اين آيين از صبح روز عاشورادر ميان حزن و اندوه هزاران نفر از عزاداران حسيني در شهر سبزوار آغاز مي شود و با آيين ها و سنت هايي همراه است .
رييس شوراي هيات هاي مذهبي سبزوار روز دوشنبه در گفت و گو با ايرنا در اين باره گفت : آيين نخل گرداني در سبزوار بنا به وجود نخل هايي كه تاريخ ساخت دارند به حدود 500 سال قبل يعني به قرن 9 هجري برمي گردد.
حسين كارگري افزود : آيين نخل گرداني از صبح روز عاشورا همزمان با بر آمدن آفتاب آغاز مي شود و در اين زمان سينه زنان و زنجير زنان همراه با كاروان امام حسين (ع) حركت خود را آغاز مي كنند.
وي اظهارداشت: در ابتداي كاروان نمادين، امام حسين (ع) و يارانش سوار بر اسب و لباسهاي سبز و در جلوي كاروان قمر بني هاشم با علم خود حركت مي كند، پشت سر كجاوه ها با شتر و اسب و پشت سر آنان لشكريان جان بر كف امام حسين (ع) با نيزه ها و بعد سواران اشقيا و سران و سرداران لشكر يزيد با نيزه هاي بلند هله هله كنان حركت مي كنند.
وي ادامه داد : نخل از يك چارچوبه چوبي يا آهني تشكيل شده كه پوشش آن از پارچه ساده سياه است كه روي نخل با قاليچه ها، كتيبه ها و پارچه هايي كه زنان هنرمند از گذشته بنا به نذرهايي كه دارند آن را با ظرافت و اعتقاد به نام اسامي ائمه اطهار (ع) و اباعبدالله الحسين (ع) قلاب دوزي مي كنند، پوشيده مي شود.
وي گفت : به اين نخل، دراي (زنگ ها) آويزان مي شود و يك نفر در داخل، اين زنگ ها را در حين حركت به صدا در مي آورد كه صداي اين زنگ ها يادآور نواي شترهاي كاروان اباعبدالله الحسين(ع) است.
فرد ديگري كه بر بالاي نخل سوار است به نام چاوش معروف است و شعرهاي مرتبط با سيد الشهدا و حماسه عاشورا را با نواي خوش مي خواند و مردم در اطراف صلوات مي فرستند.
هر كدام از افراد زير نخل داراي يك جايگزين هستند و افرادي با جليقه هايي مخصوص اين نخل را حمل مي كنند و در حين حركت زماني كه احساس خستگي كردند با گفتن 'يا الله'جاي خود را به ديگري مي دهند.
اين عضو شوراي اسلامي شهر سبزوار افزود : اندازه نخل بسته به وسعت شهر يا روستا فرق مي كند و هر سال بنا به قدمتي كه دارند مرمت مي شود.
كارگري گفت: بزرگترين نخل در شهرستان ، نخل مزينان (از توابع داورزن سبزوار) است كه بالغ بر 80 نفر زير نخل جاي مي گيرند.
وي افزود : سوگواران حسيني با اعتقاد، صادقانه و با اشك نخل را حمل كرده و در اماكن متبركه و بين دسته هاي عزاداري اين نخل را مي چرخانند.
رييس شوراي هيات هاي مذهبي سبزوار گفت : يكي از رسوم ديگري كه اكنون بويژه در روستاهاي سبزواز از روز هفتم محرم تا روز عاشورا برگزار مي شود، مراسم علم گرداني است.
كارگري با بيان اينكه علم به عنوان يكي از نمادهاي عاشورا است و به بالاي آن پنجه يا تيغه مخصوص نصب مي كنند، افزود :علم ها و علامت ها را معمولا جوانان نيرومند از زمين بلند كرده و در خيابان ها راه افتاده و جمعيت پشت سر آنان به نوحه خواني و سينه زني مي پردازند.
وي اظهار داشت : مراسم علم گرداني از روز هفتم محرم آغاز شده و مقارن با ظهر عاشورا تمام آبادي را دور مي زنند در مراسم علم گرداني فاصله جمعيت سوگوار فاصله منزل قبلي تا منزل بعدي را به آرامي سينه مي زنند و به صورت دو دسته ابياتي در رثاي امام حسين (ع) و يارانش مي خوانند.
كارگري اظهار داشت : در اين مراسم با حركت دادن علم ها به همراه دسته (جمعيت سوگوار) به در منازل مي روند و در حالي كه صاحب منزل حياط خانه را آب و جارو كرده و فرش نموده، علمداران، علم ها را به ديوار خانه تكيه مي دهند و جمعيت در بيرون يا داخل منزل توقف مي كنند آنگاه واعظ يا گرداننده اصلي مراسم كه اهالي را به خوبي مي شناسد براي صاحبخانه و درگذشتگان وي از خداوند طلب مغفرت مي نمايد و مستمعين هم با صداي بلند آمين مي گويند و براي شادي روح درگذشتگان فاتحه مي خوانند.
