به رغم آنكه تقسيمات كشوري بسياري از آثار تاريخي شهرستان ورامين را بين دوشهرستان قرچك و پيشوا تقسيم كرده، هنوز بسياري از آثار اين خطه استان تهران مورد توجه گردشگران و ميهمانان نوروزي است .
نام ورامين در كتب مختلف به صورت 'ور' ،'ورنه'،' وارنا' ،'وروين '،'وارم' و ورامين آمده است كه ورامين نام تثبيت شده شهر از قرن سوم هجري است.
به استناد كتاب مقدس آريايي‌ها' اوستا' و'ودا' در حدود سه هزار سال پيش از ميلاد مسيح در قسمتي از سيبري آريايي‌ها پس از گذشتن از مرو و شاهرود به حوالي ورامين و ري رسيدند و در اين منطقه سكونت كردند، بنابر اين مي‌توان گفت كه ري و ورامين محل سكونت آريايي‌ها بوده است.
ورامين با جمعيتي حدود 350 هزار نفر در 30 كيلومتري جنوب شرقي تهران در حاشيه شمال غربي كوير مركزي قرار دارد و از شمال به دامنه سلسله جبال البرز، از جنوب به كويرنمك مسيله، از شرق به گرمسار و از غرب به ري محدود است.
شهرستان ورامين از دو بخش مركزي و جوادآباد تشكيل شده است كه در آغاز قرن هشتم هجري قمري ورامين آبادترين و پرجمعيت ترين شهر منطقه ري بوده است.
ورامين برخورداراز آثار متعدد تاريخي، گردشگري و مذهبي است كه هر يك از اين آثار مي توانند اين شهرستان را به بهشتي براي گردشگران نوروزي تبديل نمايد.
*مسجد جامع
مسجد جامع ورامين از شاهكارهاي قرن هشتم هجري قمري است كه هنركاشيكاري، گچبري، آجركاري و خوشنويسي خطوط بنايي آن، چنان باهم تركيب شده كه دركمتر بناي تاريخي به چشم مي‌خورد.
احداث بناي مسجد توسط معمار علي قزويني در زمان سلطان محمد خدابنده آغاز شد و در زمان ابوسعيد به پايان رسيد.
بكارگيري آجر براي نوشتن آيات قرآني و آجرچيني در پيشاني ايوان جنوبي مسجد كه به طرز شگفت‌آور يادآور نام امام علي (ع) است، راز و رمز شيعه را در جاي جاي مسجد نشان مي‌دهد.
محراب گچبري شده اين مسجد، خود شاهكاري ديدني است كه كمتر نظيرش ديده شده است.
اين بنا در سال 1310خورشيدي در شمار فهرست آثار ملي كشور به‌ثبت رسيد.
*برج آرامگاهي علاء‌الدوله
اين برج بناي منحصر به‌فردي است كه در شمال مسجد جامع و در كنار ميدان امام خميني (ره) ورامين قرار دارد.
در برخي كتب تاريخي، اين برج به نام علاء‌الدين ناميده شده‌است و چنانچه از كتب انساب بر مي‌آيد، نسبت علاء‌الدين به امام سجاد (ع) مي‌رسد.
اين برج كه به سده هفتم متعلق است، با 12متر ارتفاع و پنج مترارتفاع سقف مخروطي، از نظر زاويه‌بندي، تركيب آجر، كاشيكاري و خطوط كوفي بسيارچشم نواز است.
برج آرامگاهي علاء الدوله از دو بخش تشكيل شده كه بخش اول داراي بدنه مدوّري با ارتفاع 12 متر كه بخش اصلي بنا را تشكيل مي دهد و قسمت دوم شامل گنبد مخروط شكل بزرگي به ارتفاء 5 متر است كه بر روي قسمت اول قرار دارد .
سبك ساختمان برج حد وسط بين معماري مغول و دوره آق قوينلوها و قراقيونلوها مي باشد .
*بناي مقبره امامزاده يحيي
اين بنا در روستاي كهنه گل و در جنوب شرقي ورامين قرار دارد كه تاريخ ايجاد آن محرم 707هجري قمري است.
سياحان بازديدكننده از اين مقبره همگي از كاشي‌هاي شفاف و زيباي آن در سفرنامه‌هاي خود تعريف و تمجيد كرده‌اند، اما اكنون متاسفانه بسياري از اين كاشي‌ها به سرقت رفته است.
