هرقطعه حزن انگیز، موسیقی عاشورایی نیست

«رضا مهدوی» روز شنبه در گفت و گو با خبرنگار موسیقی ایرنا درباره موسیقی عاشورایی گفت:گاه نواهایی خوانده می شود كه به دلیل ناآگاهی از تاریخ اسلام و حماسه عاشورا، یا نداشتن آگاهی از ردیف موسیقی و آوازی ایرانی و گاه همه اینها، نه تنها در شان فرهنگ عاشورا و آن حماسه عظیم نیست بلكه به این فرهنگ آسیب می رساند.

وی افزود: نام این كارها را بدعت می گذارم، بدعت مبتذل كه آنچه از این ابداعات بر جا می ماند مغفول شدن فرهنگ عاشوراست.

مهدوی توضیح داد:تا زمانی كه از لحاظ غنای فرهنگی به حد بالایی نرسیدیم نباید ابداعی در نواها و موسیقی عاشورا انجام دهیم بلكه با سازهای دمام و سنج و شعرهای مبتنی بر سنت پیش رویم و در عین حال بیان تازه ای داشته باشیم.



** باید به نشانه های سنتی رجعت كرد

مدیر سابق مركز موسیقی حوزه هنری سازمان تبلیغات اسلامی افزود: هنرمندانی كه می خواهند عرض ارادت به حماسه عاشورا كنند،باید دقت كنند كه از نشانه های سنتی و آیینی استفاده كنند. از اشعار درست كه سندیت داشته بهره ببرند و ملودی ها و نغمه های برخاسته از تعزیه را به كار گیرند.

مدیر شركت آوای آذركیمیا ادامه داد: به واقع فعال هنری باید ابتدا به فلسفه محرم آگاهی داشته و اینكه چرا امام حسین (ع) در روز عاشورا در زیر تیر و نیزه دشمنان گفتند: «اگر دین ندارید لااقل آزاده باشید». در غیر این صورت ممكن است حتی قطعه ای در گوشه همایون بسازد كه خیلی هم حزن انگیز باشد اما موسیقی عاشورایی نیست.



** ابداعات مبتذل از دهه هفتاد به بعد شكل گرفت

وی افزود: برخی به بهانه جذب جوانان از دهه هفتاد به بعد در موسیقی عاشورایی ابداعات مبتذلی را آغاز كردند كه كار به وضعیت موجود رسید كه همه مسایل به جز فرهنگ عاشورا و آنچه امام حسین (ع) در كربلا انجام داد در موسیقی دیده می شود. این روند در حالیست كه هنرمند باید متعهد به این معنا بوده كه همه زمان ها و همه مكان ها عاشورا و كربلا است و در همین راستا فعالیت مداحی یا نوایی اش را انجام دهد.

مهدوی گفت: نكته جالب این است كه از زمان مشروطه تا انقلاب آثار و نمونه های صوتی كه بر جای مانده نشان از این می دهد كه اصالت موسیقی عاشورایی حفظ می شده و كارهای فاخری ارایه شده است. اما مدرن گرایی، شتاب برای تغییر و تحول در دهه های 70 و 80 ، كار را به جایی رساند كه مسیر را گم كردیم.

رییس سابق مركز موسیقی حوزه هنری سازمان تبلیغات اسلامی گفت: همیشه تصور می شود كه هجمه فرهنگی از خارج است اما بخشی از هجمه ها از داخل است و ناشی از نادانی یا كم دانشی و گاه لجاجت فرهنگی ما هست.

مهدوی به فعالیت های موسیقایی صدا و سیما و حوزه هنری اشاره كرد و گفت: متاسفانه صدا و سیما به رغم نزدیكی با حوزه خود را رقیب این مجموعه می داند و آثار حوزه از صدا و سیما دیده و شنیده نمی شود و مردم كمتر از طریق این رسانه به نمونه های خوب موسیقی عاشورایی دسترسی می یابند.

وی افزود: این روزها صدا و سیما موسیقی سنگین پخش می كند اما اینها موسیقی عاشورایی نیست،بلكه موسیقی است كه شما در رستوران یا تریا می شنوید و پخش این نوع كارها را ناشی از كم دانشی و لجاجت فرهنگی می دانم.