وي ادامه داد : پس از ختم دعا صاحبخانه مطابق وسع مالي خود از حاضران پذيرايي كرده و مبلغ نقدي و يا غيرنقدي را به خادم مسجد و يا گرداننده مراسم براي هزينه در مسجد يا اطعام براي عزاداران تقديم مي كند.
وي اظهار داشت : اين علم نماد، علمي است كه سربداران سبزوار در شروع حركت خود علمي را در روستاي باشتين نصب كرده و دستارهاي خود را بربالاي آن بستند چون اين افراد از طرف پدر به امام حسين (ع) و از طرف مادر هم به برامكه منسوب و در نتيجه سادات حسيني بودند.
وي با بيان اينكه پس از آن اين گروه با هم روستايي هاي خود به دور علم گرد آمدند و گفتند سر به دار مي دهيم ولي تن به ذلت نمي دهيم و حركت خود را از پاي همين علم كه امروز نماد تعزيه شيعيان حسيني شده، آغاز كردند.
وي ادامه داد : امروز هم شروع دسته جات و هيات هاي ما بعد از بر پاداشتن اين علم در ميادين تعزيه ، تكايا ، حسينيه ها و مساجد است .
وي با اظهار اينكه از جمله سنت هاي ديگري كه همه ساله در دهه اول محرم در سوگ ائمه اطهار برگزار مي شود، نمايش تعزيه در قالب ميداني است كه جنبه حماسي آن بر حزنش غلبه دارد.
كارگري افزود : تعزيه هاي دو طفلان مسلم ،حر ، حضرت عباس(ع) ، حضرت علي اكبر (ع)، حضرت قاسم (ع) و شهادت امام حسين (ع) از جمله تعزيه هايي است كه در ايام محرم در سبزوار به نمايش در مي آيد .
وي مويه خواني (بجه خواني ) رسمي در بين بانوان سبزوار را يكي از آيين هايي كه اكنون در حال منسوخ شدن است ذكر كرد و گفت : در اين آيين عزاداري، زنان در بعداز ظهر ها در منازل و حسينيه ها گرد هم مي آيند و به مويه خواني مي پردازند به اين صورت كه هر خانمي يك دوبيتي مرتبط با امام حسين (ع) و فرزندان و يارانش با صداي بسيار حزين مي خواند و ديگري پاسخ مي گويد و بعد از آن با روضه خواني توسط واعظ و دعا مجلس را تمام مي كنند.
وي ادامه داد : يكي از آيين هاي زيبايي كه در سبزوار منسوخ شده است، هيات بني اسد بود كه تا حدود 20 سال پيش برگزار مي شد كه اين هيات متشكل از زناني بود كه بعد از ظهر روز يازدهم محرم با يك بيرق كه جلو هيات توسط يك مرد حمل مي شد حركت خود را آغاز مي كرد.
وي اظهار داشت : اين هيات اشاره دارد به واقعه عاشورا و روي زمين ماندن پيكرهاي مطهر شهيدان كربلا ، در اين هيات هر كدام از بانوان با يك بيل و كلنگ روي دوششان حركت كرده و با دست ديگر سينه مي زدند و بعد از طي مسير كوتاهي به حسينيه يا امامزاده عزيمت مي كردند و بعد از دعا و روضه مراسم را به پايان مي رساندند.
رييس شوراي هيات هاي مذهبي سبزوار گفت : يكي ديگر از آيين ها كه در برخي مناطق شهر، بخش ها و روستاهاي سبزوار اجرا مي شود، هيات هاي متحده 'سنگ زنان' حسيني است كه عزاداران با اين عمل اندوه و تالم شديد خود را نشان مي دهند.
كارگري در خصوص اين آيين گفت : از شب هفتم محرم به مدت سه شب عده اي در صف هاي منظم با آهنگ خاص و آداب و حركات معين كه از آهنگ نوحه خوان بر مي آيد دو قطعه چوب استوانه اي شكل كوچك را به نشانه دو قطعه سنگ در مشت گرفته و پيش رو يا بالاي سر بر هم مي زنند.
7495/7499/659
سبزوار- ايرنا- آيين نخل گرداني در روز عاشوراي حسيني در سبزوار گوشه اي از عزاداري هاي ديار سربداران در عزاي سرور و سالار شهيدان حضرت ابا عبدالله الحسين (ع) و ياران با وفايش است.
