دود سیاهی كه بیش از 50 درصد آن حاصل ترافیك سنگین شهر‌هاست، در هوا پمپاژ می‌شود و مانند اژدهای خشمگین، ساكنان شهرها را می‌بلعد، خودروهای تك سرنشین و موتورسیكلت ها در لابه‌لای ترافیك ویراژ می‌دهند، مبادا گوشه‌ای از خیابان، پاك و آرام بماند و گوشه‌ای از شهر، هوای تمیز داشته باشد.
شهروندان شهرهای بزرگ كشور به آلودگی هوا در فصل سرد عادت كردند، با آغاز فصل پاییز و شروع سال تحصیلی، 10 تن آلاینده به آلودگی هوای تهران افزوده می‌شد و این موضوع با سردی هوا، پدیده «وارونگی هوا» یا «اینورژن» را بوجود می‌آورد.
** وارونگی هوا چیست؟
وارونگی هوا، پدیده‌ای طبیعی است كه در شهرهای صنعتی ظاهر می شود؛ آلاینده‌هایی كه وارد هوا می‌شود، در هوای مجاور زمین باقی نمی‌ماند، بلكه از طریق جابجا شدن صعودی هوا، در لایه‌های مختلف جو پراكنده می‌شوند.
وقتی وارونگی هوا رخ می‌دهد، لایه هوای گرم، همچون سقف شیشه‌ای كه بالای شهر را پوشانده باشد، هوای سرد را در پایین محبوس می‌كند و مانع از بالا رفتن و دور شدن آلودگی از سطح شهر می‌شود.
سپس آلاینده‌ها وارد هوای سرد سنگین مجاور زمین می‌شوند و چون جابجایی هوا وجود ندارد، میزان آنها در هوای ساكن و راكد مجاور زمین به حداكثر ممكن می‌رسد.
افراد در چنین شرایطی در محاصره آلاینده‌ها قرار می‌گیرند و با هر تنفس، گازهای خطرناك، سمی و سرب را وارد ریه‌های خود می‌كنند.
** شاخص آلودگی هوا چیست؟
شاخص آلودگی هوا(Pollutant Standards Index) معیاری برای سنجش میزان آلودگی هواست.
بر اساس این معیار، 0 تا 50 شاخص پاكی، 51 تا 100 ساخص سالمی، 101 تا 150 شاخص ناسالم برای گروه های حساس، 151 تا 200 شاخص ناسالم برای همه گروه ها و 201 تا 300 شاخص خیلی ناسالم و 301 تا 500 شاخص خطرناك تعیین شده است.
بنابر آمار منتشر شده، هوای تهران در سال 1380، 90 روز شرایط ناسالم را تجربه كرده و 114 روز را در شرایط سالم گذرانده است.
همین آمار نشان می دهد، شهر تهران در سال 1390، 186 روز ناسالم و 111 روز سالم را پشت سر گذاشته است.
** تهران سال گذشته فقط 3 روز هوای پاك داشت
بر اساس اطلاعات مركز پایش آلودگی هوای اداره كل حفاظت محیط زیست استان تهران در سال 1391، تهرانی‌ها فقط سه روز هوای پاك تنفس كردند و آمار مربوط به آلودگی هوا در این سال فقط دو روز هوای پاك را نشان می دهد.
گرچه آمار هوای پاك امسال تهران هنوز اعلام نشده، اما به نظر نمی‌رسد تعداد روزهای پاك تهران بیش از انگشتان یك دست باشد.
** مرگ حدود 5 هزار تهرانی در سال به علت آلودگی هوا
تاثیرات مخرب آلودگی هوا تهران به حدی است كه مدیرعامل شركت كنترل كیفیت هوای شهر تهران، سال گذشته در یك نشست خبری از مرگ سالانه حدود پنج هزار نفر به خاطر آلودگی هوا در تهران خبر داد.
** آلاینده‌های تهران كدام است؟
منواكسید كربن، دی اكسید گوگرد و ازن ذرات معلق كمتر از 10 میكرون و ذرات معلق كمتر از 2.5 میكرون، آلاینده های هوای تهران هستند.
