به گزارش خبرنگار ايران، مسوولان سازمان ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري كردستان مي گويند حدود هفت ميليارد ريال براي تكميل پرونده جهاني كردن غار كرفتو نياز است.
پيشينه غار كرفتو به دوران تاريخ پس از اسلام بر مي گردد و اينك مسوولان ميراث فرهنگي استان كردستان مي خواهند اين اثر را كه در 20 بهمن سال 1381 به شماره ثبت 330 در فهرست آثار ملي كشور به ثبت رسيده، در فهرست آثار جهاني نيز به ثبت برسانند و كرفتو را جهاني كنند.
معاون ميراث فرهنگي سازمان ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري كردستان مي گويد: از مجموع هزار و 700 آثار تاريخي در استان كردستان هم اكنون حدود 800 اثر تاريخي در فهرست آثار ملي كشور به ثبت رسيده و استان اثر تاريخي يا جاذبه طبيعي ثبت شده جهاني ندارد.
غار تاريخي و زيباي كرفتو در كردستان را مي توان آيينه اي تمام نما از زندگي با درايت گذشتگان در شرايط سخت دانست، در بازديد از غار تاريخي كرفتو، چگونگي زيستن بشر در هزاران سال پيش در ذهن انسان مجسم مي شود.
به درستي معلوم نيست انسان ها از چه زماني غار را به عنوان سر پناه طبيعي براي خود انتخاب كردند اما بدون شك آنها توانستند هوشمندانه شرايط بهتر زيستن را متناسب با امكانات و شرايط محيطي فراهم كنند.
اگر چه در ادوار بسيار دورتر از دوران غارنشيني هم اقوامي بودند كه به دلايل مختلف، تداوم زيستن در غار را انتخاب كردند، اما هيچگاه نوآوري و خلاقيت را از روند زندگي حذف نكردند و در غارها نيز به فرآيند زيستن تنوع مي بخشيدند.
غار كرفتو در استان كردستان آيينه اي از تدبير و هنر نياكانمان براي زيستن در شرايط سخت و نماد عيني تطبيق نياز انسان با بضاعت طبيعت است.
اماكن طبيعي و ابنيه هاي باستاني همواره در جدول برنامه ريزي اهداف سفر گردشگران بويژه در تعطيلات نوروز جايگاهي خاص دارد و غار كرفتو به سبب تركيب زيبايي هاي طبيعت و آثار فوق العاده عمراني بشر در گذشته هاي خيلي دور مقصدي در جدول برنامه ها است.
كردستان به دليل قدمت و پيشينه بلند تاريخي، يكي از استان هاي كهن كشور پهناور ايران محسوب مي شود كه وجود آثار باستاني و سكونتگاه هاي طبيعي در دل صخره هاي سنگي شاهدي بر اين مدعا است.
كرفتو اثر طبيعي و باستاني در صخره اي مرتفع در دل كوه است كه در حدود 67 كيلومتري شمال غرب شهر ديواندره و با احتساب همين مسافت تقريبي در شرق شهر باستاني سقز واقع است.
موقعيت غار و صخره هاي مرتفع پيرامون آن از جنوب در ميان روستاي مسعود آباد ديواندره، از غرب به روستاي مير سعيد سقز، از شمال به روستاهاي علي آباد و نخود دره تكاب و شرق و جنوب شرقي نيز محاط به روستاي يوزباش كندي است.
دسترسي به غار كرفتو از سه طريق مسير شهر ديواندره و سه راهي تكاب گور بابا علي، سقز مسير روستاي صاحب به ميرسعيد و از طريق تكاب جاده روستاي علي آباد امكانپذير است.
معاون ميراث فرهنگي استان كردستان در مورد روند تشكيل پرونده براي ثبت اين غار در فهرست آثار جهاني گفت: تعيين عرصه و حريم قانوني اين محوطه در دو بخش تاريخي و طبيعي، تهيه نقشه غار كرفتو و ايجاد كمپينگ هاي گردشگري خارج از حريم محوطه كرفتو از اقدامات مورد نياز براي تكميل پرونده طبيعي غار كرفتو جهت ارائه به سازمان يونسكو است.
عليرضا آذرشب افزود: سازمان ميراث فرهنگي استان به عنوان متولي امر ملزم به پيگيري در تامين اعتبار لازم و تكميل گزارش نهايي پرونده غار كرفتو و ارسال به سازمان يونسكو شده و اميدواريم با ثبت جهاني اين اثر در آينده اي نزديك شاهد شكوفايي صنعت توريسم و جذب حداكثري گردشگران داخلي و خارجي در منطقه كرفتو باشيم.
وي اظهار كرد: در صورت تأمين اعتبار و تكميل پرونده، غار كرفتو در بخش معماري دست كند، در فهرست ميراث طبيعي يونسكو ثبت مي شود.
