«نیما» شاعری كه با جسارت و شجاعت از مرز ادبیات سنتی عبور كرد

«علی اسفندیاری » معروف به «نیما یوشیج» از شاعران تاثیر گذار در جریان ادبی كشور است ، او نه تنها با ایجاد یك جریان ادبی نو قالب شعر كلاسیك را برهم زد بلكه بر شاعران و ادیبان همزمان و پس از خود تاثیر گذاشت.

او انقلابی در جریان ادبی كشور ایجاد كرد و آگاهانه ساختارهای شعر كهن و سنتی را شكست ؛نیما علاوه بر شكستن برخی قوالب و قواعد، در زبان قالبهای شعری تاثیر فراوانی گذارد.

«نیما» را می توان بنیانگذار شعر نو خواند؛ او ادبیات كلاسیك و سنتی را مورد تهاجم قرار داد و توانست با جسارت قابل توجهی از مرز ادبیات سنتی عبور كند.

رضا اسماعیلی استاد زبان و ادبیات فارسی روزسه شنبه در گفت وگو با خبرنگار فرهنگی ایرنا با یاد آوری اینكه « نیما »پشتوانه قویی از لحاظ دانش و بینش در حوزه ادبیات كلاسیك داشت اظهار داشت: او در تمامی قالب ها همچون رباعی ، قصیده ، چارپاره و... طبع آزمایی كرد و آثار ماندگاری از خود برجای گذارد.

این شاعر معاصر تاكید كرد : سبكی كه نیما در ادبیات كشور ایجاد كرد نه به دلیل ضعف بلكه از سر آگاهی بود ، او توانست رنسانی در جریان ادبی كشور ایجاد كند و سبب شد ادبیات فارسی سیر تكاملی و تكوینی را طی كند.

وی یاد آور شد : در آغاز حركت و فعالیت ادبی ،«نیما» مخالفان زیادی داشت ، و بیشتر جلسات ادبی مورد تمسخر و سرزنش قرار می گرفت، گاه این جلسات با فحش و ناسزا همراه بود ، بسیاری معتقد بودند نیما به خاطر بیسوادی شعر نیمایی را ابداع كرده است.

خالق « ناگهان دریا » با بیان اینكه امروز بسیاری از اهل ادب از نیما به نیكی یاد می كنند تصریح كرد كه او ظرفیت های جدیدی در شعر فارسی ایجاد كرد و توانست به سهولت افكار و احساسات خود را بیان كند.او قابلیت ها را كشف كرد و امروز بسیاری از شاعران كلاسیك از او به خوبی یاد می كنند و بر تلاش های او مهر تایید می زنند.

وی در مورد ویژگی زبانی اشعار «نیما» توضیح داد : وی دارای جهان بینی خاص ادبی بود و به هستی كلمات نگاهی جدید داشت ، او معتقد بود كه باید شعر را به میان مردم برد و به تمامی كلمات مجوز عبور به زبان شعر را داد.

این شاعر معاصر جزیی نگری و عینی گرایی را ویژگی كار نیما برشمرد و افزود : او از اصطلاحات و تركیبات بومی زیاد استفاده و تلاش می كرد بدان هویت و اصالت ببخشد .

اسماعیلی در مورد اینكه جوانان ما در جریان تولیدات خود چقدر به سبك نیمایی گرایش دارند به خبرنگار ایرنا گفت : متاسفانه در عصر حاضر چندان گرایشی به سرودن این گونه ادبی نیست ، بیشتر شاعران تمایل به سرودن در سبك ازاد و سپید دارند ، مرحوم قیصر امین پور از كسانی بود كه سعی داشت دستاوردهای شعر نیما را حفظ كند و اشعاری در قالب نیمایی سرود .

وی یكی از دلایل كه در این سبك شعر كمتر سروده می شود سختی آن عنوان كرد و گفت : وزن این نوع شعر شكسته است و هر شاعری قادر به سرودن آن نیست ، شعر سپید با عروض سر وكار ندارد و راحت تر سروده می شود ، در قالب كلاسیك نیز شعر عروضی است و ضوابط خاص خود را دارد .

