به گزارش خبرنگار ایرنا، فضای تالابها و دریاچه بختگان و طشك، هیرم ، هرم ، كافتر ، پریشان ، ارژن ، كمجان و مهارلو در استان فارس هر سال از اواسط فروردین ماه به خمودی می گراید و سر و صدای پرندگان مهاجر در آن به علت خشكی تالاب خاموش می شود.
این دریاچه ها و تالابها كه برخی در ردیف تالابها و دریاچه های بین المللی به ثبت رسیده نقش قابل توجهی در توازن زیست محیطی دارد و در سالهای پر باران میزبان صدها گونه پرنده آبزی و كنار آبزی مهاجر است كه از مناطق سردسیر سیبری و مناطقی از شمال ایران در این تالابها زمستان گذرانی می كنند.
مدیركل حفاظت محیط زیست استان فارس در این باره گفت : پنج تالاب بختگان ، پریشان ، هرم ، هیرم و كافتر در این استان به علت تداوم خشكسالی به طور كامل خشك شده است.
حسینعلی ابراهیمی كارنامی افزود: تالاب های كمجان و هفت برم، وضعیت نسبتا خوبی دارند و 30 درصد از تالاب های مهارلو و طشك نیز دارای آب است.
وی عامل خشك بودن تالاب ها را علاوه بر پیامد خشكسالی های سال های گذشته، گرمای هوا و كاهش آب های سطحی و زیر زمینی دانست.
به گفته مدیركل محیط زیست استان فارس ، حق آبه تالاب های طشك و بختگان از رودخانه كر تامین می شود و تعیین میزان حق آبه و تخصیص آن به تالاب بختگان از سوی سازمان محیط زیست هم اینك درحال پیگیری است.
وی با بیان اینكه تالاب بختگان هم اكنون خشك شده است گفت: با پیگیری های به عمل آمده از سوی این اداره كل 35 میلیون مترمكعب حق آبه زیست محیطی از سد درودزن به این تالاب اختصاص یافت كه ناكافی بود و تنها وسعت بسیار اندكی از تالاب آبگیری شد و با قطع آب و شروع فصل گرما ، در بخش ورودی تالاب آب تبخیر و تالاب خشك شد.
ابراهیمی كارنامی ادامه داد : در مورد بحث حق آبه تالاب ها ، وزارت نیرو میزان حق آبه تالاب بختگان را اعلام نموده است لیكن این مقدار تاكنون نهایی نشده است.
البته تعیین حق آبه تالاب ، مستلزم پیگیری بیشتر شركت آب منطقه ای است لیكن تخصیص حق آبه به تنهایی مشكل تالاب ها را حل نمی كند چرا كه درحوضه كر و بختگان ، فعالیت كشاورزی به صورت ناپایدار درجریان است.
وی افزود: تغییر الگوی كشت، اصلاح روش های آبیاری و ترویج كشت ارگانیك دراین حوضه با تاثیری كه بر مصرف بهبنه آب خواهد گذاشت به نجات تالاب ها كمك می كند.
به گفته كارشناسان ضرر و زیان ناشی از خشك شدن تالاب ها را نمی توان برآورد نمود چرا كه خشك شدن تالاب ها اثرات زیانبار بی شماری در تمامی حوضه ها خواهد داشت .
كارشناسان محیط زیست می گویند : ارزش مادی هر هكتار تالاب بین هشت تا 21 هزار دلار برآورد می شود لذا خشك شدن تالاب مبالغ هنگفتی را به عرضه های زیست محیطی تحمیل می كند.
از این رو خشك شدن تالاب نه تنها موجب ازبین رفتن تنوع زیستی در یك منطقه می شود بلكه از بین رفتن سفره های آب زیر زمینی ، بایرشدن اراضی زراعی و همچنین پدیده گرد و غبار و افزایش بیماری ها را درپی دارد و متعاقب آن صنعت كشاورزی، باغبانی و گردشگری را با بحران مواجه می سازد.
از جمله مواردی كه به خشكسالی های ممتد دامن می زند و آن را تشدید و روند خشك شدن تالابها را نیز تسریع می كند حفر چاههای غیرمجاز و توسعه كشاورزی پیرامون تالابها است .
رئیس مركز پژوهش های علوم جوی و اقیانوسی دانشگاه شیراز دراین زمینه گفت: بر اساس تحقیقات صورت گرفته برداشت مدیریت نشده از چاهها، تالابهای فارس را خشكانده است.
سید محمدجعفر ناظم السادات اظهار كرد: باید در مدیریت منابع آب با برنامه پیش برویم كه حداقل نیاز آبی تالاب ها برای احیای آنها در نظر گرفته شود تا امروز با خشك شدن بیش از 50 درصد تالاب های استان روبه‌رو نشویم.
وی تصریح كرد: خشك شدن تالاب های بین‌المللی همچون پریشان و بختگان از تبعات ناگوار خشكسالی های اخیر و بهره برداری های غیر مجاز از چاه های اطراف تالاب ها بوده كه ضروری است متولیان امر در این زمینه تلاشی مجدانه داشته باشند.
