نگاهی به شخصیت امیر علی شیر نوایی از دیدگاه صاحبنظران آسیای مركزی

به گزارش ایرنا نخستین 'همایش بین المللی اندیشه ها، آثار و خدمات امیر علی شیر نوایی' با حضور 35 نفر از شخصیتهای علمی، فرهنگی و سیاسی كشورهای تركیه، تاجیكستان، تركمنستان افغانستان، قرقیزستان و ازبكستان همزمان با زاد روزش از امروز شنبه 18 بهمن ماه به مدت سه روز در دانشكده ادبیات دانشگاه فردوسی مشهد آغاز شده است.

مدیر اجرایی موسسه بین المللی مطالعات آسیای مركزی از ازبكستان طی سخنانی در این همایش گفت: مفاخر و ارزشهای فرهنگی آسیا در جهان نیازمند معرفی بیشتر است.

'فیل هو پارك' افزود: موسسه بین المللی مطالعات آسیای مركزی كه نماینده 10 ایالت در سازمان یونسكو است در ارتقا ارزشهای فرهنگی آسیا به جهانیان تلاش و مشاركت ویژه ای دارد.

وی با قدردانی از برگزاركنندگان ایرانی همایش بین المللی در زمینه امیر علی شیر نوایی خاطر گفت: بدون تردید وی شاعر و نویسنده بزرگی می باشد و در ادبیات، هنر و معماری آثار زیادی از خود برجای گذاشته است.

مدیر اجرایی موسسه بین المللی مطالعات آسیای مركزی افزود: اگر این دانشمند اكنون گمنام بوده و همانند شعرا و نویسندگانی اروپایی همچون ویلیام شكسپیر، گوته و تولستوی در جهان شهرت ندارد به دلیل ضعف كارهای هنری اش نسبت به دیگران نیست بلكه آثار امیر علی شیر نوایی تاكنون به خوبی معرفی نشده اند.

وی گفت: اكنون جهان در حال تغییر است و پیشرفتهای اخیر در زمینه اینترنت و حمل و نقل یك فرصت خوب را برای ما فراهم كرده تا ارزشهای فرهنگی خود را به جهانیان معرفی كنیم.



* ارتباط فرهنگی افغانستان و ایران تاكنون به میزان لازم نبوده است

سركنسول جمهوری اسلامی افغانستان در مشهد نیز طی سخنانی ضمن تشكر از برگزار كنندگان این همایش گفت: تجلیل از امیر علی شیر نوایی تجلیل از فراز درخشان تاریخ علم و ادب در منطقه است.

'محمدامین صدیقی فر' افزود: امیر علی شیر نوایی یكی از دولتمردان سلسله تیموریان بود كه بواسطه شخصیت چند بعدی در عرصه های ادب، فرهنگ و اقدامات خیرخواهانه و احداث بناها از دیگران ممتاز شده است.

وی گفت: عصر تیموریان برای ما ساكنان این حوزه فرهنگی از جهان بسیار ارزشمند است زیرا این عصر نخستین رستاخیز ساكنان فارسی زبان، ترك و ازبك پس از دوران تاریك و سیاه تهاجمات چنگیزی به شمار می رود.

سركنسول افغانستان در مشهد همچنین اظهارداشت: ارتباط فرهنگی میان ملل همزبان مانند افغانستان و ایران تاكنون كمتر از حد لازم بوده و بیشتر ارتباطات در حوزه های اقتصادی، سیاسی و دپیلماتیك شكل گرفته است.

وی گفت: در این زمینه نتوانسته ایم پل فرهنگی بسازیم و همچون جزیره های دور از هم و به شكل انحصاری در حوزه فرهنگ عمل كرده ایم.

صدیقی فر برگزاری همایش در تجلیل از شخصیت امیر علی شیر نوایی را زمینه ساز تعمیق ارتباطات و مناسبات در كشورهای منطقه عنوان و باراز امیدواری كرد این برنامه ها با نگاه فرا مرزی تداوم یابد.



* بیشترین ترجمه آثار امیر علی شیر نوایی به زبان فارسی بوده است

استاد دانشگاه امیر علی شیر نوایی در سمرقند ازبكستان نیز در این همایش گفت: بیشترین آثاری كه تاكنون از شاعر و دانشمند امیر علی شیر نوایی ترجمه شده به زبان فارسی بوده است.

'هوبل نظریان' افزود: من از سمرقند آمده ام و خوشحالم از اینكه همچنانكه نام دانشگاه فردوسی مشهد از نام حكیم ابوالقاسم فردوسی گرفته شده دانشگاه سمرقند نیز به نام امیر علی شیر نوایی می باشد.

وی گفت: مرحوم نوایی به دو زبان فارسی و تركی شعر می سرود و ملت ازبكستان وی را شاعر بزرگ خود می داند.

استاد دانشگاه امیر علی شیر نوایی در سمرقند ازبكستان افزود: این شاعر بزرگ از شیوه شاعران فارسی زبان استفاده كرد و اثر خودش 'خمسه' را به زبان تركی سرود و توانست با نوشتن حماسه های بزرگ به زبان تركی این زبان را احیا و در سطح جهان معرفی كند.

وی با بیان اینكه ایران سرزمین مادری و پدری من است گفت: پدرم روزنامه نگار و نویسنده بود و اشعار فردوسی را به فارسی از حفظ بود.



* شیر علی نوایی در اعتلای فرهنگی آسیای مركزی نقش بسزایی داشت

رییس دانشگاه فردوسی مشهد نیز در این همایش گفت: استاد نوایی در اعتلاء فرهنگی كشورهای آسیای مركزی به ویژه ازبكستان و افغانستان و نیز ایران نقش بسزایی داشته است.