** جای حاج آقا كوثری خالیست!

مهدوی در بخشی دیگر از این گفت و گو درباره نمونه كارهای خوب موسیقی عاشورایی و مداحی در دهه های اخیربه زنده یاد حاج آقا كوثری اشاره كرد و او را كه ایام محرم به خواندن روضه در حسینیه جماران و در خدمت امام خمینی (ره) می پرداخت، نمونه خوب مداحان دانست و گفت : او بدون تكلف می خواند اما در ردیف دستگاهی می خواند و متكی بر موسیقی ایران بود، برای همین تاثیری كه لازم بود را بر دیگران می گذاشت.



** از گاتا تا روضه

مهدوی با بیان اینكه اینگونه نیست كه گونه موسیقی مذهبی به تمامی وابسته به كلیت اسلام باشد،گفت: این گونه(ژانر) در ایران باستان وجود داشته و ایرانیان دعاها و مناسك مذهبی خود را با موسیقی مذهبی همراه می كردند.

وی یادآورشد: پس از اسلام، موسیقی مذهبی سرودخوانی ها و گاتاخوانی ها به روضه ها رسید.

این پژوهشگر در عین حال گفت: ژانر موسیقی مذهبی در ایران از سال 61 قمری به بعد با حماسه عاشورا عجین شد.



** هنرمند واقعی در خدمت فرهنگ حسینی

مهدوی ادامه داد: با توجه به عجین شدن هنر ایرانی با حماسه عاشورا، هر كار هنرمند باید متعهدانه و بر اساس فرهنگ حسینی مروج دینداری و آزادگی باشد.

مدیر سابق مركز موسیقی حوزه هنری سازمان تبلیغات اسلامی همچنین با یادآوری اینكه وظیفه حوزه هنری ترویج هنر دینی به منظور گسترش دینمداری به صورت غیر مستقیم بوده و هست،گفت: اگر ریزتر بخواهیم این ماموریت را بیان كنیم وارد مبحث مذهب و عاشورا می شویم.

وی به دوره مدیریت ده ساله اش از سال 80 تا 90 بر مركز موسیقی حوزه هنری اشاره كرد و ادامه داد: در طول این مدت موفق شدیم 40 ساعت در ژانرهای گوناگون از جمله كودكان، پاپ و كلاسیك درباره عاشورا كاركنیم كه به بازار عرضه شد.

مهدوی نام این آثار را «عطش و آتش» از صادق آهنگران،«خروش بحر» از علیرضا افتحاری ، «ذبح نور» از عبدالرضا موسوی، »ماه نی» از امیرحسین مدرس، «سرو نی» از حسین علیشاپور، 72 از مرتضی حیدری، پیش خوانی های تعزیه از اردشیر صالح پور و قصه كربلا از قاسم مطهری نام برد.

وی از دیگر آثار این دوره به مجموعه سه آلبومی مداحان و مراجع تقلید، مجموعه دو آلبومی ودا با صدای حسام الدین سراج و اثر موسیقی ذوالجناح از سید محمد توحیدی اشاره كرد.

مدیر سابق مركز موسیقی حوزه هنری سازمان تبلیغات اسلامی گفت: 40 ساعت كار آرشیوی و پژوهشی دانشگاهی نیز با كمك جهانگیر نصری اشرفی، عباس محمدی، هوشنگ جاوید، اردشیر صالح پور، انجام شد كه در حوزه موجود است و منبعی از باز خوانی و آثار مرجع در زمینه موسیقی عاشورا هست.



** توصیه صبا به شاگردانش

این برنامه ساز رادیویی همچنین در زمینه موسیقی گفت: استاد ابوالحسن صبا در ایام محرم و صفر كه فعالیت موسیقایی معمول كم می شد، به شاگردانش توصیه می كرد كه از این ایام استفاده كرده و در تعزیه ها و مجالس روضه شركت كنند چرا كه در این مجالس می تواند بسیار در زمینه موسیقی آموزنده و بعد این آموخته ها را در موسیقی خود ارایه دهند.

وی با تاسف گفت: البته اكنون برعكس شده است!

فراهنگ(4) ** 1418**1010