شانزدهم نوامبر 69 سال پیش در كنفرانس بزرگی در لندن با حضور نمایندگان 40 كشور، به پیشنهاد فرانسه و انگلیس سازمانی آموزشی، علمی و فرهنگی با نام اختصاری یونسكو شكل گرفت و سه روز بعد، 37 تن از نمایندگان كشورها اساسنامه ی آن را مورد تایید قرار دادند.
یونسكو، سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی سازمان ملل متحد است كه با هدف كمك به پیشبرد صلح و امنیت در جهان، از راه همكاری بین المللی در زمینه های آموزشی، علمی، فرهنگی به منظور افزایش احترام به عدالت، قانون مداری، حقوق بشر و آزادی های اساسی بر پایه ی منشور سازمان ملل متحد تشكیل شد.
سازمان یونسكو وظیفه هایی چون نگارش و توزیع برنامه های آموزشی و فرهنگی متناسب با نیازهای كشورها، تبادل آزاد عقاید و اطلاعات میان مردم و متخصصان به وسیله ی مدرسه ها، دانشگاه ها و دیگر نهادهای آموزشی و پژوهشی را برعهده دارد. برنامه های اصلی و مهم این سازمان شامل آموزش و پرورش برای همه، پیشبرد تحقیقات زیست محیطی از راه برنامه‌های علمی، حفظ و تقویت میراث طبیعی جهان، پیشبرد جریان آزاد اطلاعات، آزادی مطبوعات، توسعه رسانه‌‌های كثرت گرا، تقویت امكانات و ظرفیت‌های ارتباطی كشورهای در حال توسعه است كه برای دستیابی به آنها از كارگزارهای گوناگون نظام ملل متحد و دیگر سازمان‌های درون دولتی یاری می گیرد.
اكنون 197 كشور عضو نهاد یونسكو هستند و این سازمان تمامی تلاش خود را در راه انجام دادن فعالیت های اثر بخش در زمینه های آموزش، علوم‌طبیعی، علوم اجتماعی و انسانی، فرهنگ، ارتباطات و اطلاعات در طول سال ها ی گوناگون به كار برده است.
سازمان یونسكو اركانی همچون كنفرانس عمومی، دبیرخانه، شورای اجرایی، كمیسیون های ملی و بخش های برنامه یی، پشتیبانی، خدماتی دارد كه كنفرانس عمومی به عنوان عالی ترین مرجع تصمیم گیری در یونسكو، هر 2 سال یك بار در پاریس مقر سازمان تشكیل می شود، كه در آن نمایندگان كشورهای عضو، نهادهای وابسته و ناظران بین‌المللی به منظور تعیین سیاست‌ها و خط مشی‌های پیش بینی شده در اساسنامه ی سازمان شركت می كنند و دبیرخانه ی سازمان دارای مدیركل و كاركنان است و اجرای برنامه‌های یونسكو را بر عهده دارد.
ركن دیگر این نهاد، شورای اجرایی محسوب می شود كه ارگان نظارتی یونسكو در اجرای برنامه‌ها و تصمیم های كنفرانس عمومی است و این كنفرانس، اعضای آن را برای چهار سال انتخاب می كند.
كمیسیون‌های ملی، نهادهای رابط كشورها با یونسكو در اجرای طرح‌ها و برنامه‌های تصویب شده و پیشبرد اهداف و تعهدهای بین‌المللی در خصوص اجرای توصیه‌ها و كنوانسیون‌ها هستند. بخش‌های برنامه‌ای از دیگر اركان این نهاد محسوب می شوند كه هماهنگ با فعالیت های اصلی سازمان یعنی آموزش، علوم طبیعی، علوم‌اجتماعی و انسانی، فرهنگ؛ ارتباطات و اطلاعات شكل گرفتند و برنامه ریزی های مورد نیاز را برای پیشبرد، اجرای طرح‌ها و برنامه‌های یونسكو در حوزه‌های خاص موضوعی صورت می دهند.
بخش‌های پشتیبانی نیز شامل قسمت های همكاری، روابط خارجی و بخش اداری است كه زمینه‌های لازم را برای اجرای فعالیت بخش‌های برنامه‌ای فراهم می‌سازد و بخش‌های خدمات دارای واحدهای بسیاری همچون دبیرخانه‌های كنفرانس عمومی و شورای اجرایی، دفتر معیارهای بین‌المللی و امور حقوقی، دفتر اخلاق، دفتر برنامه‌ریزی راهبردی و ... است.
كشورهای امضا كننده ی اساسنامه ی سازمان یونسكو بر این باورند كه رسیدن به آموزش كامل و برابر می تواند، دستیابی به حقیقت عینی و تبادل آزاد اندیشه‌ها را برای همگان تضمین كند و روابط میان مردم را توسعه بخشد.
سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی سازمان ملل متحد با برنامه ریزی بلندمدت و سیاست های آموزشی مناسب تاكنون توانسته است در زمینه هایی چون صلح و حقوق بشر، مردم، طبیعت، اخلاق، جوانان و ایدز، نژادپرستی، امنیت به موفقیت های مهمی دست یابد.
فلسفه، مهاجرت بین‌المللی، سیاست‌های فرهنگی، تنوع فرهنگی، مسایل اخلاقی، اطلاع‌رسانی در عرصه ی توسعه ی جامعه، ابزارهای پردازش اطلاعات و گفتگوی میان تمدن ها از دیگر موضوع هایی به شمار می روند كه این نهاد به آنها توجه ویژه ای دارد و فعالیت های بی شماری را در این زمینه انجام داده است.
سازمان یونسكو در كنار فعالیت های متنوع خود، برنامه هایی را برای معرفی و تحقیق درباره ی شخصیت های بزرگ فرهنگی كشورهای عضو شكل داده و هر ساله كنفرانس ها، سمینارها و میزگردهای گوناگونی را برای بزرگداشت نویسندگان، متفكران و هنرمندان كشورهای مختلف در پاریس برگزار می كند، تا مردم این گیتی پهناور را با افكار و آثار بزرگان جهان آشنا سازد و بدین وسیله هویت فرهنگی، علمی و پیشینه ی تاریخی ملت های مختلف در جهان را تثبیت و مستحكم سازد.
اكنون در سالروز تشكیل این نهاد مهم و اثرگذار امید است تا با یاری و كمك تمامی مردم، همكاری دولت ها و كشورهای گوناگون، یونسكو كه در این كره ی خاكی به عنوان سفیر صلح و آرامش شناخته می شود بیش از پیش بتواند به اهداف خویش در راه برقراری امنیت و آسایش ساكنان این كره خاكی دست یابد.
با الهام از: نگرشی بر عملكرد یونسكو
گروه اطلاع رسانی
پژوهشم**9128**2059**2002**9131
تهران- ایرنا- شانزدهم نوامبر سالروز تشكیل سازمان یونسكو است؛ نهادی آموزشی و فرهنگی كه منادی صلح و آسایش در این گیتی پهناور محسوب می شود و با ایجاد همبستگی میان تمدن های گوناگون، زمینه و بستر همگرایی، میان جوامع را فراهم می كند.