به گزارش ایرنا خشكسالی سال های اخیر هزینه های نگهداری دام عشایر را دوچندان كرده و خسارت های سنگینی به آن ها وارد ساخته و اگر حمایت های لازم صورت نگیرد به طور قطع این قشر از جامعه از چرخه تولید خارج و حاشیه نشین شهرها خواهند شد.
هم اكنون مشكلاتی نظیر بی آبی و گرانی علوفه و ده ها مشكل دیگر چاره ای جز فروش دام برای این قشر مولد نگذاشته است كه این امر منجر به از دست دادن سرمایه و شغل عشایر خواهد شد.
جایگاه تعیین كننده جمعیت عشایر خراسان شمالی در اقتصاد، حفظ امنیت و فرهنگ استان بر كسی پوشیده نیست اما در این سال ها خشكسالی های مستمر رمقی برای عشایر باقی نگذاشته است آنان درگیر مشكلات زیادی هستند، بسیاری از آنان چاره ای ندارند جز فروش دام هایشان و سرازیر كردن حاصل سال ها دسترنج خود به جیب دلالان.
مراتع عشایر خراسان شمالی در مناطق ییلاقی و قشلاقی به دلیل خشكسالی فاقد علوفه مورد نیاز دام عشایر است به طوری كه هم اكنون بیشتر عشایر با تغذیه دستی دام خود را نگهداری می كنند و متحمل هزینه های زیادی شده اند و بیش از این توان خرید علوفه را ندارند.
با توجه به اینكه عشایر سابقه تولید 30 درصد از گوشت قرمز استان را بر عهده دارند و این رقم قابل توجه می باشد لذا كاهش این تولید علاوه بر اینكه مشكلاتی را برای تولید كنندگان و مصرف كنندگان در سال جاری ایجاد می كند و در آینده نیز بر تولید گوشت استان و جامعه مصرف كننده تاثیرات منفی بسیاری خواهد داشت.
هم اكنون عشایر خراسان شمالی برای ماندن در این عرصه انتظاراتی دارند، این كه دولت برای خرید علوفه به آنان تسهیلات بدهد، دام مازادشان را خریداری و تسهیلاتی نیز برای پروار بندی و حمایت از تولید گوشت قرمز نیز اعطا كند.
یكی از عشایر این استان از بالا بودن قیمت نهاده های دامی گلایه دارد و گفت: هم اكنون برای پرواربندی بیش از از یك راس دام هزینه می شود.
'ولی رحیمی' در گفت و گو با ایرنا اظهار كرد: با احتساب محاسبه هزینه های نظیر نگهداری، تعلیف، دارو و درمان، واكسیناسیون و تامین آب نگهداری دام هم اكنون برای عشایر به صرفه نیست.
وی افزود: خانوارهای عشایری به جز شغل دامداری حرفه ای دیگر ندارند و هم اكنون ناگزیر هستند كه با وجود مشكلات این حرفه را رها نكنند.
وی خواستار حمایت دولت شد و گفت: باید عشایر كمك شوند تا حرفه خود را از دست ندهند زیرا كه در سال های تر سالی دوباره كار آنان رونق خواهد گرفت.
وی افزود: به طور معمول در زمان خشكسالی دام نارس از دست این قشر به علت كمبود نقدینگی خارج می شود.
وی گفت: اگر تسهیلات كم بهره و به موقع برای حمایت از تولید گوشت قرمز به عشایر اختصاص یابد دست واسطه ها كوتاه می شود و دامدار خودش به پروار بندی اقدام می‌كند و سود حاصل نصیبش می شود در غیر این صورت با دخالت دلالان سود حاصل به آنان می‌رسد.
به گفته وی با توجه به خشكسالی های مداوم، عشایر انتظار دارند دولت برای خرید دام مازاد یا حذفی به موقع اقدام كند اما هنوز این خواسته آنان محقق نشده است به همین دلیل بسیاری از دامداران برای تامین هزینه ها مجبورند تعدادی از دام هایشان را به قیمت پایین و به صورت مدت دار به دلالان بفروشند .
وی اظهار كرد: افزایش قیمت علوفه و در مقابل كاهش قیمت دام زنده، اقتصاد خانوارهای عشایری را تهدید می كند.
وی افزود: عشایر این استان ناگزیر به تعلیف دستی دام های خود شده اند لذا با توجه به افزایش قیمت ها در سال جاری، این وضعیت هزینه های زیادی را برای پروار كردن دام به آن ها تحمیل می كند.
