در اين مطلب مي خوانيم: خيلي‌ها دچار اختلالات و بيماري‌هايي هستند كه به‌نوعي غده تيروئيد را درگير مي‌كند، اما ممكن است همه اين افراد هم نسبت به بيماري‌شان آگاهي نداشته باشند، به‌طوري كه بعضي از اين بيماران حتي نمي‌دانند چنين مشكلي دارند و براي همين به فكر درمان هم نيستند.
اين وضع به همين شكل ادامه پيدا مي‌كند تا بالاخره علائم و نشانه‌هاي بيماري خودش را نشان دهد و فرد را مجبور كند به فكر درمان مشكل باشد.البته نبايد اين موضوع را هم ناديده بگيريم كه اختلالات غده تيروئيد يكي از مشكلات و بيماري‌هاي شايعي است كه افراد زيادي را درگير مي‌كند و براحتي هم قابل درمان و كنترل است.
تيروئيد غده‌اي پروانه‌اي شكل است كه جلوي گردن قرار گرفته و با اينكه حجم و وزن زيادي ندارد، نقش بسيار مهمي در بدن ايفا مي‌كند.
دكتر مسعود رحمانيان با بيان اين مطلب مي‌گويد: مي‌توان گفت غده تيروئيد تنظيم كننده متابوليسم و سوخت و ساز بدن است و يكي از مهم‌ترين هورمون‌هايي كه اين غده در بدن ترشح مي‌كند، تيروكسين است كه سرعت سوخت و ساز سلول‌هاي بدن و واكنش‌هايي را كه در بدن اتفاق مي‌افتد، تنظيم مي‌كند و برهمين اساس نبايد نقش غده تيروئيد را ناديده گرفت.اما ممكن است اختلالات و مشكلاتي براي اين قسمت از بدن پيش بيايد.
آن طور كه اين پزشك فوق‌تخصص غدد درون‌ريز و متابوليسم مي‌گويد: ممكن است اين غده كم‌كار يا پركار شده يا اختلالات و بيماري‌هاي آناتوميك برايش ايجاد شود؛ به اين معني كه بزرگ شده يا در آن ندول به وجود بيايد.
براي بسياري از افراد هم اين سوال مطرح مي‌شود كه ندول تيروئيد چيست و چرا ايجاد مي‌شود كه به گفته دكتر رحمانيان، ندول‌هاي تيروئيد قسمتي از بافت تيروئيد است كه تغيير ماهيت داده و بافتي را به وجود آورده كه ممكن است كاملا با بافتي كه داخل تيروئيد است، تفاوت داشته باشد.
البته وي تاكيد مي‌كند ندول‌هاي تيروئيد كه پيدايش آنها زمينه ژنتيك دارد، در اكثر موارد و بيش از 95درصد خوش‌خيم است و جاي نگراني ندارد.
بيماري‌هاي مختلف؛ علائم متفاوت:
هر يك از بيماري‌ها و اختلالاتي كه غده تيروئيد را تحت تاثير قرار مي‌دهد، نشانه‌هاي متفاوتي را هم ايجاد خواهد كرد. به اين معني كه علائم كم‌كاري و پركاري تيروئيد متفاوت است و نبايد آنها را يكسان در نظر گرفت.
دكتر رحمانيان با اشاره به اين موضوع يادآور مي‌شود در بيماري پركاري تيروئيد، متابوليسم بدن بالا مي‌رود و همين موضوع باعث لاغر شدن فرد مي‌شود. بنابراين لاغري، تپش قلب، تعريق، احساس بي‌قراري و افزايش اشتها از جمله نشانه‌هايي است كه طي اين بيماري اتفاق مي‌افتد.وي ادامه مي‌دهد: كساني كه دچار كم‌كاري تيروئيد هستند، با نشانه‌هايي متفاوت با پركاري تيروئيد روبه‌رو مي‌شوند و افزايش وزن، خشكي پوست، احساس سرما، كند شدن پاسخ‌ها و حركات، ضعف و بي‌حالي و كند شدن ضربان قلب از جمله اين نشانه‌هاست.
در مورد ندول تيروئيد نيز به غير از اينكه ممكن است در معاينه و لمس تيروئيد، وجود چنين ندولي حس شود، معمولا نشانه خاص ديگري وجود نخواهد داشت. مگر اينكه ندول خيلي بزرگ شده و از روي پوست قابل مشاهده باشد يا اينكه اثرات فشاري روي بافت‌هاي اطراف وارد كند.
درمان و كنترل بيماري‌هاي تيروئيد:
دكتر رحمانيان درباره روش‌هاي درماني اختلالات تيروئيد توضيح مي‌دهد: در مورد كم‌كاري تيروئيد كه درمان فقط دارويي است و فرد بايد قرصي را تحت نظر پزشك مصرف كند و با آزمايش‌هايي كه به صورت دوره‌اي مي‌دهد، وضع هورمون‌ها مشخص خواهد شد.
در پركاري تيروئيد اما هم درمان دارويي داريم و هم جراحي و هم يد راديواكتيو.وي مي‌افزايد: در اكثر موارد پركاري‌هاي تيروئيد نيز با استفاده از درمان دارويي موفق به درمان بيماري مي‌شويم، اما اگر بيمار به درمان دارويي مقاومت نشان دهد، ناچاريم از ساير روش‌ها براي درمان و كنترل هورمون‌ها كمك بگيريم.
ندول تيروئيد نيز همان‌طور كه گفته شد در بيش از 95 درصد موارد خوش‌خيم است و به همين دليل به جراحي نياز ندارد؛ مگر اينكه ندول خيلي بزرگ يا بدخيم شده باشد. گواتر هم در اكثر مواقع به جراحي نياز ندارد مگر اينكه خيلي بزرگ شده باشد.
