. اما آن نتیجه مطلوب تاكنون حاصل نشده است.



دبیر اول كمیسیون اجتماعی مجلس شورای اسلامی تصریح كرد معتقدم علاوه بر سیاست های تشویقی باید فرهنگسازی نیز صورت گیرد.

وی خاطرنشان كرد هم اكنون برخی از رسانه های خارجی كه به داخل كشور نفوذ كرده اند، سیاست عدم گرایش به باروری و فرزند داشتن را القا می كنند كه باید جلوی این كار گرفته شود.



رییس مجمع نمایندگان آذربایجان شرقی یادآور شد این رسانه ها به صورت دقیق و برنامه ریزی شده بنیان خانواده های ایرانی را هدف گرفته اند.

وی افزود: در این زمینه رسانه ها علی الخصوص صدا و سیما و مراكز آموزشی و فرهنگی كشور باید بیش از گذشته تلاش كنند و گام های موثرتری بردارند.



نماینده مردم تبریز، آذرشهر و اسكو با یادآوری افزایش سن ازدواج در جامعه گفت: معضلاتی مانند اشتغال و مسكن جوانان باید برطرف شود.

وی خاطرنشان كرد نداشتن درآمد كافی، نبود امنیت شغلی و مسكن مناسب سبب شده هم اكنون شاهد كاهش آمار ازدواج و افزایش نرخ طلاق در جامعه باشیم.

گزارش از: حمید بازگشا

گزارمیز**9187**1647