به گزارش ايرنا ، سابقه تاريخي اردستان در منابع تاريخي ذكر شده
بسيار متنوع است برخي مورخان نوشته اند اين شهرستان در دوران اشكاني، پايتخت اردوان چهارم بوده و اردشير اول، بنيانگذار پادشاهي ساساني، آتشكده اي در آن بنا كرده است.
برخي مورخان نيز اردستان را زادگاه كاوه آهنگر دانسته اند و اهالي منطقه، خانه و باغي را كه در محله كبودان اين شهر واقع شده و به باغ كاوه موسوم است و همچنين قنات دو طبقه مون كه يكي از عجايب سيستم آبرساني در ايران قديم به شمار مي آيد، حفر آن را به كاوه آهنگر نسبت داده اند دليلي براي اثبات نوشته مورخان مي دانند.
افزون بر اين در اردستان قنات ديگري هم با عنوان ارونه وجود دارد كه آب كشاورزي پنج محله شهر را تامين مي كند و مردم معتقدند ارونشاه نخستين پادشاه پيشدادي آن را حفر كرده است.
اردستان در دوران صفويه از شهرهاي آباد و مهم كشور به شمار مي آمده و نقل شده مردم آن هنگام هجوم اشرف افغان به اصفهان، چنان پايداري و استقامتي در برابر مهاجمان نشان دادند كه موجب حيرت اشرف افغان شد.
در دوره قاجاريه، به ويژه هنگام حكومت ناصرالدين شاه اردستان جايگاه بهتري يافت، اما پس از كشته شدن ناصرالدين شاه اين شهر ناامن شد.
نام اردستان، در افسانه هاي فولكلوريك نيز آمده و از جمله بر پايه يكي از افسانه ها، اردستان مسكن رستم دستان، جهان پهلوان باستاني بوده و ابتدا نام آن ارگ دستان بوده و سپس به ارگستان و سرانجام به اردستان تغيير نام داده است.
بر پايه اين افسانه طايفه ليلاز كه از طايفه هاي پرجمعيت اردستان به شمار مي آيند، از اعقاب ليلاز، برادر رستم هستند.
وجود مسجد جامع اردستان دليل خوبي بر سابقه ديرينه اين شهرستان مي تواند باشد.
مسجد جامع اردستان كه يكي از نمونه هاي منحصر به فرد مساجد چهار ايواني كشور به شمار مي آيد، در قرن سوم قمري به دستور عمربن عبدالعزيز اجلي بر روي بناي آتشكده اي كه هنوز آثار آن در گوشه اي از مسجد ديده مي شود، به سبك مسجدهاي عربي ساخته شده و مجموعه كم نظيري شامل مدرسه حاج حسين نورالدين، آب انبار حاج حسن، راسته بازار، ميدان تعزيه، حمام و قلعه ميان شهر در كنار آن قرار دارد.
اين مسجد كه در دوره هاي آل بويه، سلجوقي و بعد مورد بازسازي قرار گرفته، ويژگي خاص مساجد قبل از ايلخانيان (قرن هشتم به بعد) و استفاده نكردن از كاشي هاي لاجوردي را دارد و تمامي آن از خشت و گل ساخته شده است.
مسجد امام حسن محله بازار (ع) و آب انبار مجاور آن از ديگر بناهايي است كه قدمت اردستان را تاييد مي كند ، همچنين مسجد خسرو كه در دوران هاي مختلف دستخوش تخريب شده و هم اكنون، فقط سر در ورودي آن برجا مانده است گواه كهن بودن اين شهرستان است.
بناي مسجد جامع شهر زواره در فاصله 18 كيلومتري شمال شرق اردستان، با توجه به مدارك موجود، نخستين مسجد چهار ايواني ايران است كه در دوره سلجوقي ساخته شده و اصالت خود را تاكنون به نحو شايسته اي محفوظ كرده است.
كاروانسراي جوگند واقع در جاده اردستان - نايين، مجموعه آسياب هاي آبي در مناطق راهميان و زواره ، مجموعه كاخ سرهنگ آباد در شرق زواره و همچنين حسينيه ها ، يخچالها ، آب انبارها، مناره ها از ديگر نقاط تاريخي و ديدني اردستان بشمار مي روند.
در شهر اردستان قناتي وجود دارد كه دو طبقه است، يعني دو رشته آب، دو كيلومتر به موازات هم در جريان هستند.
اين قنات كه معروف به قنات دو طبقه مون است ، تنها قنات دو طبقه ايران بشمار مي رود.
اين قنات ها به گونه اي ساخته شده اند كه آب در گل بين آنها نفوذ نمي كند تا باعث شود به هم نشتي داشته باشند.
شهرستان اردستان پرورشگاه عالمان بزرگ ، رياضي دانان و فقيهان و هنرمندان فراواني نيز بوده است.
ابوجعفر محمد اديب اردستاني ، ابوالحسن شافعي اردستاني ، شيخ فضل الله مهابادي ، موسي ابوالحسن علي زواره و دهها عالم ، محدث ، فيلسوف و فقيه كه شهيد آيت الله سيد حسن مدرس و استاد محيط طباطبايي از جمله مشاهير معاصر اين شهرستان هستند.
بارگاه هاي ملكوتي امامزادگان موسي، اسماعيل، ابراهيم، حيدر، يعقوب يحيي، سيدكمال الدين و سرالدين عليه السلام از جمله مكانهاي زيارتي شهرستان اردستان بشمار مي روند.
اين شهرستان داراي حدود چهار هزار و 500 اثر تاريخي، مذهبي و جاذبه گردشگري است.
مسجد ملا يعقوب محله كبودان ، مقبره سلطان سيد حسين، آتشكده مهر اردشير ،مسجد جامع روستاي اونج، يخچال شهر مهاباد، مقبره هاي سلطان بيگ، پير مرتضي و امير اويس اردستان، آب انبار هاي باغ بازان ، نو، پامنار زواره و مون اردستان ، كاروانسراهاي روستاهاي بغم و ظفرقند، مسجد سام الدين و حسينيه هاي بزرگ و كوچك زواره از جمله مكانهاي تاريخي شهرستان اردستان هستند.
شهر اردستان كه ساكنانش در گويش محلي خود از آن با عنوانهاي ارسون، اردستون، ارسون، اسوم و اسون نيز ياد مي كنند با مساحت 11 هزار و 591 كيلومتر مربع در فاصله 110 كيلومتري شمال اصفهان واقع شده است.
6136
كاشان – جاذبه هاي تاريخي و كهن اردستان كه در مسير راه كاشان - نائين - يزد ، در شمال شرقي اصفهان و در جنوب دشت كوير مركزي قرار گرفته پذيراي گردشگران نوروزِي است تا از اين آثار ارزشمند از نزديك مشاهده كنند.