رئیس مركز پژوهش‌های علوم جوی و اقیانوسی دانشگاه شیراز بیان كرد: نبود هماهنگی اصولی در منابع تحت مدیریت و پروژه هایی كه بدون مطالعات و تحقیقات كافی به اجرا در آمده، محیط زیست انسانی را با تخریب غیرقابل جبران مواجه كرده است.
ناظم السادات با بیان اینكه ارزش اكوسیستم در نقاط مختلف استان فارس به ویژه نقاط تحت مدیریت حفاظت محیط زیست، از ارزش بالایی برخوردار می باشد، گفت: نیاز است قوانین جدی تری اتخاذ شود تا بهره برداران غیرمجاز، احساس ناامنی كنند.
وی خاطرنشان كرد: تأثیرات برجا مانده بر محیط زیست به واسطه اجرای برخی پروژه های كلان كه در طراحی و اجرای آن كمتر به مطالعات زیست محیطی توجه شده نشان داده در منطقه تبعاتی همچون خشكسالی در برداشته و بر زندگی اقتصادی و سلامت مردم منطقه تأثیراتی برجای گذاشته است.
رئیس مركز پژوهش‌های علوم جوی و اقیانوسی دانشگاه شیراز با بیان اینكه برداشت‌های بی رویه و مدیریت نشده از چاه های اطراف مانند تالاب ها نه تنها در منطقه بلكه اقلیم و موقعیت آب و هوایی استان را تحت تاثیر قرار داده است، وی افزود: اجرای برنامه های آموزشی و تبلیغی نه تنها سبب دغدغه متولیان امر بلكه تمامی افراد جامعه می شود و بستر برخورد جدی تر با متخلفین برخورد را فراهم می سازد.
از جمله پیامدهای خشك شدن تالابهای فارس به راه افتادن توفان نمك و آلودگی هوا با افزایش ریز گردها و افزایش ذرات معلق در حاشیه تالابها و دریاچه ها است .
یك كارشناس حوزه محیط زیست در استان فارس با تاكید بر اینكه پتاسیلهای توفان نمك در دریاچه بختگان وجود دارد گفت: در حال حاضر تمام دریاچه بختگان كه بیش از 100 هزار هكتار می باشد به طور كامل خشك است.
علمدار علمداری اظهار داشت: در این راستا دریاچه به یك دشت نمك تبدیل شده و تمام شرایط برای ایجاد توفان نمكی در منطقه وجود دارد.
وی بیان كرد: با هر جریان بادی در منطقه بختگان نمكهای كف تالاب بلند شده و در زمینهای اطراف می نشیند كه این امر مشكلاتی را به همراه داشته است.
این كارشناس حوزه محیط زیست با اشاره به از بین رفتن فلامینگوها در تالاب بختگان اظهار داشت: حیات این پرندگان متكی به آب است زیرا این دسته از پرندگان از منابع داخل آب تغذیه می كنند.
وی افزود: متاسفانه به دلیل خشك شدن تالاب بختگان كه دومین تالاب مهم كشور است فلامینگوها نمی توانند تغذیه خوبی داشته باشند از این رو به دلیل غلظت نمك دچار مشكل می شوند.
علمداری گفت: در این راستا بر روی بدن به ویژه بالهای فلامینگوها نمك نشسته و حالت بلوری ایجاد می شود از این رو قادر نخواهند بود كه پرواز كنند و درون تالاب گرفتار می شوند.
این كارشناس حوزه محیط زیست گفت: با توجه به مشكلات و معضلات دریاچه بختگان باید هر چه سریعتر برای احیای آن تدابیر ویژه ای اتخاذ شود در غیر این صورت باید منتظر وقوع اتفاقات ناگواری بود.
تداوم خشكسالی ، توسعه بی رویه كشاورزی ، حفر چاههای غیر مجاز ، برداشت بی رویه از چاههای مجاز ، عدم توزیع بهینه حق آبه تالابها از جمله دلایل اصلی خشك شدن این تالابها و دریاچه ها دراستان فارس است .
علاوه بر اقدامات نمادین كه گاه از سوی برخی دوستداران محیط زیست برای نجات دریاچه ها و تالابهای این استان انجام می شود، برخورد قانونی با متخلفان و سود جویان ، ایجاد عزم همگانی برای نجات تالابها، اعمال مدیریت صحیح و پیگیری برای توزیع بهینه حق آبه ها از مواردی است كه برای نجات این مواهب طبیعی در استان فارس ضرورت دارد. ك/4
677 / 667 /675
شیراز- ایرنا- تداوم خشكسالی ها كه از سالها پیش گریبان تالابها و دریاچه های استان فارس را گرفته موجب شده تا این زیستگاههای طبیعی در تب و تاب كم آبی وضعیت نا مناسبی پیدا كنند و هر روز بر دامنه خسارت های ناشی از خشكسالی در این مواهب طبیعی افزوده شود.