یكی از عشایر این استان كه در منطقه قشلاقی مراوه تپه استان گلستان مستقر است با گلایه از گرانی قیمت علوفه و مشكلات ناشی از خشكسالی می گوید: در این شرایط ، صدای كمك خواهی ما به گوش كسی نمی رسد.
'صادق فرهادی' می افزاید: اكنون عشایر به دلیل خشكسالی با مشكلات كم آبی و گرانی علوفه دست و پنجه نرم می كنند به طوری كه زندگی و معیشت آنان تهدید می شود.
وی اظهار كرد: به علت مشكلات ناشی از خشكسالی ناچاریم دام های خود را در كنار چرا از مراتع به صورت دستی نیز تعلیف كنیم كه این امر هزینه نگهداری را برای ما بالا برده است.
وی گفت: هم اكنون به منظور كمك به دامداران نهاده دامی جو هر كیلوگرم 9 هزار ریال به صورت مدت دار توسط دولت در اختیار این قشر قرار می دهد اما سخت گیری بانك ها برای ضمانت این امر را با مشكل مواجه كرده است.
وی با بیان اینكه قشر عشایر برای گرفتن تسهیلات بانكی همیشه با مشكل ضمانت مواجه هستند، گفت: باید اقداماتی اساسی در این زمینه انجام شود.
وی گفت: بیشتر دامدارنی می توانند از این كمك دولت بهره مند شوند كه بتوانند به بانك ضمانت دهند ولی این امر برای قشر عشایر مقدور نیست.
یكی دیگر از عشایر مستقر در این منطقه قشلاقی به ایرنا گفت: عشایر برای یافتن چراگاه ها همراه با دام خود مسیرهای سخت گذر و طولانی را می پیمایند اما كمبود علف در مراتع، گرانی علوفه دستی و كاهش قیمت تولیدات، آنان را نگران كرده است.
' كریم محمدی' افزود: مسوولان باید چاره ای برای عشایر بیندیشند تا تنها چرخ اقتصاد زندگی آنان از حركت باز نماند.
یكی از عشایر كه اكنون در منطقه قشلاقی 'آشخانه' مستقر است گفت: كمبود و گرانی علوفه یكی از بزرگترین مشكلات كنونی عشایر منطقه است.
'اكبر صفرزاده' با بیان اینكه عشایر قشر محروم و زحمتكشی هستند خواستار حمایت بیشتر از آنان شد و گفت: در سال های گذشته خشكسالی به دامداران خسارت زیادی وارد كرده كه هنوز برخی آنان با كمبود نقدینگی مواجه بوده و بعضی نیز بدهكارند.
وی افزود: زمستان امسال بیشتر دام خود را با علوفه دستی پروار كردیم كه اكنون اندوخته علوفه مان تمام شده و با بالا رفتن قیمت نمی توانیم علوفه مورد نیاز دام های خود را تامین كنیم.
وی به لاغری دام ها اشاره و بیان كرد: با فروش این دام ها با قیمت پایین، جز ضرر و زیان چیزی نصیبمان نمی شود.
وی افزود: هم اكنون دام زنده در میادین به ازای هر یك كیلوگرم كمتر از 100 هزار ریال است و اگر مشكل این قشر چاره اندیشی نشود عشایر با فروش بره های خود با قیمت پایین، زیان بسیاری متحمل خواهند شد.
یكی از عشایر كه اكنون در 'مانه و سملقان' مستقر است نیز با اشاره به محرومیت قشر عشایر گفت: به علت كمبود نقدینگی عشایر نمی توانند خوراك دام خود را خریداری كنند و چاره جویی مسوولان و تخصیص یارانه هایی به این منظور ضروری است.
'عبدالله نامانلو' با اشاره به اینكه خانوارهای عشایری عمدتا وضعیت معیشتی ناگواری دارند گفت: برخی از آن ها زیر 100 راس دام دارند كه با توجه به مشكلات و درآمد پایین و به علت افزایش هزینه ها نسبت به درآمد به مرور زمان مجبور به فروش دام خود هستند.
او خواستار توجه ویژه به این قشر شد و افزود: برخی از عشایر به علت نبود دام مجبور به زندگی با مشكلات فراوان در حاشیه شهرها شده اند.
وی گفت: به علت از بین رفتن مراتع و مشكلات زندگی كوچروی و كمبود نقدینگی عشایر مجبور شده اند به مرور برای گذران زندگی، دام های خود را به فروش برسانند كه اكنون برخی از خانوارهای عشایر با كمبود دام مواجه هستند.