اسماعیلی در مورد ویژگی شخصیتی این شاعر گفت : به رغم تصور مردم كه وی را شاعری آوانگارد ، غیر دینی ، روشنفكر

و دین ستیز می دانستند اشعار مذهبی او نشان از احترام وی به اهل بیت (ع) دارد ، در كتاب «نامه های نیما» شعری در باب حضرت امیر (ع) سروده است ، او به دنبال احیا كرامت انسانی بود .

وی با بیان اینكه به ارزشهای بومی احترام می گذارد گفت : به دلیل تولدش در یكی از شهرهای شمال همواره سعی داشت به اصطلاحات بومی هویت ببخشد ، طبعیت گرایی و نظریه پردازی از دیگر ویژگی های وی بود و توانست دیدگاه های ادبی در قالب نظریه یا مانیفست ادبی تدوین كند.



* سروده هایی از نیما

می تراود مهتاب

می درخشد شبتاب

نیست یكدم شكند خواب به چشم كس و لیك

غم این خفته چند

خواب در چشم ترم می شكند .



دستها می سایم

تا دری بگشایم

برعبث می پایم

كه به در كس آید

در و دیوار به هم ریخته شان

بر سرم می شكند .





* زندگینامه

«علی اسفندیاری» ، معروف به «نیما یوشیج» در سال 1274 در یوش از توابع نور مازندران دیده به جهان گشود.

پدرش ابراهیم‌خان اعظام‌السلطنه متعلق به خانواده‌ای قدیمی مازندران بود و به كشاورزی و گله‌داری مشغول بود. نیما تا سن دوازده سالگی در زادگاهش روستای یوش و در دل طبیعت زندگی كرد.

نیما خواندن و نوشتن را در مكتب آموخت ، در سن 12 سالگی به تهران آمد و در مدرسه عالی سن لویی مشغول تحصیل شد. به تشویق یكی از معلم‌هایش به نام «نظام وفا » به شعر گفتن مشغول گشت و در همان زمان با زبان فرانسه آشنایی یافت و شعر گفتن به سبك خراسانی را شروع كرد.

پس از پایان تحصیلات در مدرسه سن‌لویی نیما در وزارت دارایی مشغول كار شد. اما پس از مدتی این كار را مطابق میل خود نیافت و آن را رها كرد.

نیما در سال 1301 اثری با عنوان «افسانه» را خلق كرد كه بخش هایی از در مجله قرن بیستم به سردبیری «میرزاده عشقی» به چاپ رسید.این منظومه مخالفت بسیاری از شاعران سنتی و پیرو سبك قدیم مانند ملك الشعرای بهار و مهدی حمیدی شیرازی را برانگیخت.

او نخستین شعرش را در 23 سالگی نوشت، یعنی همان مثنوی بلند «قصه رنگ پریده» كه خودش آنرا یك اثر بچگانه معرفی كرد.

مجموعه شعر«قصه رنگ پریده» «خون سرد» ،‌«مطبعه‌ی سعادت»‌‌، «فریادها»، ‌«مرقد آقا» «كلاله‌های خاور» «ناقوس» «مانلی»‌ «افسانه»‌ « مروارید» ، «امیركبیر» مجموعه نامه‌هایی با عنوان «كشتی و طوفان» ، «قلم‌انداز» «حكایات و خانواده سرباز» مجموعه نامه‌های «ستاره‌ای از زمین»‌ ،‌ داستان «توكایی در قفس» «آهو و پرنده‌ها»‌« حرف‌های همسایه »، «شعر من» مجموعه نامه‌های «دنیا خانه من است»‌« آب در خوابگه مورچگان » ، «عنكبوت» « كندوهای شبانه »، « شهر صبح شهر شب»‌ و دو سفرنامه و ... اشاره كرد.

وی در سپیده دم روزپنجشنبه 14 دی ماه 1338 از دنیا رفت و در امامزاده عبدالله تهران به خاك سپرده شد. در سال 1372 بنا به وصیت وی پیكر او به خانه‌اش در یوش منتقل شد و در حیاط خانه محل تولدش به خاك سپردند.

خانه نیما یوشیج واقع در یوش، بنایی است كه قدمت آن به دوره قاجار می‌رسد. این بنا به شماره 1802 از سوی سازمان میراث‌فرهنگی به عنوان اثر ملی ثبت شده‌است و حفاظت می‌شود.

گزارش از : مریم زباندان

فراهنگ **1630**1588