به گزارش ايرنا، روس ها در مسير تلاش براي توسعه نفوذ خود در بين كشورهاي آفريقايي، تحركات چين به عنوان رقيب و در عين حال شريك راهبردي خود را به دقت رصد مي كنند و مي كوشند با استفاده از مزيت هاي نسبي خود در حوزه توليد محصولات نظامي و نيز توانمندي هاي صنعت هسته اي در مسير تعميق مناسبات با قاره آفريقا پيش بروند.
هر چند مسكو همواره تلاش كرده است برنامه گسترش نفوذ در قاره سياه را در راستاي توسعه اقتصادي خود توجيه كند، اما واقعيت اين است كه اين اقدم روس ها در چارچوب طرح هاي كلان بلندمدت آنها در ابعاد منطقه اي و فرامنطقه اي و تمايل كرملين براي احياي جايگاه شوروي سابق در تعاملات جهاني قابل بررسي است.
بديهي است كه با توجه به پيشينه تاريخي حضور استعمارگرانه اروپايي ها در قاره آفريقا و حضور پرشتاب آمريكا و چين در اين منطقه جغرافيايي، مسكو براي پيشبرد سياست نفوذ در قاره سياه به عنوان نماد تثبيت جايگاه روسيه در معادلات بين المللي با چالش هاي زيادي مواجه است.
با اين وجود مسكو با توجه به چشم انداز مثبت رشد و توسعه در قاره سياه و با تكيه بر مزيت هاي نسبي خود در حوزه هايي مانند انرژي، صنايع نظامي ارزان قيمت و توانمندي هاي هسته اي سعي دارد در اين عرصه رقابتي فضا را به رقباي خود واگذار نكند.
با اين نگاه روس ها در سال هاي گذشته برنامه هايي را براي پوياتر كردن تعامل خود با كشورهاي آفريقايي آغاز كرده اند كه شايد بتوان از سفر دوره اي چهار سال پيش ديميتري مدوديف رييس جمهوري وقت روسيه به مصر، نيجريه، ناميبيا و آنگولا و امضاي اسناد مهم طي اين سفر در حوزه‌هاي اقتصاد و انرژي را نقطه عطف سياست خارجي مسكو در ارتباط با قاره سياه دانست.
تحليلگران مسايل سياسي با اشاره به تلاش هاي استعمارزدايانه روس ها در دوره شوروي سابق و در سال هاي پس از جنگ جهاني دوم كه به بيرون آمدن بسياري از كشورهاي اين قاره از زير سلطه چند دهه اي اروپايي ها منجر شد، مي گويند كه اين تلقي، زمينه مناسبي را براي توسعه مناسبات مسكو با پايتخت هاي آفريقايي در مقطع فعلي فراهم آورده است.
حال به نظر مي رسد كه روس ها با درك اين واقعيت و با تجربه اندوزي از قراردادهاي اجرا نشده دوره شوروي سابق در قاره سياه به دليل فرو ريختن ديوار آهنين در اوايل دهه 1990 از يك سو و وقوع جنگ داخلي در برخي از كشورهاي اين قاره از سوي ديگر به دنبال رهيافت ديگري بر محور توسعه همكاري هاي نظامي- هسته اي به منظور احياي جايگاه تاريخي خود در معادلات اين حوزه مهم جغرافيايي هستند.
در همين راستا خبرگزاري آفريقاي جنوبي (ساپا) هفته گذشته در گزارشي از برنامه مسكو براي توسعه همكاري هاي نظامي و هسته اي روسيه با كشورهاي آفريقايي خبر داد.
ساپا به نقل از روس اتم شركت دولتي انحصاري ساخت نيروگاه هاي هسته اي روسيه اعلام كرد كه مسكو قصد دارد هشت واحد نيروگاه هسته اي از نوع رآكتور 'دبليو دبليو اي آر' را در آفريقاي جنوبي احداث كند.
اين در حالي است كه خبرگزاري ايتارتاس روسيه نيز هفته قبل در گزارشي ضمن تأييد اين خبر اعلام كرد كه ظرفيت توليد انرژي اين نيروگاه ها 6/9 گيگابايت خواهد بود كه در آينده نزديك در چند شهر اين كشور راه اندازي خواهند شد.
