خشم گرم یا سرد؛تفاوت های زنان و مردان هنگام عصبانیت

گرچه همه انسان ها خشمگین می شوند و خشم به خودی خود بد نیست و مجاز است، اما آنچه اهمیت دارد شیوه ی ابراز آن است؛ اینكه چگونه خشم خود را ابراز كنیم كه به خودمان یا به دیگری صدمه ای وارد نشود.

برخی افراد خشمگین خشم خود را بروز نمی دهند كه این كار سبب آسیب جسمی و روانی به خود آنها می شود و بعضی نیز خشم خود را نثار دیگران می كنند كه به آن ' پرخاشگری ' می گویند و به رابطه فرد با دیگران آسیب می زند.احساس خشم یك فرد ممكن است برای دیگران قابل مشاهده نباشد، اما رفتار پرخاشگرانه برای دیگران قابل مشاهده است.

دكتر شهربانو قهاری روانشناس بالینی و عضو هیات علمی دانشگاه آزاد روز یكشنبه در گفتگو با خبرنگار علمی ایرنا با بیان اینكه انسان با شش هیجان طبیعی مانند خشم ، ترس ، شادمانی و لذت متولد می شود، گفت:كسانی كه عصبانی می شوند حداقل ۲ مهارت، یكی حل مسئله و دیگری ابراز خشم به شیوه صحیح را ندارند.

وی تصریح كرد:احساس و هیجان خشم را نمی توان از بین برد اما برخی بطور سرشتی استعداد بیشتری برای زود یا زیاد عصبانی شدن دارند.

*** خشم احساس اما پرخاشگری یك رفتار است

این روانشناس بالینی با بیان اینكه پرخاشگری خشمی است كه به عمل (ACT) تبدیل شده و می تواند انواع مختلف داشته باشد، گفت:پرخاشگری به دو صورت كلامی و غیر كلامی قابل مشاهده است.توهین كردن جزو پرخاشگری كلامی است در حالی كه مواردی مانند حمله كردن، كتك زدن ،تخریب و پرتاب كردن اشیا پرخاشگری غیر كلامی محسوب می شود.

وی ادامه داد: بروز خشم و پرخاشگری در بین زنان و مردان متفاوت و معمولا بر اساس خصوصیات خانواده و فرد، افراد برای كنترل خشم خود یا دست به پرخاشگری زده و یا آن را مخفی كرده و خشم خود را فرو می خورند.

دكتر قهاری ادامه داد: زنان بیشتر دچار پرخاشگری های كلامی، فریاد زدن، غیبت كردن،تعلل كردن در انجام كار، قهر كردن، كنایه زدن (تكه پرانی)، زیر آب زدن و مردان بیشتر دچار پرخاشگری های فعال و فیزیكی مانند كتك زدن، پرتاب اشیا، خودزنی و ..... می شوند.

دكتر قهاری گفت:در حقیقت دو مدل ابراز خشم وجود دارد؛ می تواند به صورت گرم یعنی همان رفتارهای پرخاشگرانه،كتك زدن و .. یا سرد مانند كینه جویی، غیبت .... ابراز شود.

*** طرز تلقی از رویدادها ما را عصبانی می كند

دكتر قهاری با اشاره به اینكه رویدادها و اتفاق ها به تنهایی باعث خشم نمی شوند در باره دلیل خشم و پرخاشگری اینگونه توضیح داد:رویداد به تنهایی نمی تواند ما را عصبانی كند بلكه یك نگاه یا یك برداشت ما را عصبانی، آشفته و ناراحت می كند.

وی ادامه داد:اگر محرك بیرونی باشد سبب می شود فرد یك برداشت خاص داشته و این برداشت موجب خشم او شود. در صورتی كه می تواند این محرك سبب خشم فرد دیگری نشود.

***خشم در محیط كار

وی بیان كرد:محیط كار یكی از مكان های پر چالش است كه وقتی فرد نمی تواند حق و حقوق خود را بگیرد یا و حرفش را بزنند رفتار پرخاشگرانه از خود بروز می دهد.

قهاری افزود:رفتارهای پرخاشگرانه باعث افزایش تنش می شود و روی راندمان كار و كیفیت افراد تاثیر گذار است .

وی تاكید كرد:هیجان و احساس خشم را نمی توانیم از بین ببریم اما می توان با كانالیزه كردن آن از آن بهره برد. برای مثال خشم در رقابت های شغلی لازم است اما به صورت سالم و رعایت قوانین ( نباید رقیبش را خراب كند.....) باید تخلیه شود.

*** مراحل خشم

دكتر قهاری بیان كرد:هیچ كس به طور ناگهانی و یكباره خشمگین نمی شود بلكه افراد خشمگین معمولاً سه مرحله را پیشت سر می گذارند: مرحله پیش از خشم، مرحله خشم و مرحله پس از خشم.

درواقع وقتی فردی دچار عصبانیت وخشم می‌شود، احساس برانگیختگی كرده و سپس اقدام به بروز آن می‌كند.

وی ادامه داد:در مرحله پیش از خشم افراد علائم و نشانه هایی مانند احساس گرما و داغ شدن، لرزش دست ها، احساس انرژی زیاد، سرخ شدن رنگ چهره، افزایش ضربان قلب و نبض را تجربه می كنند.