آذرشب گفت: پرونده معماري دست كند غار كرفتو در استان كردستان كه قرار است به پرونده معماري هاي دست كند زنجيره اي در ايران الحاق شود، در شوراي فني سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري كشور تاييد شده است.
به گفته وي براي تكميل اين پرونده با هدف ارايه به يونسكو، به انجام يكسري مطالعات زمين شناسي نياز داريم كه در صورت تامين شدن اعتبار، اين مطالعات و بررسي ها انجام مي شود.
وي با اشاره به اينكه ثبت جهاني يك اثر روند خاص خود را بايد طي كند، گفت: سهم كشورمان براي ثبت هر اثر جهاني در طول سال يك مورد است و قبل از ارايه اثر براي ثبت جهاني بايد پرونده اش به صورت كامل تكميل شود.
وي هزينه تكميل پرونده غار كرفتو را هفت ميليارد ريال ذكر كرد و افزود: يك اثر ثبت شده ملي بايد داراي برنامه مديريتي باشد به اين معنا كه در مجموعه اين اثر بايد هفت كارشناس مرتبط با حوزه ميراث فرهنگي مشغول به فعاليت شوند تا اثر ثبت جهاني گردد.
وي تعيين حريم را يكي از كارهاي اوليه در راستاي تكميل پرونده غار كرفتو دانست و گفت: اين بخش به تنهايي نياز به يك ميليارد ريال اعتبار دارد و بعد از آن بايد نمونه آزمايش هاي طبيعي و تاريخي از اين اثر نيز موجود باشد.
آذر شب تخريب ساختمان هاي اطراف غار و جابجايي دكل مخابراتي را از ديگر مراحل مورد نياز براي تكميل پرونده ثبت جهاني غار كرفتو دانست و افزود: تمام اين اقدامات نياز به تامين اعتبار دارد.
وي با اشاره به اينكه اعتبارات سالانه براي تكميل پرونده كرفتو ناچيز است، گفت: سال گذشته نزديك به 400 ميليون ريال به اين موضوع اختصاص يافت كه رقم ناچيزي است.
وي با اشاره به اينكه سازمان ميراث فرهنگي كشور نگاه مثبتي به ثبت جهاني كرفتو دارد، گفت: در حال رايزني با سازمان مركزي جهت استخدام يك نيروي كارشناس ميراث فرهنگي براي مديريت غار هستيم كه يكي از نيازهاي اصلي اين غار در جهت ثبت جهاني است.
معاون ميراث فرهنگي كردستان، اختصاص اعتبار از سوي يونسكو به آثار جهاني، ارتقاي رتبه اداره كل ميراث فرهنگي كردستان به درجه يك، استخدام كارشناسان براي فعاليت در محدوده اثر و رونق صنعت گردشگري را از جمله مزاياي ثبت جهاني غار كرفتو دانست.
فهرست جهاني يونسكو در حقيقت يكي از ابزارهايي است كه در معاهده 'ميراث جهاني يونسكو' به سال 1972 پيش بيني شده است؛ به اين ترتيب كه بعد از بررسي خرابي هاي ناشي از جنگ جهاني دوم معاهده اي براي حفاظت از آثار فرهنگي و طبيعي در جهان شكل گرفت تا به اين ترتيب آثاري كه منحصر به فرد بوده و داراي مولفه هاي جهان شمول هستند مورد محافظت قرار گرفته و به جهانيان معرفي شوند.
در اين معاهده فرهنگي كه به امضاي 189 كشور عضو يونسكو رسيده، ارزش گذاري به گونه اي است كه براي شناسايي يك ميراث جهاني 10 معيار تعريف شده و البته دارا بودن يك معيار هم براي اثبات شايستگي ثبت آن كفايت مي كند، به عنوان مثال آن اثر بايد نشان دهنده نبوغ و خلاقيت انساني باشد، يا اينكه شاهدي باشد بر تبادل ارزش هاي انساني در طول يك دوره تاريخي يا گواهي باشد از پيشرفت در زمينه معماري، فناوري، طراحي شهري و ساير موارد.
همچنين پديده هاي زيبا و نادر طبيعي نيز مي توانند مشمول چنين معيارهايي شوند.
ثبت يك اثر در فهرست جهاني مزايايي را نيز براي آن اثر به دنبال خواهد داشت، برابر مفاد كنوانسيون 1972، حمايت از ميراث فرهنگي و طبيعي بيش از همه وظيفه كشوري است كه يك اثر جهاني را در خود جاي داده است، ليكن اين وظيفه از سوي جامعه بين المللي نيز مورد تأييد و حمايت قرار مي گيرد.