وی اظهار كرد: با توجه به وضعیت موجود حمایت های دولتی از عشایر باید بیشتر شود تا علاوه بر تامین امنیت روانی شاغلان این حرفه، انگیزه فعالیت برای سالیان آتی وجود داشته باشد.
یكی از فروشندگان خوراك دام گفت: نرخ علوفه دستی دام از جمله جو، كنسانتره، تفاله، كاه و یونجه افزایش یافته است.
'پیرصفر علیزاده' در گفت و گو با ایرنا اظهار كرد: هم اكنون قیمت هر كیلوگرم جو بیش از 12 هزار و 500 ریال و كنسانتره، تفاله و سبوس كیلویی یك هزار ریال و كاه هر كیلوگرمی شش هزار ریال است.
وی افزود: یونجه خشك (بیده) مورد مصرف دامداران نیز در این استان هر كیلوگرم 9 هزار و 500 ریال تا یك هزار ریال به فروش می رسد.
این فروشنده علوفه گفت: بیشتر قشر عشایر در سال جاری خوراك دام خود را به صورت دستی تامین كردند كه این امر باعث شده آنان كمبود نقدینگی داشته باشند.
وی اظهار كرد: اكنون با افزایش قیمت ها نیز مواجه شده اند كه این امر موجب نگرانی این قشر زحمتكش است.
وی گفت: هر گوسفند روزانه یك تا یك كیلو و 800 گرم علوفه دستی از جمله جو، كنسانتره نیاز دارد كه با توجه به افزایش قیمت ها قشر دامدار هم اكنون نگران متضرر شدن خود است.
*ترك زندگی عشایری
مهاجرت به حاشیه شهرها یا سایر نقاط و روی آوردن به مشاغل كاذب از روی ناچاری به علت نداشتن تخصص، مهارت و منبع درآمد از دیگر پیامدهای خشكسالی بر جامعه عشایری استان است.
شیوع بیماری های دامی و انسانی به علت فقر تغذیه و كمبود آب و بهداشت نیز یكی دیگر از پیامدهای منفی خشكسالی بر جامعه عشایری استان است.
در جامعه عشایری به دلیل اینكه اقتصاد خانواده متكی بر دام بوده و دام نیز وابسته به مرتع می باشد، در مواقع خشكسالی به شدت آسیب پذیر هستند زیرا تمام سرمایه یك خانوار عشایر دام آن هاست.
در مواقع خشكسالی شاید یك كشاورز تنها محصول یك سالش را از دست دهد اما خانوار عشایر اگر دام هایشان را به ناچار بفروشند یا تلف گردند برای همیشه منبع درآمد و شغل خود را از دست می دهند و به همین دلیل توجه به نیازهای جامعه عشایری در مواقع خشكسالی از اولویت ویژه ای برخوردار است.
به علت خشكسالی بیشتر چشمه ها و منابع تامین آب عشایر خشك شده و خانوار های جامعه عشایر استان به شدت در معرض تهدید و عدم تامین آب قرار گرفته اند كه توان تامین آب را هم ندارند.
مدیركل عشایر خراسان شمالی گفت: شرایط سخت بانكی برای ضمانت، مانع خرید قشر عشایر این استان برای طرح فروش مدت دار علوفه دولتی شده است.
'جلیل رمضانی' در گفت و گو با ایرنا اظهار كرد: با توجه به اثرات خشكسالی و كمبود علوفه در مراتع، وزرات جهاد كشاورزی برای كمك به تامین علوفه دستی به دامداران عشایری به صورت مدت دار علوفه مورد نیاز دام های عشایر را در چهار استان كشور تامین كرده است.
وی افزود: فروش علوفه دستی جو به قیمت هر كیلوگرم 9 هزار ریال در استان های خراسان شمالی، رضوی و جنوبی و استان سمنان در حال اجرا است.
وی اظهار كرد: عشایر برای خرید این علوفه دستی به صورت مدت دار باید ضمنات های بانكی ارائه دهند یا به صورت نقدی خرید كنند.
هم اكنون قیمت جود در بازار این استان بیش از 12 هزار و 500 ریال به فروش می رسد.
وی گفت: با توجه به اینكه هم اكنون بیشتر عشایر این استان با كمبود نقدینگی مواجه هستند نمی توانند به صورت نقدی علوفه دستی مورد نیاز دام خود را تامین كنند.