تغذيه صحيح در اختلالات تيروئيد:
تمام كساني كه دچار اختلالات تيروئيد هستند، به اين فكر مي‌افتند كه از مواد غذايي مفيد استفاده كنند تا مشكل‌شان هرچه بهتر كنترل و درمان شود، اما چه غذاهايي براي اين مشكل مفيد به حساب مي‌آيد و از مصرف چه مواد غذايي‌اي بايد پرهيز كرد؟دكتر رحمانيان در پاسخ به اين پرسش توضيح مي‌دهد: كساني كه با مشكل كم‌كاري تيروئيد روبه‌رو هستند بايد سعي كنند يد مورد نياز بدن‌شان تامين شود.
وي ادامه مي‌دهد: يد در ماهي و غذاهاي دريايي يافت مي‌شود و علاوه بر آن، بيشتر نمك‌ها هم يد‌دار بوده و براي اين كار مناسب است، اما نكته‌اي كه بايد به آن توجه داشت اين است كه نمك نبايد در معرض نور خورشيد يا حرارت قرار بگيرد. بر همين اساس هم توصيه مي‌شود، نمك را در ظروفي نگهداري كنيد كه نور خورشيد به آن نتابد و بعد از پخت غذا نمك را اضافه كنيد تا حرارت، جذب يد را مختل نكند.
اين فوق‌تخصص غدد درون‌ريز با اشاره به موادي كه مانع جذب يد موجود در ساير مواد غذايي مي‌شود، گفت: در صورتي كه مواد غذايي مانند انواع كلم، كاهو يا شلغم به مقدار خيلي زياد استفاده شود، مي‌تواند جذب يد را مختل كند. اما نبايد تصور كرد مصرف كاهو و كلم براي اين بيماران به كلي بايد كنار گذاشته شود، بلكه فقط زماني كه به مقدار خيلي زياد از آنها استفاده كنيم، مي‌تواند چنين مشكلي را ايجاد كند.
وي در ادامه به تغذيه بيماران مبتلا به پركاري تيروئيد اشاره مي‌كند و مي‌گويد: متابوليسم بدن اين بيماران بالاست و به همين دليل بايد از خوردن غذاهايي كه متابوليسم بدن را بالاتر مي‌برد، پرهيز كنند. بنابراين بايد از مصرف غذاهايي مانند فلفل، ادويه تند و تيز، چاي خيلي پررنگ و قهوه تلخ اجتناب كنند.
همچنين توصيه مي‌شود اين افراد سيگار را نيز ترك كنند.آن‌طور كه دكتر رحمانيان مي‌گويد، بيماران مبتلا به ندول تيروئيد يا گواتر نيز بايد يد مورد نياز بدن‌شان را تامين كنند.
دارو خوردن هم شرايطي دارد:بيماراني كه براي كنترل اختلالات تيروئيد از دارو استفاده مي‌كنند، بايد شيوه صحيح مصرف داروها را هم بدانند و از آن بدرستي استفاده كنند تا نتيجه خوبي بگيرند. دكتر رحمانيان در اين‌باره مي‌گويد: داروهاي مربوط به كم‌كاري تيروئيد بايد يك ساعت پيش از غذا يا سه ساعت پس از آن مصرف شود. بنابراين به بيماران توصيه مي‌شود اين قرص‌ها را صبح و هنگامي كه ناشتا هستند مصرف كرده و پس از يك ساعت، صبحانه‌شان را بخورند.
وي در ادامه يادآور مي‌شود: مصرف مواد غذايي حاوي كافئين مانند چاي و قهوه در فاصله زماني كمتر از يك ساعت باعث مي‌شود اين قرص بخوبي جذب نشده و درست عمل نكند.با وجود اين خيلي از بيماران و بخصوص خانم‌هاي باردار از اين موضوع شكايت دارند و مي‌گويند براحتي نمي‌توانند هنگامي كه ناشتا هستند، اين قرص‌ها را بخورند.
كساني هم هستند كه زمان كافي براي اين كار ندارند، اما به اين افراد هم توصيه مي‌شود تا حد امكان صبح‌ها داروي كم‌كاري تيروئيد را بخورند و يك‌ساعت بعد صبحانه‌شان را مصرف كنند ولي اگر چنين كاري ممكن نيست، مي‌توانند قرص را آخر شب و سه ساعت پس از شام بخورند.وي مي‌افزايد: جذب قرص‌هاي كم‌كاري تيروئيد ممكن است تحت تاثير داروهاي ديگري مانند قرص آهن، كلسيم و قرص امپرازول قرار گرفته و جذب آن مختل شود.
بنابراين اگر همزمان از اين داروها نيز استفاده مي‌كنيد، توصيه مي‌شود اين قرص‌ها را با فاصله حداقل يكي دو ساعت از قرص‌هاي تيروئيد مصرف كنيد.
اين فوق‌تخصص غدد درون‌ريز در پايان يادآور مي‌شود: با توجه به اينكه علائم بيماري‌هاي تيروئيد آهسته شروع مي‌شود، ممكن است افراد متوجه اين مشكل نشوند. بنابراين توصيه مي‌شود كساني كه سابقه خانوادگي بيماري تيروئيد دارند و بخصوص خانم‌هايي كه در سنين باروري هستند و تصميم به بارداري دارند، از اين نظر آزمايش‌هاي لازم را انجام داده و بررسي شوند.
** رسانه ها** 8137/8136
روزنامه آراز آذربايجان در شماره روز يكشنبه خود، تغذيه هاي صحيح در بيماران مبتلا به تيروئيد را مورد توجه قرار داده است.