بر اين اساس در ماده 7 كنوانسيون گفته شده كه مقصود از حمايت بين المللي ميراث فرهنگي و طبيعي جهان، ايجاد يك نظام همكاري و مساعدت بين المللي به منظور تاييد دولت هاي متعهد كنوانسيون در كوشش هايي است كه به خاطر حفاظت و تشخيص ميراث فرهنگي خود مبذول مي دارند.
بخشي از حمايت هايي كه از آثار جهاني صورت مي پذيرد، به شكل مالي و از طريق صندوق ميراث جهاني به عمل مي آيد، منابع اين صندوق از طريق سهميه بندي اجباري يا داوطلبانه اعضاي كنوانسيون و وجوه پرداختي، هداياي دولت ها، مجامع بين المللي، دستگاه هاي عمومي يا خصوصي و اشخاص تأمين مي شود.
ساير حمايت ها نيز شامل كمك هاي فني و مطالعاتي، در اختيار گذاردن كارشناسان و نيروي انساني لازم، تربيت كارشناسان در همه سطوح و تهيه تجهيزات فني است.
بر اساس يافته هاي زمين شناسي كرفتو در دوران مزوزوييك زير آب بوده و در اواخر اين دوره ارتفاعات آن از آب خارج شده است.
غار كرفتو از غارهاي آهكي است كه در ادوار مختلف جهت استفاده و سكونت انسان تغيير حالت داده و با معماري صخره اي در چهار طبقه، در دل كوه حفر شده است.
مستشرقين و محققين بسياري از جمله دمرگان، راولينسون، كرپورتر، خانيكف و فون گال از غار كرفتو بازديد و نقشه هايي از آن تهيه و ارايه نموده اند.
ˈكرپورتر ˈ نقشه غار را تهيه كرد، ˈ استين ˈ آن را تكميل و ˈ فون گال ˈ هم آن را تصحيح كرد.
در مقالات منتشر شده توسط مستشرقين، به دليل وجود كتيبه اي يوناني بر سر در يكي از اتاق هاي طبقه سوم كه در آن از الهه هراكلس نامبرده شده به معبد هراكلس معروف شده است.
ترجمه اين كتيبه يوناني چنين است: ˈ در آنجا هراكلس سكونت دارد باشد كه پليدي در آن راه نيابد ˈ.
البته تمام مورخين اذعان دارند كه بدون شك اين آثار يوناني تازه تر از قدمت سكونت اقوام ايراني در اين غار است و كتيبه به جا مانده از دوران حمله امپراطوران رومي به سرزمين ايران است.
طول غار كرفتو حدود 750متر است و راه هاي فرعي متعددي از آن منشعب مي شود در طول سكونت انسان در اين غار، تغييرات و دگرگوني هاي عمده و دخل و تصرفات بسيار در آن به وجود آمده و حجاران هنرمند، به زيبايي، فضاهايي را در مدخل هاي غار تراشيده و اتاق ها، راهرو و دالان هاي متعددي را به وجود آورده اند.
اين غار در ميان غارهاي دست كن ايران، از معماري كاملي برخوردار است، ورودي غار از دامنه كوه حدود 25متر فاصله دارد در گذشته راهي نسبتا سخت و دشوار در كمر كوه، بازديدكنندگان را هدايت مي كرد، ولي امروز با عبور از پلكاني فلزي مي توان به دهانه ورودي غار رسيد.
در معماري صخره اي اين غار چهار طبقه شناسايي شده است، اين امر از اهميت ويژه اي در معماري صخره اي برخوردار است.
در معماري غار، علاوه بر ايجاد اتاق ها و راهروهاي عبوري، سعي شده تا اتاق ها با هم مرتبط باشند و نورگيرها و پنجره هايي به سمت بيرون و مناظر طبيعي ارتفاعات مجاور غار تعبيه شده است.
بر ديوارهاي غار در بعضي از اتاق ها نقوشي به صورت تجريدي از حيوان، گياه و انسان حجاري شده كه بيشتر جنبه آييني دارد.
همچنين نمونه سفال ها و اشياي به دست آمده در غار، ادامه سكونت انسان را در طول دوران تاريخي اشكاني و ساساني و دوران اسلامي يعني قرون ششم تا هشتم هجري قمري مسجل مي سازد.
اميدواريم با تامين اعتبارات مورد نياز براي تهيه پرونده غار كرفتو، در سال جاري شاهد به ثبت رسيدن اين اثر تاريخي باشيم و زمينه براي ثبت ديگر آثار تاريخي اين استان در فهرست آثار جهاني فراهم شود.ك/4
7346/533
گزارش از فرزاد نويدي
سنندج - فرزاد نويدي - در استان كردستان با وجود آثار تاريخي و جاذبه هاي طبيعي فراوان، هيچ اثري تا كنون در فهرست آثار جهاني به ثبت نرسيده و اكنون كه غار كرفتو، شرايط لازم براي ثبت در اين فهرست را پيدا كرده با كمبود بودجه و اعتبار مواجه شده است.