وی افزود: اما بانك ها نیز در دادن ضمانت بانكی به این قشر سخت گیری می كنند كه این امر موجب شده تا خانوار های عشایری نتوانند از تخفیف های این طرح استفاده كنند.
وی گفت: برای این استان بیش از 17 هزار تن جو به صورت فروش بلند مدت در نظر گرفته شده كه خانوارهای عشایری این استان توانسته اند حدود چهار هزار تن را با ضمانت بانكی خریداری كنند.
وی افزود: شركت های پشتیبانی تعاونی عشایری این استان نیز 12 هزار تن علوفه دستی جو را خریداری كرده اند كه به صورت نقدی و غیرنقدی توزیع خواهند كرد.
مدیركل عشایر خراسان شمالی گفت: هم اكنون برای كمك به عشایر تلاش می شود تا از محل صندوق توسعه ملی تسهیلاتی را جذب شود تا در اختیار عشایر این استان قرار گیرد.
مدیركل عشایر خراسان شمالی نیز گفت: خشكسالی و فقر مراتع، عشایر این استان را مجبور به تغذیه دام خود با علوفه دستی كرده است.
وی افزود: خرید علوفه دستی از جمله جو، كنسانتره و سایر موارد برای قشر عشایر هزینه بالایی دربر دارد كه این قشر را با مشكلاتی مواجه خواهد كرد.
رمضانی گفت: برخی از خانوارهای عشایر قادر به خرید علوفه دستی برای دام های خود نیستند و این اداره كل نیز توان توزیع علوفه رایگان را ندارد.
رمضانی افزود: با توجه به افزایش باران در پاییز امسال نسبت به سال گذشته و پیش بینی ترسالی موجب سرسبزی مراتع و همچنین افزایش آب های سطحی از جمله رودخانه ها و چشمه ها خواهد شد.
وی اظهار كرد: پیش بینی می شود كه در سال آینده میزان تولید گوشت قرمز مازاد برمصرف خانوارهای عشایری این استان افزایش یابد.
وی خواستار توجه جدی به قشر عشایر شد و افزود: دولت باید با اختصاص اعتبار مورد نیاز كمك كند تا بخشی از هزینه های خرید علوفه عشایر این استان تامین شود تا آنان كه از ناحیه خشكسالی زیان های زیادی دیده اند بتوانند دام های خود را نگه دارند.
وی گفت: برخی از خانوارهای عشایری این استان از بانك كشاورزی تسهیلات دریافت كرده اند و تا پایان سررسید نمی توانند از وام بهره مند شوند.
مدیركل عشایر خراسان شمالی گفت: خشكسالی و كمبود علوفه میزان تولید گوشت قرمز از سوی خانوارهای عشایری این استان را 23 درصد كاهش داده است.
رمضانی اظهار كرد: عشایر این استان سالانه هشت هزار و 500 تن گوشت قرمز مازاد برمصرف تولید و روانه بازار می كردند كه در سال جاری با كاهش تولید گوشت روبه رو شدند.
وی افزود: كمبود بارش باران و خشكسالی چند سال اخیر مراتع این استان را ضعیف كرده كه این امر باعث كاهش تولید علوفه و لاغری دام های عشایر شده است.
وی گفت: عشایر این استان بیش از 30 درصد كل گوشت قرمز تولید شده در خراسان شمالی را كه حدود 26 هزار تن است، تولید می كنند.
مدیركل عشایر خراسان شمالی گفت: 100 میلیارد ریال اعتبار برای كمك به عشایر این استان برای خرید علوفه دستی برای دام های آنان مورد نیاز است.
رمضانی اظهار كرد: پدیده خشكسالی و كمبود بارندگی در سال جاری، تولید علوفه در مراتع را بشدت پایین آورده به نوعی كه هم اكنون بیشتر دامداران عشایر مجبورند دام های خود را به صورت دستی سیر كنند.
وی كمبود علوفه در مراتع، گران بودن علوفه دستی، كمبود آب، كاهش قیمت گوشت قرمز و كمبود نقدینگی را از اساسی ترین مشكلات عشایر این استان عنوان كرد.
وی خواستار توجه جدی به قشر عشایر شد و افزود: دولت باید با اختصاص اعتبار مورد نیاز كمك كند تا بخشی از هزینه های خرید علوفه عشایر این استان تامین شود تا آنان كه از ناحیه خشكسالی زیان های زیادی دیده اند بتوانند دام های خود را نگه دارند.