هر چند مقام هاي آفريقاي جنوبي بعدا اعلام كردند كه نهايي كردن تصميم شان در اين باره به سال آينده ميلادي موكول شده است، اما انتشار خبر اين رويداد نيز به خودي خود بازتاب گسترده اي در محافل بين المللي داشت و رسانه هاي خبري از آن به عنوان بعد جديد رقابت قدرت هاي بزرگ در قاره سياه نام بردند.
البته تلاش مسكو براي حضور در حوزه توليد برق آفريقا اتفاق تازه اي نيست و چهار سال قبل نيز بانك گازپروم وابسته به غول انحصاري صادرات گاز روسيه با شركت ملي نفت و گاز نامبيا قراردادي را براي ساخت يك واحد نيروگاه گازي با ظرفيت توليد سالانه 800 مگاوات برق امضا كرد.
از طرف ديگر آل آفريكا نيز به تازگي به نقل از ˈميخائيل زاوالیˈ سرپرست هيأت نمايندگي آژانس انحصاري صادرات تسليحات روسيه موسوم به روس آبارون اكسپرت در دبي در گزارشي اعلام كرد كه مسكو در نظر دارد 12فروند جنگنده سوخو مدل Su-30K را به يك كشور جنوب آفريقا تحويل دهد.
زاوالي كه براي شركت در سيزدهمين نمايشگاه بين المللي محصولات و تجهيزات صنايع هوايي در دبي بسر مي برد، با اعلام اينكه تحويل شش فروند جنگنده ديگر نيز در مرحله مذاكره است، بدون اشاره به نام اين كشور آفريقايي افزود: در مرحله نخست قرار است 12 فروند جنگنده از مجموع 18 فروند جنگنده سوخو تحويل اين كشور داده شود.
روزنامه روسي ودوموستي نيز با تاييد اين خبر در گزارشي نوشت: جنگنده هاي سوخو- 30 كي اواخر دهه 1990 به هند فروخته شد، اما پس از تحويل مدل هاي پيشرفته و چندكاره اين نوع هواپيما موسوم به سوخو-30 ام كي آي به دهلي نو در سال 2007 مدل هاي قبلي به روس ها بازگردانده شد.
بر پايه گزارش ودوموستي هم اكنون مدل هاي 30كي جنگنده سوخو در يك كارخانه ويژه تعمير هواپيماهاي جنگي در بلاروس نگهداري مي شوند.
همچنين ˈديميتري روگوزينˈ معاون نخست وزير روسيه ماه گذشته ميلادي در رأس يك هيأت از نمايندگان دولت كشورش در سفري به كشور آفريقايي آنگولا، دورنماي همكاري هاي نظامي و فني با اين كشور در جنوب آفريقا را مورد بررسي قرار داد.
در حالي كه راگوزين از اعلام آمادگي روسيه براي نفوذ در منطقه خبر داده بود، رسانه هاي منطقه اي و بين المللي نيز از توافق روسيه و آنگولا براي فروش چند جنگنده روسي به آن كشور خبر دادند.
در واقع روسيه و آنگولا موافقت نامه اي به ارزش يك ميليارد دلار در اين سفر امضا كردند كه بر مبناي آن مقرر شده است مسكو علاوه بر تحويل 18 فروند هواپيماي سوخو-30 كي به اين كشور آفريقايي، كارخانه مهمات سازي در خاك آن بسازد و خدمات ويژه فني- مهندسي اين نوع جنگنده ها را ارايه دهد.
با توجه به سطح بالاي روابط ديپلماتيك و نظامي ميان روسيه و آنگولا كه ريشه در سال هاي دوره جنگ سرد دارد، پيش بيني مي شود كه مسكو شماري از جنگنده هاي سوخوي مدل 30 كي بازگردانده شده توسط هندي ها را به اين كشور آفريقايي تحويل دهد.
اين در شرايطي است كه روزنامه ˈالخبرˈ چاپ الجزيره نيز به تازگي اعلام كرد، الجزاير مصمم است با امضاي يك قرارداد تسليحاتي با مسكو انواع تجهيزات نظامي از جمله سامانه پيشرفته ˈاس-400ˈ و تجهيزات زرهي را از روسيه خريداري كند.