دكتر 'محمد كافی' افزود: در این راستا بررسی جایگاه و نقش ویژه این شاعر و دانشمند در بین كشورهای آسیای مركزی و ایران موضوعی است كه از دو سال پیش توسط دانشگاه فردوسی مشهد مورد پیگیری قرار گرفت.

وی گفت: اینگونه برنامه ها پیوند بیشتر میان ملتها و توسعه ارتباطات سیاسی، فرهنگی، اجتماعی و سیاستگذاری های فرهنگی را میسر می سازد.

رییس دانشگاه فردوسی مشهد افزود: آنچه نوایی را از دیگران ممتاز ساخته جامعیت شخصیت او است بطوری كه ورود به طبقه خاص او را از علایق فرهنگی، هنری و خیرخواهانه اش دور نساخت.

وی گفت: در عین حال نوایی شخصیت سیاسی برجسته ای داشت و در عین اینكه شاعری توانمند بود نیكوكاری دردآشنا و عارفی وارسته است.

كافی افزود: ایستادن بر بلندای ملیت، قومیت و مذهب یكی دیگر از نكات مهم در شخصیت نوایی است زیرا فكر و اندیشه اش خدمت به بشریت بوده است.

وی همچنین از دست اندركاران این همایش تقاضا كرد كه به دور از نگاه مبالغه آمیز به بررسی كارنامه نوایی در عرصه های علمی، فرهنگی، سیاسی پرداخته و دستاورد خود را به عنوان مرجعی مطمئن در اختیار پژوهشگران و دانشجویان قرار دهند.



* بركات امیر علی شیر نوایی برای آستان قدس رضوی باقی است

مدیر مركز مطالعات اجتماعی و فرهنگی آسیای مركزی در دانشگاه فردوسی مشهد نیز گفت: اندیشه تجلیل یك شخصیت جامع كه بتواند معرف كشورهای آسیای مركزی باشد در مركز مطالعات اجتماعی و فرهنگی آسیای مركزی این دانشگاه شكل گرفت.

دكتر 'جعفر یاحقی' افزود: طبعا برگزاری چنین حركتی در خراسان و دانشگاه فردوسی مشهد معنی دار بوده است.

وی با اشاره به خدمات و ارتباط عمیق علی شیر نوایی با آستان قدس رضوی گفت: در طول پنج قرن پیش شخصیتهای خادم و صدیقی در آستان قدس داشته ایم اما هیچكدام به جامعیت مرحوم نوایی نبوده اند.

مدیر مركز مطالعات اجتماعی و فرهنگی آسیای مركزی در دانشگاه فردوسی افزود: در زمان امیر علی شیر اقدامات بنیادی در آستان قدس صورت گرفت كه هنوز بركات آن وجود دارد كه به عنوان نمونه می توان به انتقال آب از چشمه گیلاس واقع در 45 كیلومتری از حرم مطهر امام رضا(ع) در مشهد اشاره كرد.

وی احداث ایوان صحن عتیق و چندین رباط در خراسان، احداث بناهای خیری و اقدامات نیكوكارانه را ازدیگر دستاوردهای امیر علی شیر نوایی عنوان كرد.

یاحقی با بیان اینكه امیر علی شیر نوایی دو تخلص دارد گفت: تخلص او در زبان تركی 'نوایی' است و در اشعار فارسی به 'فانی' تخلص می كرد.

دبیر علمی همایش شیر نوایی نیز در این مراسم گفت: امیرعلی شیر نوایی از هرات برخاسته و در سمرقند بالیده و به فارسی و و تركی آثاری نگاشته بنابراین همانقدر كه به افغانستان تعلق داشت متعلق به ایران و ازبكستان نیز می باشد.

دكتر 'مهدخت پورخالقی' افزود: مرحوم نوایی علاوه بر فعالیتهای بسیارش در حوزه فرهنگی، در احیاء زبان تركی در آسیای میانه نیز نقش بسزایی داشته است.

وی اهمیت امیر علی شیر نوایی در خراسان را فراتر از نقش فرهنگی او دانست و گفت: این شخصیت برجسته جزو معدود سیاستمدارانی است كه در كنار اقدامات عام المنفعه خدمات و آثار فرهنگی زیادی از خود برجای گذاشته است.

نخستین همایش بین المللی اندیشه ها و آثار خدمات امیر علی شیر نوایی به همت دانشگاه فردوسی مشهد و همكاری 24 نهاد از جمله آستان قدس رضوی، نمایندگی وزارت امور خارجه در شمال شرق كشور، ادارات كل میراث فرهنگی و فرهنگ و ارشاد اسلامی خراسان رضوی طی روزهای 18 تا 20 بهمن ماه در محل دانشكده ادبیات دانشگاه فردوسی مشهد ادامه دارد.

'امیر علی شیر نوایی' شاعر، دانشمند و وزیر سلطان حسین بایقرای گوركانی بود كه در سال 884 هجری قمری در هرات متولد شد.

وی از بزرگزادگان خاندان جغتای پسر چنگیزخان، حاكم ماوراءالنهر، كاشغر، بلخ و بدخشان و مردی نیكوصفت، دانشمند و شاعر بود. اشعار بسیاری به دو زبان فارسی و تركی جغتایی دارد به همین جهت مشهور به 'ذواللسانین' است.

وی سال ۹۰۶ هجری در شهر هرات درگذشت و در 'اخلاصیه' كه خودش ساخته بود واقع در جوار آرامگاه 'گوهرشاد بیگم' همسر سلطان شاهرخ تیموری و موسس مسجد گوهرشاد مشهد، در هرات به خاك سپرده شد.

3027/1858