وی از تخصیص هفت میلیارد و 500 میلیون ریال اعتبار برای جبران خسارات خشكسالی به قشر عشایر این استان خبر داد و گفت: این میزان اعتبار جوابگوی نیاز قشر عشایر این استان نیست.
رمضانی اظهار كرد: این اعتبار از محل ماده 10 به منظور خرید علوفه برای دام عشایر و اجرای طرح آبرسانی به آنان منظور و مصوب شده است.
وی افزود: بخشی از این اعتبار در اختیار شركت های تعاونی عشایر برای كمك به خرید علوفه قرار می گیرد و بخشی نیز برای آبرسانی به خانوارهای عشایری استان هزینه شد.
مدیركل امور عشایر خراسان شمالی گفت: عشایر این استان برای اجرای طرح پرواربندی 23 میلیارد ریال تسهیلات دریافت كردند.
رمضانی اظهار كرد: با این تسهیلات 18 هزار راس بره از سوی عشایر پرواربندی و 540 كیلوگرم گوشت قرمز تولید شده است.
به گفته وی 356 خانوار عشایری از تسهیلات پرواربندی در قالب تسهیلات طرح توسعه كشاورزی استان خراسان شمالی استفاده كردند.
مدیركل منابع طبیعی و آبخیزداری خراسان شمالی گفت: با توجه به اینكه خشكی و خشكسالی از ویژگیهای اجتناب ناپذیر و زیانبار اقلیمی كشور ما است به علت گستردگی فضای تحت پوشش و خسارت كوتاه مدت و دراز مدت آن، باید بیش از سایر حوادث طبیعی مورد توجه قرار گیرد.
'موسی صابری' افزود: تلاش در جهت برنامه ریزی دقیق و مدیریت به هنگام منابع آبی موجود گامی بلند در جهت كاهش اثرات خشكسالی خواهد بود.
وی گفت: در استان خراسان شمالی با توجه به اقلیم نیمه خشك و سرد، محدودیت های منابع رطوبتی و حاكمیت توده های هوایی خاص منطقه، نوسان های شدید بارندگی طی سال ، پراكنش نامناسب فصلی بارش و وجود دوره های خشكسالی، شرایط متغیری از نظر توان تولیدی منابع محیطی وابسته به شرایط اقلیمی ایجاد شده است.
وی افزود: خشكسالی و تر سالی پدیده هایی هستند كه مكررا اتفاق می افتند.
مدیركل منابع طبیعی و آبخیزداری خراسان شمالی گفت: كاهش باران و خشكسالی تولید علوفه در عرصه های منابع طبیعی این استان را كاهش داده است.
صابری اظهار كرد: سالانه در عرصه های منابع طبیعی این استان 130 هزار تن علوفه تولید می شود كه با توجه به خشكسالی سالیان اخیر، امسال این رقم از 103 هزار تن تجاوز نكرد.
وی با تاكید بر ضرورت بهره برداری اصولی از سرمایه منابع طبیعی گفت: با توجه به خشكسالی و كمبود بارش باران باید روند مدیریت دامداری ها به سمت صنعتی و نیمه صنعتی شدن پیش رود.
وی با اشاره به اینكه چرای دام در مراتع این استان 50 درصد بیش تر از تحمل مراتع است، گفت: یك میلیون و 850 هزار هكتار عرصه منابع طبیعی ممیزی شده در استان داریم كه در شرایط عادی تنها یك میلیون و 50 هزار راس دام مجاز به تعلیف در این سطح هستند.
صابری افزود: این در حالی است كه در سال های خشكسالی ظرفیت مراتع برای پذیرش دام 15 درصد كاهش می یابد.
هم اكنون سه هزار و 500 خانوار عشایری با جمعیتی حدود 20 هزار نفر در قالب دو ایل و 38 طایفه با شیوه های سنتی كوچرو و نیمه كوچرو در خراسان شمالی به سر می برند كه با 700هزار راس دام خود در حال كوچروی هستند.
گستره حوزه منابع طبیعی و آبخیزداری خراسان شمالی دو میلیون و 33 هزار و 36 هكتار است كه از این وسعت یك میلیون و 400 هزار هكتار مرتع، بیش از 183 هزار هكتار بیابان و 434 هزار و 550 هكتار جنگل است. ك/4
3007/6042
بجنورد-ایرنا- خشكسالی و به دنبال آن فقر مراتع و كمبود آب و هم اكنون نیز گرانی علوفه دستی برای تغذیه دام، عشایر خراسان شمالی را در آستانه نابودی قرار داده است.