سنگ قبر اين امامزاده به شكل محراب با تاريخ 750هجري قمري است كه در موزه آرميتاژ جاي گرفته است.
در داخل صحن امامزاده يحيي شجره‌نامه‌اي وجود دارد كه نسب امامزاده را به امام حسن (ع) مي‌رساند.
*شاهزاده محمد(ع)
اين بناي تاريخي و مهم در روستاي ايجدان واقع شده و زيارتگاه معروفي است كه بقعه آن از آجر و كاشي در زمان سلطنت ناصرالدين شاه و به فرمان امين السلطان بنا شده است كه مردم ورامين معجراتي به اين امامزاده نسبت مي دهند.
اين امامزاده در زمان قاجار در تمام منطقه تهران معروف بوده و تعداد زائران آن را در سال بالغ بر 10 هزار نفر و قرباني هاي نذري را تا 2 هزار رأس گوسفند ذكر كرده اند.
*بقعه امامزاده يحيي
بقعه متبركه امامزاده يحيي (ع) در روستاي كهنه‌گل در جنوب ورامين نزديك مسجد جامع در ميان صحن امامزاده واقع شده است.
اين بقعه متبركه از بناهاي مهم زيارتي شهرستان ورامين بوده كه همواره مورد توجه مردم شهرستان و همچنين مسافران اين شهرستان بوده ومدفن امامزاده يحيي يكي از نوادگان امام‌زين‌العابدين (ع)است كه پس از وفات در اين مكان به خاك سپرده شده‌است.
اين بقعه متبركه علاوه براينكه يكي از زيارتگاههاي مهم شهرستان ورامين است، از نظر معماري به عنوان يكي از مهمترين بناهاي تاريخي محسوب مي‌شود.
هسته‌اصلي بناي بقعه متشكل از يك طرح هشت ضلعي از داخل و چهار ضلعي از بيرون با يك ورودي از جانب شمال است.
داخل بقعه بر خلاف منظر ساده و بي‌پيرايه بيرون آن، داراي محراب كاشي و ازاره‌هاي كاشي ستاره‌اي شكل‌بوده كه با كاشي‌هاي نيلي رنگ جلادار تزيين شده‌است، استاد سازنده‌ي اين كاشي 'علي بن محمد بن‌ابي‌طاهر' و تاريخ آن 663هجري است.
در بالاي ازاره كتيبه‌اي گچبري به‌خط ثلث برجسته حاوي كلام‌خدا و رسول اكرم (ص) در زمينه‌ي گل و بوته جلب نظر مي‌كند كه گرداگرد حرم دور مي‌زند و تاريخ محرم سال 707هجري و باني بنا 'ابومحمد زيد ' ياد شده‌است.
اثر نفيس و كم نظير ديگراين امامزاده سنگ قبر محراب گونه كاشي آن است كه امضاي دو استاد كاشي ساز كاشاني را با خود داشته كه تاريخ سال آن 705 قمري است و در حال حاضر در موزه آرميتاژ لنينگراد نگهداري مي‌شود.
*قيام خونين 15 خرداد
شهرستان ورامين علاوه بر آثار و ابنيه تاريخي، از ميراث فرهنگي مهمي همچون قيام خونين 15 خرداد سال 42 نيز برخوردار است.
قيامي كه طي آن كفن پوشان ورامين در حمايت از امام راحل پاي پياده به سمت تهران به راه افتاده و در طول مسير به دست عوامل رژيم شاه به خاك و خون كشيده شدند.
شهرستان ورامين در جريان انقلاب اسلامي و هشت سال دفاع مقدس يك هزار و 400 شهيد وهزار و 795جانباز تقديم كرده است.
*ورامين از قطب‌هاي مهم كشاورزي در كشور محسوب مي‌شود كه 70هزار هكتار زمين قابل كشت دارد، اما به علت كمبود آب كشاورزي تنها 40هزار هكتار آن كشت مي‌شود.
دراين شهرستان بيش از يك هزار و 200هكتار باغ و قلمستان و حدود يك هزار هكتار باغ پسته وجود دارد.
تهرام/7254/1348
تهران – ايرنا – ورامين يكي از قديمي ترين شهرستان هاي استان تهران با قدمتي 7 هزار ساله و داشتن بيش از 180 اثر تاريخي آماده پذيرايي از ميهمانان نوروزي است.
