آلودگي هوا مي‌تواند سلامتي انسان‌ها را به شدت تحت تاثير قرار دهد. با تنفس در هواي آلوده، ذرات بزرگ و كوچك مضر وارد ريه شده و مشكلات شديد تنفسي ايجاد مي‌كنند؛ بعضي از ذرات آلوده هم وارد معده شده و ممكن است موجب ايجاد انواع بيماري شوند. البته ريه يا معده ممكن است در يك حالت دفاعي اين ذرات را دفع كرده يا نابود كنند، اما ذرات آلوده بسيار كوچكي به نام نانو ذرات وجود دارند كه مي‌توانند از لايه دفاعي اول بدن عبور كنند.
نانوذرات كه به اندازه يك ميلياردم يك متر هستند (هر نانو متر=10 به توان منفي 9 متر)، آزادانه در ريه معلق شده و وارد سلول‌ها مي‌شوند. آنها مي‌توانند جلوي ورود اكسيژن به خون و خروج دي‌اكسيد كربن را بگيرند. دانشمندان مي‌گويند وقتي بزرگ‌ترين نانوذرات آلوده به اندازه 100 نانومتر است، نانوذرات خيلي راحت مي‌توانند وارد سلول‌ها شوند.
نانوذرات آلوده مي‌توانند به دي.ان.اي، پروتئين و ديگر ساختارهاي سلولي آسيب برسانند. همين كافي است تا بدن آماده ابتلا به هر نوع بيماري خطرناك شود. در چنين شرايطي بدن خردسالان و كهن‌سالان آسيب‌پذيري بالاتري دارد. نانوذرات همچنين مي‌توانند به رگ‌هاي خوني نيز آسيب برسانند، توانايي بويايي انسان را كاهش دهند و حتي در يادگيري و حافظه نيز تاثير بسيار بد برجا بگذارند.
وقتي مغز يك انسان با نانوذرات آلوده مواجه مي‌شود رفتارهاي غيرعادي از خود نشان مي‌دهد، درست مثل شرايطي كه بيماري‌هاي سختي مثل آلزايمر يا پاركينسون در مغز ايجاد مي‌كنند. نكته اصلي اينجاست و داده‌هاي جديد پژوهشگران نشان مي‌دهد كه چگونه مغز يك انسان توسط نانوذرات موجود در هواي آلوده آسيب مي‌بيند. البته نگراني اصلي دانشمندان نانوذراتي است كه مستقيما از راه بيني وارد مغز مي‌شوند.
شبيخون به مغز
نانوذراتي موجود در هواي آلوده از طريق تنفس وارد ريه شده و سپس وارد جريان خون مي‌شوند. اين مواد خطرناك از طريق خون در بدن حركت كرده و بعضي از آنها مغز را نيز آلوده مي‌كنند. وقتي نانوذرات وارد مغز مي‌شوند به طرق مختلف به سلول‌هاي مغزي آسيب مي‌رسانند. يكي از آسيب‌هاي اصلي آلودگي هوا در چنين شرايطي التهاب است. سلول‌هاي مغزي آلوده به نانوذرات پيام درد مي‌فرستند و سيستم ايمني در جواب، گلبول‌هاي سفيد را به محل آلوده ارسال مي‌كند. گلبول‌هاي سفيد از طريق جريان خون با آلودگي مبارزه مي‌كنند و به همين علت بخش آلوده به نانوذرات به سرعت پر از خون مي‌شود. اين اتفاق باعث وقوع التهاب نه تنها در مغز بلكه در سراسر بدن مي‌شود.
التهاب واكنشي سريع محسوب مي‌شود، يعني اين‌كه خيلي زود رخ مي‌دهد و زود هم برطرف مي‌شود. گرچه وقتي انسان‌ها در معرض آلودگي هواي مزمن قرار بگيرند بدنشان در برطرف كردن سريع التهاب ناتوان مي‌شود و اين اصلا خوب نيست. التهاب حاصل از نانوذرات باعث مي‌شود كه رگ‌هاي خوني تنگ و سخت شوند، در حالي كه رگ‌هاي خوني سالم انعطاف‌پذير هستند. در شرايط عادي با هر تپش قلب مقدار زيادي خون از رگ‌هاي سالم عبور مي‌كند؛ ولي وقتي رگ‌ها سفت و تنگ شده‌اند خون براي عبور از رگ دچار مشكل مي‌شود و حتي گاهي رگ‌هاي آلوده كاملا مسدود نيز مي‌شوند. وقتي چنين حالتي در مغز رخ مي‌دهد، فرد دچار حمله مغزي مي‌شود.
نانوذرات حتي مي‌توانند سلول‌هاي عصبي را در ارسال پيام دچار اختلال كنند. سلول‌هاي عصبي با ارسال و دريافت پيام‌هاي شيميايي باهم ارتباط برقرار مي‌كنند و نانوذرات با آسيب رساندن به چنين ارتباطي موجب ايجاد بيماري‌هاي عصبي در بدن مي‌شوند.
ميان‌بر به مغز
سفر در مسير رگ‌ها سوار بر سلول‌هاي خوني به مقصد مغز براي ذرات آلوده بسيار طولاني است. براي همين وقتي ذرات آلوده خيلي كوچك باشند، مي‌توانند ميان‌بر زده و در مسيري مستقيم وارد مغز شوند. اين يافته، نتيجه پژوهش‌هاي گروهي از مركز پزشكي روچستر در نيويورك آمريكا به سرپرستي آليسون اِلدِر ست. آنها كه در حال مطالعه روي نحوه تاثير ذرات آلوده بر بدن انسان هستند، به اين نتيجه رسيده‌اند كه نانوذرات از طريق بيني مي‌توانند مستقيما به مغز راه پيدا كنند. چنين اتفاقي موجب واكنش‌هاي تنش‌زا در مغز شده و حتي ممكن بيماري‌هاي سختي نيز در پي داشته باشد.
آنها همچنين به اين نتيجه رسيده‌اند كه هواي آلوده بر رشد مغز كودكان نيز تاثير منفي دارد و ضريب هوشي كودكاني كه در مناطق آلوده زندگي مي‌كنند نصف كساني است كه در هواي پاكيزه بزرگ مي‌شوند.
همچنين شيوع بيماري‌هاي روحي و رواني، اختلالاتي مثل عقب‌ماندگي ذهني و بيماري‌هاي خطرناكي مثل ام.اس يا سرطان به دليل هجوم ذرات آلوده به مغز است.
منبع/ خبر آنلاين
اول **
تهران - ايرنا - سايت خبري خبر آنلاين نوشت : مدت‌هاست كه تاثيرات مخرب نانو ذرات براي سلامتي بدن شناخته شده است. در يكي از بدترين اين تاثيرات، نانوذرات موجود در هواي آلوده مستقيما از طريق بيني، مغز را آلوده مي‌كنند.