گزارش روزنامه الجزايري نشان مي دهد كه مقام هاي اين كشور در آستانه امضاي يك قرارداد تسليحاتي با روسيه قرار دارند كه بر اساس آن قرار است الجزيره يك بسته تسليحاتي هفت ميليارد دلاري از مسكو دريافت كند.
بديهي است كه مناسبات منحصربفرد مسكو با قاهره در تاريخ مناسبات روسيه با قاره آفريقا جايگاه ويژه اي دارد و هر چند پس از سقوط مبارك ديكتاتور غربگراي مصر از قدرت توسط مردم، روابط مسكو- قاهره رو به سردي گراييد، اما اقدام دولت نظامي اين كشور آفريقايي در هفته هاي اخير مبني بر انعقاد قرارداد چهار ميليارد دلاري براي خريد تسليحات روسي، پيوند هاي ديپلماتيك و نظامي دو كشور را وارد مرحله جديدي كرد.
از طرف ديگر روسيه با آفريقاي جنوبي به عنوان يكي از وزنه هاي بنيادين و مهم معادلات قاره سياه نيز از ديرباز روابط تنگاتنگ و مستحكمي داشته و تعامل دو كشور در گروه بريكس، روزنه هاي جديدي را براي توسعه همكاري هاي مسكو و پرتوريا در حوزه هاي مختلف گشوده است.
در واقع روسيه با درك نيازهاي روزافزون كشورهاي آفريقايي به توسعه همكاري هاي فني- نظامي با قدرت هاي بزرگ جهان به دنبال گرفتن سهمي متناسب با جايگاه خود در معادلات بين المللي از بازار رو به رشد كشورهاي قاره سياه است.
مي توان رويكرد مسكو در اين مسير را در اظهارات چهار سال قبل مدوديف رييس جمهوري وقت روسيه در سفر به ناميبيا دريافت كه به صراحت اعلام كرد 'سياست روسيه در ارتباط با كشورهاي آفريقايي دوستانه اما بسيار عملگرا خواهد بود'.
مدوديف در آن سفر با اذعان به حضور گسترده آمريكا و چين در بازار آفريقا و اظهار نگراني از اين وضعيت تاكيد كرد كه كشورش نيز به دنبال گرفتن سهم مناسب و چشمگير براي شركت هاي روسي در اين بازار مي باشد.
اكنون سياست خارجي كرملين در قبال قاره سياه شاهد تحرك تازه اي است كه از برنامه ريزي روس ها براي تقويت حضور خود به عنوان يكي از قدرت هاي مطرح بين المللي بر روي نقشه جغرافيايي جهان دارد و مسكو از اين رهگذر تلاش مي كند ضمن يافتن بازارهاي جديد براي كالاهاي توليد اين كشور از منظر موازنه قدرت نيز از ديگر رقباي خود در عرصه معادلات جهاني با اولويت اتحاديه اروپا، آمريكا و چين عقب نماند.
در نهايت مي توان گفت كه قاره آفريقا به دليل دورنماي توسعه اي مثبت و نيز تلاش قدرت هاي بزرگ جهان براي محكم كردن ردپاي خود در بازار رو به رشد آن، روس ها را به تلاش مضاعف براي بازگشت به اين منطقه راهبردي و احياي جايگاه تاريخي خود در آن بر بستر مزيت هاي نسبي مسكو در زمينه صنايع نظامي و هسته اي ارزان قيمت و مناسب در مقايسه با رقباي خود ترغيب كرده است.
اروپام/518 ** 1337
مسكو، ايرنا- روسيه براي عقب نماندن از قافله توسعه نفوذ قدرت هاي منطقه اي و فرامنطقه اي در آفريقا در سالهاي اخير تلاش گسترده اي را براي محكم كردن جاي پاي خود در كشورهاي اين منطقه از طريق امضاي قراردادهاي همكاري فني- نظامي و بازگشت به بازار رو به رشد قاره سياه به عمل آورده است.
