به گزارش فرارو، علی اكبر ولایتی، مشاور امور بین الملل مقام معظم رهبری، پنجشنبه گذشته در قامت نماینده ویژه رییس‌جمهوری ایران راهی مسكو شد.
رئیس مركز تحقیقات استراتژیك مجمع تشخیص مصلحت نظام، در این سفر با ولادیمیر پوتین، رییس‌جمهور روسیه، در كاخ كرملین نزدیك به دوساعت دیدار و گفت و گو كرد.
در پایان این سفر ولایتی بدون اشاره به هدف این سفر و پیام منتقل شده درباره نتایج رایزنی های انجام گرفته در مسكو از آمادگی دو كشور برای ارتقای سطح همكاری های دوجانبه خبر داد.
نماینده ویژه رییس جمهور همچنین از موافقت روسیه با عضویت ایران در سازمان همكاری های شانگ های خبر داد و با اشاره به نظر مثبت رئیس جمهور روسیه به تغییر عضویت ایران از ناظر به عضویت كامل در پیمان شانگهای گفت: روسیه با عضویت كامل ایران در پیمان شانگهای موافق است. هر چند ولایتی این موافقت را منوط به یك اما كرد و این امر را نیازمند زمان دانست.
با این حال همین موافقت حتی ضمنی روسیه با عضویت ایران در سازمان همكاری های شانگهای هم خود یك تغییر بزرگ محسوب می شود چرا كه تا پیش از این روسیه مخالف اصلی عضویت ایران در این سازمان بود.
سازمان همكاریهای شانگهای یك سازمان امنیتی - اقتصادی است كه كشورهای چین، روسیه، تاجیكستان، قزاقستان، قرقیزستان و ازبكستان اعضای دائمی آن و كشورهای ایران، افغانستان، هند، پاكستان و مغولستان اعضای ناظرش هستند.
ظرفیت‌های سازمان همكاری شانگهای و همچنین توانمندی‌های آن با توجه به عضویت دو عضو از پنج عضو دائم شورای امنیت در این سازمان، دارا بودن بیش از یك سوم جمعیت جهان، وسعت قابل توجه و توانمندی‌های اقتصادی نوید یك ائتلاف بالقوه توانمند را می‌دهد.
اگر چهار كشور عضو ناظر مغولستان، ایران، پاكستان و هند نیز به جمع اعضا اضافه شوند، سازمان شانگهای با جمعیتی حدود 7/2 میلیارد نفر و وسعت حدود نیمی از كره زمین به موقعیتی مهم‌تر دست خواهد یافت.
در همین راستا ایران چند سالی است كه خواستار عضویت دائم در این سازمان است. در این میان روسیه و چین كه در سال های گذشته از نزدیكترین دوستان ایران محسوب می شوند با عضویت دائمی ایران در این سازمان مخالفت كرده بودند.
ایران برای درخواست خود انگیزه هایی بیشتر از همكاری های متقابل با كشورهای دائم در این پیمان دارد و از همین رو خواهان به دست آوردن حق تصمیم گیری و كسب رای در این سازمان است.
از جمله انگیزهای ایران برای طرح درخواست برای عضویت دائم در سازمان همكاری های شانگ های احساس نیاز به همپیمانانی قدرتمند است. اتحادیه های استراتژیكی كه ایران در آنها عضویت دارد همانند، اوپك یا اكو تنها اتحادیه هایی اقتصادی هستند و در زمینه نظامی، ایران عضویت در هیچ پیمان نظامی ندارد.
از زمان اشغال افغانستان و عراق و به دنبال آن حضور فعال آمریكا در منطقه، ایران بیش از هر زمانی نیاز به همپیمانانی قدرتمند دارد تا در مقابل تهدیدهای احتمالی به خصوص از جانب غرب، از وجهه بازدارندگی آن استفاده كند. روشن است كه داشتن همپیمانان قدرتمند به غیر از تعهدات متقابل، تاثیر قابل توجهی در كاهش تهدیدات خارجی دارد.
كشورهای عضو و ناظر سازمان همكاری شانگهای روی هم نه تنها بزرگ‌ترین توان اقتصادی، نظامی، هسته‌ای و فضایی جهان، بلكه بیشترین تولیدكننده و مصرف كننده انرژی در جهان هستند.
در همین راستا برای نخستین بار منوچهر متكی، وزیر وقت امور خارجه ایران در سفر پنجم فروردین ماه سال 1387 خود به دوشنبه، پایتخت تاجیكستان، درخواست عضویت كامل ایران در سازمان همكاری شانگهای را اعلام كرد.
این در حالی است كه به گفته محسن شریعتی نیا، كارشناس مسائل اوراسیا «آن زمان دولت وقت بدون تحلیل دقیق مقتضیات زمانی و تبعات درگیری ایران و غرب بر سر پرونده هسته ای اقدام به ارایه درخواست عضویت در سازمان شانگهای كرد.»
این عدم درك صحیح شرایط برای طرح درخواست عضویت دائم در سازمان همكاری های شانگ های نیز سبب شد كشورهای اصلی و تعیین كننده این سازمان یعنی روسیه و چین با این درخواست مخالفت كنند.
چنانكه دولت روسیه رسما با عضویت كامل ایران در سازمان همكاری های شانگهای به دلیل قرار گرفتن ذیل فصل هفتم منشور سازمان ملل متحد و اعمال قطعنامه های شورای امنیت سازمان ملل مخالفت كرده بود.
با این حال تغییر در معادلات بین المللی، ایجاد تنش دوباره در روابط روسیه و غرب به خصوص پس از بروز بحران اوكراین و اعمال تحریم های غرب علیه روسیه، تغییراتی در دیدگاه مخالفان عضویت دائم ایران در این سازمان به خصوص روسیه به وجود آورده است.
تغییر دیدگاه ها برای عضویت ایران در سازمان شانگهای محدود به روسیه نمی شود. پیش از این كشورهایی همچون قزاقستان و بعد ازبكستان هم به شدت مخالف عضویت ایران در این سازمان بودند.
این دو كشور كه روابط نسبتا خوبی هم با كشورهایی غربی به خصوص آمریكا دارند تحت تاثیر فشارهای بیرونی با عضویت ایران مخالفت كرده بودند.
اما اكنون به خصوص پس از روی كار آمدن دولت حسن روحانی و تغییر رویكرد جمهوری اسلامی ایران در سیاست خارجی به منظور پایان دادن اختلافات و سوتفاهامات به طور ویژه در رابطه با موضوع هسته ای و همچنین ارتقای روابط ایران با دو كشور قزاقستان و ازبكستان، دیدگاه این دو كشور هم نسبت به قبل تغییر كرده است.
بر همین اساس كم كم با كنار رفتن موانع عضویت ایران در سازمان همكاری های شانگهای این احتمال وجود دارد كه در اجلاس سال 2015 در اوفا (روسیه)، ایران پس از سال ها ماندن پشت دروازهای شانگهای وارد این سازمان شود.
منبع/ فرارو
اول **
تهران - ایرنا - سایت خبری فرارو می نویسد :روسیه دیگر مخالف عضویت ایران در سازمان همكاری های شانگهای نیست. با كنار رفتن مانع اصلی، راه ایران برای عضویت در سازمان بیش از هر زمان دیگری هموار شده است.