اكنون مشكل اصلی آلاینده های شهر تهران ذرات معلق كمتر از 2.5 میكرون است.
** ذرات معلق 2.5 میكرون چیست؟
ذرات معلق 2.5 میكرون، ذرات ریزی هستند كه می توانند حتی به كوچكترین مجاری ریه ها نفوذ كنند.
این ذرات معلق عموما ناشی از فعالیت های هستند كه در آنها سوخت های فسیلی مانند نفت، گاز و زغال‌سنگ سوزانده می شوند.
ذرات 2.5 و همچنین ذرات 10 میكرون برای سلامتی زیانبار هستند، اما ذرات 2.5 میكرون چون به بخش های عمیق تر ریه نفوذ می كند، تاثیرات مخرب تری دارند.
** مضرات آلاینده 2.5 میكرون بر بدن انسان
بررسی‌های علمی متعدد نشان داده ذرات معلق آلاینده مشكلاتی را برای انسان از جمله مرگ زودرس در افراد مبتلا به بیماری قلبی و ریوی، حملات قلبی، اختلال ریتم ضربان قلب، تشدید بیماری آسم، كاهش كاركرد ریوی، افزایش علائم تنفسی مانند تحریك مجاری هوایی، سرفه و اشكال در نفس كشیدن ایجاد می كند.
** مسوولان چه می‌گویند؟
هر دولت و مجلسی، به تناوب برای حل معضل آلودگی هوا نسخه می پیچد؛ از انتقال پایتخت تا خروج كارمندان از تهران، اما به نظر می‌رسد سرعت آلاینده‌های تهران بیش از تاثیر تصمیمات مسوولان است.
شهردار تهران چند روز پیش به خبرنگاران گفت: اگر دولت قبول كند كه مسوولیت آلودگی هوا را به جهت مدیریتی و ساختاری به شهرداری تهران واگذار كنند، حتما این مسوولیت را قبول می كنیم و بر این باوریم كه این كار قابل حل خواهد بود.
معاون رییس جمهوری و رییس سازمان حفاظت محیط زیست نیز پیشنهاد كرده كه اگر امكان تولید بنزین با استاندارد «یورو 4» در كشور میسر نیست، بهتر است برای مدتی به منظور مقابله با آلودگی هوا بنزین استاندارد وارد كشور شود.
«معصومه ابتكار» در گفت وگو با ایرنا افزود: استفاده از سوخت استاندارد، تاثیر زیادی در كاهش آلودگی هوا و داشتن هوایی سالم دارد، از این رو اگر سوخت با كیفیت در كشور تولید نمی شود بهتر است تا فراهم شدن زمینه تولید سوخت استاندارد، واردات بنزین داشته باشیم.
به گفته وی، اگر در زمینه تامین گاز از منابع داخلی و گازرسانی كامل به صنایع نیز مشكل وجود دارد، پیشنهاد می شود تا گاز هم وارد كشور شود زیرا در زمان اوج سرما گاز مصرفی صنایع كه سهم زیادی در آلودگی هوا دارد، قطع می شود و به مصارف خانگی اختصاص می یابد، از این رو صنایع مجبور به استفاده از سوخت مازوت می شوند كه آلایندگی بسیار بالایی دارد.
برخی كارشناسان معتقدند راهكار اساسی حل معضل آلودگی هوا در كلان‌شهرها، توجه به سیستم حمل ونقل عمومی است؛ توسعه مترو مهمترین عامل فرار از آلودگی است.
در بسیاری از كشورها، محدودیت تردد وجود ندارد، اما مردم استفاده از اتوبوس، مترو یا سایر وسایل نقلیه عمومی را برای مقابله با آلودگی هوا، بر خودروهای شخصی ترجیح می‌دهند.
اجتمام ** 3377 ** 1071
تهران - ایرنا - پایتخت نشینان خسته از قول و قرارهای مسوولان در روزهای آلودگی هوا، فقط امید به آسمان بستند كه شاید بارش باران و برف هوای شهر را از آلودگی ها پاك كند.
