توده مردم به عنوان گيرندگان پيام در ساعت هاي مختلف روز در معرض محتواهاي مختلفي از پيام قرار دارند و افزون بر كسب تازه ترين اطلاعات و اخبار به نوعي در معرض آموزش هاي غير مستقيم نيز هستند. بنابر اين لازم است رسانه ها نيز بر اساس اصولي خاص به نشر اخبار و اطلاعات بپردازند تا حريم هاي اخلاقي جامعه حفظ و تقويت شود.
اصول اخلاق حرفه‌اي (professional ethics) يكي از زمينه‌هاي كار در محيط هاي گوناگون اجتماعي، سياسي و فرهنگي است. صاحب نظران، اخلاق حرفه اي را مجموعه‌اي از اصول و استانداردهايي مي دانند كه رفتار افراد و گروه‌ها را تعيين مي‌كند. آنچه از واژه اخلاق حرفه اي مي توان برداشت كرد رفتارهاي قابل قبول و مطلوب در حيطه زندگي شغلي انسان هاست كه به روابط اجتماعي در آن شاخه ي شغلي، شكل مي دهد.
روزنامه نگاران بر پايه ي ماهيت فعاليتي كه انجام مي دهند به نوعي در معرض گذر از محدوده هاي اخلاقي هستند و تنها تعهد، مسووليت و دغدغه ي با مردم بودن است كه مي تواند آنها را در حفظ و رعايت اصول اخلاقي كمك كند.
اين روزها در ميدان كار رسانه اي شاهد برخي بد اخلاقي هاي لفظي و غير قابل قبول هستيم. نقد جاي خود را به تخريب و توهين داده و اميال سياسي نزد گروهي خاص به شكستن حريم ادب در كلام تبديل شده است.
اصول بين المللي اخلاق حرفه اي در روزنامه نگاري علاوه بر تاكيد بر حق مردم در دسترسي آزادانه اطلاعات، به وظيفه يك روزنامه نگار در بازتاباندن يا انعكاس واقعيت هاي عيني با ترسيم مناسبات اصلي و بدون تحريف او اشاره مي كند.
اين اصول بار ديگر وظيفه روزنامه نگار را براي برخورد صادقانه با انتشار اخبار و اطلاعات، به او گوشزد مي كند. پناه نبردن به پديده لمپنيزم و داشتن ِ برخوردي منطقي با فضاي خبري جامعه موجب ايجاد آرامش روحي و رواني در بين قشرهاي جامعه مي شود. توجه به اين مساله ي مهم موجب مي شود تا روزنامه نگار پايبند واقعيت ها شود؛ به اين معنا كه با ظرفيت (پتانسيل) فكري و عملي كه در كار حرفه اي خود دارد و با به كار گيري ظرفيت هاي خلاقانه به انعكاس واقعيت بپردازد.
مسووليت اجتماعي، شرافت حرفه اي، احترام به حريم ها، شوون و منافع عمومي جامعه و نگاه آزادانه، روشنگرانه و در عين حال غير جانبدارانه نسبت به رويدادها چارچوبي است كه اگر رعايت شود هيچ يك از مصاديق غير اخلاقي در صحنه رسانه ها روي نمي دهد.
استفاده از واژه هاي هجو و ناپسند به اسم ساده نويسي و عام نويسي، غوطه ور شدن در فضاي روزنامه نگاري زرد و جلب توجه مخاطبان با شكستن حريم هاي گفتاري، همه و همه مسير روزنامه نگاري ما را به ورطه سقوط اخلاقي مي كشاند. سقوط اخلاقي در رسانه ها، موجب بي اعتمادي، نبود آرامش، آسايش و اطمينان مي شود كه نتيجه ي آن از دست دادن مخاطبان و روي آوردن آنان به رسانه هاي ديگر است.
پس به عنوان يك رسانه فراموش نكنيم:
- پاسدار خون شهيداني هستيم كه در ادب، متانت و صبوري (به ويژه در برابر خشم) زبانزد جهانيان هستند.
- قلم در دست ما بازگو كننده شخصيت ما و جامعه ي ما است، پس حرمت استفاده از آن را حفظ نماييم.
- با خشم و كينه، كاغذ سفيد همدلي و هم راهي با مردم را تيره نكنيم.
- ناتواني در استدلال را با هجو و توهين جبران نكنيم.
- مخاطب بر اساس ادبيات كلامي و نوشتاري، رسانه را ارزيابي مي كند پس هميشه خود را در جايگاه مخاطب بگذاريم و خود را ارزيابي كنيم.
- ظهور و بروز اجتماعي يك رسانه، در قالب كلمات و نوع برخورد با مسايل است. پس اجازه دهيم مخاطبان از ما به عنوان الگوي ادب و نزاكت اجتماعي ياد كنند نه مظهر بي ادبي و پر خاش جويي.
* كارشناس ارتباطات اجتماعي
بسياري از موفقيت ها و ارتقاي شان و جايگاه اجتماعي - سياسي انسان ها در گرو رعايت مسايل اخلاقي است و ترويج خلق و خوي خوب و آموزش آن در جامعه يكي از مهمترين مسووليت‌هاي آنان است كه ريشه اش در خانواده شكل مي گيرد و در جامعه وسعت مي يابد. رسانه هاي جمعي از روز پيدايش تاكنون هميشه اين بار سنگين آموزش را با خود حمل كرده اند.