این روانشناس بالینی،مرحله بیش از خشم را مرحله ی مهم در كنترل خشم دانست و توضیح داد:احساس برانگیختگی آغاز گر مرحله ی پیش از خشم است كه افراد می توانند با نوشیدن یك لیوان آب سرد، پیاده روی، صحبت كردن و انجام فعالیت های لذت بخش خشم خود را در همین مرحله كنترل كنند تا احساس برانگیختگی در این مرحله به بروز خشم منجر نشود.

وی ادامه داد:وقتی اتفاقی افتاده و فرد یك برداشتی دارد و باعث برانگیخته شدن جسمی وی شده است در این حالت نمی تواند خود را كنترل كند و وارد فاز خشم می شود.در فاز خشم دیگر خشم قابل كنترل نیست .

قهاری ادامه داد: در مرحله پس ازبروز خشم یك حس پشیمانی، رضایت یا حتی ترس از تلافی بر آن مستولی می شود.

وی تاكید كرد:اگر قرار است كنترلی صورت گیرد باید در مرحله پیش از بروز خشم صورت بگیرد.

***شیوه سالم و ناسالم ابراز خشم

این عضو هیات علمی دانشگاه آزاد با تاكید بر این نكته كه خشم باید ابراز شود، گفت:خشم می تواند به دوصورت سالم یا ناسالم ابراز شود.

دكتر قهاری ادامه داد:فریاد زدن، توهین كردن، درگیری بدنی، شكستن اشیا، خودزنی، صدمه زدن به دیگری، مصرف سیگار..... همگی شیوه های ناسالم ابراز خشم هستند.

وی گفت: فرد می تواند خشم خود را به صورت سالم و كلامی مطرح كند؛ یعنی احساسش را اینگونه بیان كند'من ازشما عصبانی هستم نه اینكه بگویید كه تو من را عصبانی كردی'.

دكتر قهاری تصریح كرد:یكی از سالم ترین روش هایی ابراز خشم بیان آن به شیوه ای قاطعانه است. این كار را با استفاده از جملات مثبت می توان انجام داد،به علاوه بیان خشم با جملاتی كه با «تو» شروع می شوند نیز شیوه ی مناسبی نیست.

وی گفت: همچنین یكی از راه های سالم تخلیه خشم به صورت غیر كلامی می تواند راه رفتن، انجام یك فعالیت هنری (نقاشی)، ورزش و یا مشت زدن به كیسه بوكس باشد. همچنین تنفس عمیق و آرمیدگی (ریلكسیشن )نیز موثر است.

وی ادامه داد:شاید بسیاری از افراد ندانند كه خواب ناكافی شبانه یكی از دلایل بروز عصبانیت در آن هاست. هشت ساعت خواب شبانه می تواند در آرامش اعصاب نقش موثری داشته باشد، ورزش های سبك، یوگا و مدیتیشن هم مفید است.

این عضو هیات علمی دانشگاه آزاد تاكید كرد: از دو شكل درون ریزی خشم و بیرون ریزی خشم به صورت داد و فریاد و شكستن اشیا خودداری باید اجتناب كرد.

*** مدیریت خشم

این عضو هیات علمی دانشگاه آزاد گفت:آب خوردن ، ترك موقعیت ، صحبت كردن با دیگران می تواند برانگیختگی فرد را كم كند كه اگر موفق شود فرد دیگر وارد مرحله فاز خشم نمی شود و رفتار پرخاشگرانه اتفاق نمی افتد.

وی ادامه داد:برخی افراد به لحاظ سرشتی خیلی زود خشمگین می شوند، یعنی برخی از افراد به لحاظ سرشت حساسی كه دارند زود و زیاد عصبانی می شوند و حتی دیرتر از حالت عصبانیت خارج می شوند.

وی ادامه داد: این افراد در برابر رویدادهای بیرونی سریع تر واكنش از خود نشان می دهند و آستانه تحمل آنها به لحاظ سرشتی كمتر است.



***قانون TIME OUT

دكتر قهاری گفت:باید توجه داشته باشید كه هدف از كنترل خشم، فروخوردن یا انكار آن نیست، بلكه هدف این است كه یاد بگیرید آن را به شیوه ای مناسب ابراز كنید.

وی به یك از تكنیك های كنترل خشم اشاره كرد و افزود:اگر خشمگین هستید علاوه بر پیاده روی،ترك صحنه وصبر و تحمل می توانید از تكنیك تایم اوت استفاده كنید.تكنیك تایم اوت یعنی بحث را قطع كن چون نه به هدفت می رسی نه احترامت حفظ می شود.

وی همچنین تاكید كرد:توصیه می شود افراد علائم برانگیختگی بدن خود را بشناسند و سعی كنند محیط را ترك كنند.

به نظر می رسد یكی از مهم ترین دلایل پرخاشگری ناآشنایی با مهارت های زندگی و كنترل خشم است كه آموزش این مهارت ها كه باید از كودكی توسط مربیان و والدین ارائه شود. علت این كه عده زیادی از مردم در شرایط پراسترس به پرخاشگری و درگیری فیزیكی رو می آورند، به این دلیل است كه مهارت كنترل خشم و بیان آن را به صورت كلامی ندارند.

از:گلشن

علمی **1440**1599