تغییر راهبرد امنیتی تركیه و قطر در قبال سوریه، از دشمنی تا دوستی

منابع رسانه ای تركیه از جمله خبرگزاری دوغان و برخی نشریه ها مانند روزنامه بیرگون كه این خبر را مخابره كردند، افزودند كه این دو مدت 2 ساعت پشت درهای بسته در محل كاخ ریاست جمهوری جدید در آنكارا دیدار و گفت وگو كردند.

تركیه و قطر به همراه عربستان سعودی و امارات و برخی كشورهای ریز و درشت منطقه در اقدامی هماهنگ از سال 2012میلادی شروع به حمایت هم جانبه از گروه های ضد سوری كردند.

گرچه این دسته از كشورها به خصوص تركیه، هرگز به طور رسمی حمایت خود از گروه های تروریستی را اعلام نكردند، اما هرگز حمایت از تروریست ها را نیز رد نكردند.

تركیه اواسط سال 2011 میلادی در اقدامی معنادار تمامی مامورین سفارت خود از دمشق را فراخواند و همان سال نیز به همه اتباع ترك ساكن و فعال در سوریه اعلام كرد كه در اسرع وقت از خاك این كشور خارج شوند.

دولت آنكارا همزمان و در همان مقطع زمانی در سه منطقه جنوبی تركیه مانند استان حاتای اقدام به ایجاد اردوگاه هایی برای آوارگان جنگی در سطحی وسیع كرد.

بازدید بشیر آتالای وزیر كشور وقت تركیه از این مناطق و گزارش وی از آماده سازی این اردوگاه ها نمایانگر آغاز یك تحول مهم در منطقه و روابط و دمشق - آنكارا بود.

در این گزارش علیه دولت بشار اسد صحبت شده بود.

انتشار این مطالب علیه شخص بشار اسد كه روابط نزدیك و صمیمی با دولتمردان تركیه از جمله شخص رجب طیب اردوغان زمان نخست وزیر وقت تركیه داشت، امری غیر منتظره برای بسیاری از ناظران سیاسی در تركیه به شمار می رفت.

اوایل سال 2012 میلادی وزرای خارجه كشورهای عربی به درخواست احمد داود اوغلو وزیر خارجه وقت تركیه به این كشور دعوت شدند تا درباره سوریه و چگونگی حمایت از گروه های ضد سوری نشستی داشته باشند.

كمتر از یك هفته از دعوت كشور میزبان، وزرای خارجه كشورهای عربی به استانبول سفر كردند و جلسه ای را در روز 28 ژانویه 2012 (هشتم بهمن 1390) بر روی یك كشتی تفریحی در تنگه بسفر برگزار كردند.

وزرای كشورهای تركیه، قطر و عربستان سه وزیر تاثیرگذار و برنامه دار در این جلسه بودند.

نشست استانبول برخلاف نشست قبلی این وزرا كه به طور عمده اقتصادی بود، بیشتر بر روی موضوعات سیاسی متمركز بود. سه موضوع مربوط به تحولات سوریه، تحریم­های غرب علیه ایران و تحولات فلسطین دستور كار اصلی این نشست را تشكیل می­داد كه برخلاف دستور نشست، بیشتر وقت وزرا به موضوع سوریه و چگونگی كمك به مخالفان اختصاص یافت.

پس از این نشست، فشار اتحادیه عرب و شورای همكاری خلیج فارس به محوریت عربستان، قطر و نیز تركیه به عنوان عضو ناظر در اتحادیه عرب علیه دولت بشار اسد افزایش معناداری یافت.

نكته قابل تامل نشست استانبول آن بود كه این اجلاس تنها یك روز پس از نشست شورای امنیت سازمان ملل متحد در مورد تحولات سوریه برگزار شد.

البته نشست استانبول موضع جدیدی را علیه سوریه مطرح نكرد، بلكه این نشست بیشتر نوعی هماهنگی و تاكید بر مواضع مشترك تركیه، برخی كشورهای عربی و غرب در خصوص توقف خشونت‌ها، میزان تاثیر‌گذاری مخالفان در سوریه و طرح پیشنهادی اتحادیه عرب در مورد كناره­گیری بشار اسد از قدرت و واگذاری آن به معاون خود بود.

در بیانیه مشترك اجلاس استانبول، از حكومت سوریه خواسته شده بود طرح اتحادیه عرب را بپذیرد. همچنین تاكید شد كه تلاش‌های جهانی باید معطوف به پایان دادن فوری این روند در سوریه و هموار كردن راه برای‌گذار سیاسی در این كشور باشد.

این دسته از كشورها امیدوار بودند كه در كمتر از سه ماه دمشق به دست مخالفان اشغال و بشار اسد هم از قدرت كنار گذاشته شود و یا استعفا دهد!

حال پس از گذشت سه سال از آن روزها، آن همه اتحاد و هماهنگی و پول خرج كردن برای كنارگذاشتن یك دولت مردمی، كه بیشتر شبیه یك طنز تلخ در بطن تاریخ بود تا یك اقدام قانونی و هماهنگ جهانی ! به نظر می رسد برخی از كشورهای عرب و نیز تركیه در تلاش هستند تا با تغییر رویكرد خصمانه در قبال دمشق، خود را به سوریه نزدیك كنند. چرا كه این كشورها خسارت های جبران ناپذیری را در درجه اول به مردم كشورشان، و در مرحله بعد به اعتبار منطقه ای و جهانی خود وارد كرده اند و باید به زودی بتوانند این خسارت را به نوعی جبران كنند.

و شاید به همین علت است كه ناظران سیاسی دیدار امیر قطر و رییس جمهور تركیه در شرایط كنونی كه تروریست های داعش رو به اضمحلال و نابودی هستند را به « تغییر سیاست های تركیه و قطر در قبال سوریه» تعبیر كرده اند.

هر چند این ناظران معتقدند كه سفر اخیر امیر قطر به تركیه در زمانی كه تنش های مربوط به حضور تروریست های داعش در عراق و سوریه و فعالیت های این تروریست ها در نزدیك مرزهای تركیه افزایش یافته است، اما به رغم آن باید به طور ملموس در آینده ای نزدیك شاهد تغییر رویكرد امنیتی آنكارا و بسیاری از كشورهای عرب منطقه در قبال سوریه و شخص بشار اسد از دشمنی تا دوستی باشیم.

گزارش از علیرضا جباری

1144**1586