حضرت زهرا(س) از سكوت مردم شكايت داشتند

حجت الاسلام محمدمهدي زارعي روز سه شنبه به مناسبت سالروز شهادت حضرت زهرا(س) در گفت وگو با خبرنگار معارف ايرنا افزود: خطبه فدكيه حضرت زهرا(س)، در شرايط خاصي پس از رحلت پيامبر خدا(ص) در جامعه اسلامي واقع شد و موضوع فدك تنها بخشي از اين خطبه را دربرمي گيرد.

وي ادامه داد: حضرت زهرا(س) در ابتداي خطبه خود به طور مفصل درباره توحيد الهي و صفات پروردگار سخن مي گويد؛ درحاليكه در چنين مواردي انتظار آن است كه پس از بيان مختصري از حمد الهي؛ به اصل مطلب پرداخته شود.

اين استاد حوزه اضافه كرد: ظاهر قضيه آن است كه مطالب ابتدايي خطبه، ارتباطي با مسايل اجتماعي آن روز ندارد و چنين به نظر مي رسد كه اين قسمت از خطبه حضرت زهرا(س) خالي از بلاغت است. از طرف ديگر وقتي آن حضرت درباره پدر بزرگوارش صحبت مي كنند؛ به بيان ويژگي هاي آن پيامبر، رسالت ايشان و وضعيت جامعه عرب قبل از بعثت و پس از بعثت مي پردازد.

وي گفت: فاطمه زهرا(س) پس از بيان خصوصيات رسول خدا (ص) به معرفي قرآن پرداخته و فلسفه احكام را براي مردم بيان مي كنند.

زارعي ادامه داد: در مجموع به نظر مي رسد حضرت زهرا (س) به علت شرايطي كه پس از وفات پيامبر (ص) بوجود آمد، اينگونه خطبه خود را آغاز كردند. يعني اگر مردم مساله توحيد را به خوبي درك مي كردند، دچار آن لغزش بزرگ در مساله امامت نمي شدند.

وي افزود: حضرت زهرا (س) در اين خطبه به گونه اي سخن گفتند كه گويي در آن زمان، قرآن مهجور واقع شده بود و شواهد آن روزگار نيز نشانگر آن است كه قرآن مهجور مانده بود، چون در مساله سقيفه نكات و استدلال هايي از سوي برخي افراد مطرح شد كه در هيچكدام از آنها به قرآن استناد نشد.

زارعي با بيان آنكه پس از وفات رسول خدا(ص)، معيار برتري افراد بر اساس قرآن نبود، گفت: قاعده بر اين است كه در بيان فضيلت افراد، به معيار قرآني توجه شود و سپس بر اساس آن معيارها به معرفي مصاديق پرداخت.

وي با بيان مثالي افزود: قرآن، فضيلت افراد را به تقوا مي داند و مي فرمايد ان اكرمكم عندالله اتقيكم (سوره حجرات آيه 13) و يا با استناد به آيه فضل الله المجاهدين علي القاعدين اجرا عظيما (سوره نساء آيه95) مي توان گفت، جهاد يكي از معيارهاي فضيلت است اما پس از وفات پيامبر (ص)، قرآن به حاشيه رانده شد و به آن توجهي نشد.

اين پژوهشگر مذهبي ادامه داد: به همين دليل حضرت زهرا(س) در خطبه فدكيه، قرآن را به عنوان كتابي با ارزش معرفي كردند كه ذره اي خلاف در آن راه ندارد و به طور مفصل ويژگي هاي قرآن را بيان كردند. همچنين آن حضرت در سخنان خود درباره فدك به قرآن استناد كرده و آياتي را به عنوان شاهد بيان كردند.

وي افزود: فاطمه زهرا (س) با سخنان خود از به حاشيه راندن قرآن گلايه كرده و فرمودند كه برخي افراد چگونه آيات قرآن، مبني بر ارث بردن فرزند از پدر را فراموش مي كنند؛ ولي با اين حال به روايتي استناد مي كنند كه بر خلاف آيات قرآن است.

زارعي همچنين گفت: دختر رسول خدا(ص) در اين خطبه گروه انصار يعني كساني كه در مدينه، پيامبر(ص) را ياري كردند، مورد خطاب قرارداده و فرمودند امروز مصداق ياري پيامبر در ياري فرزند اوست، ولي شما او را ياري نمي كنيد.

اين كارشناس ديني در ادامه گفت: حضرت زهرا (س) در اين خطبه، شرايط زمان را مطابق با آيه 144 سوره آل عمران دانستند كه در اين آيه به مساله عقب گرد امت اسلامي پس از وفات رسول خدا(ص) اشاره شده است.

وي افزود: در خطبه فدكيه، به بازگشت مردم به دوران جاهليت اشاره شده و حضرت زهرا(س) تاكيد مي كنند كه در اين موضوع همه مردم ضرر كرده اند.

زارعي يكي از نكات مهم در خطبه فدكيه را پيدايش جريان نفاق دانسته و گفت: حضرت زهرا (س) علاوه بر آنكه زرمداران و قدرتمندان را در اين خطبه مورد خطاب قرار مي دهند، گويي صحنه دادگاهي را فراهم كرده و تمام كساني را كه در اين جريان كوتاهي كردند، مورد بازخواست قرار داده و آنان را ملامت مي كنند.

وي افزود: فاطمه زهرا(س) از سكوت مردم شكوه كردند و شرايط جامعه را بسيار حساس ديدند و با خواندن اين خطبه مشخص مي شود كه فقط موضوع فدك مطرح نبوده بلكه ظهور دوباره جريان جاهلي تلاش دارد تا با ظاهر اسلامي، ريشه تعاليم پيامبر(ص) را از بين ببرد.

استاد حوزه علميه اصفهان گفت: فاطمه زهرا(س) در پايان خطبه خود رو به حرم پيامبر كرده و از اتفاق هاي تلخي كه بعد از رحلت آن حضرت رخ داد، شكوه كردند.

اين پژوهشگر مذهبي علت انحراف پس از پيامبر(ص) را نفوذ جريان نفاق دانست و گفت: مبارزه با جريان كفر راحت تر از جريان نفاق است، زيرا نفاق با يك چهره موجه نشان داده مي شود و از طرف ديگر برخي از افراد نيز در جامعه عافيت طلب بوده و به يك دين حداقلي اكتفا كرده و از تغيير شرايط آن زمان احساس خسارت نمي كردند.

زارعي ادامه داد: بخشي از مومنين ريشه دار در زمان پيامبر (ص) در جنگ ها به شهادت رسيدند و بخشي نيز كساني بودند كه در جنگ ها فرار مي كردند و حضرت زهرا(س) در بخشي از خطبه اي كه براي زنان مدينه خواندند بر اين مساله تاكيد كردند و فرمودند بعد از مدت ها كه شمشير مردانتان تيز بود؛ اينك شمشيرهايشان كند شده است.

وي وجود نظام قبيله اي در قبل از ظهور اسلام را نيز يكي از علت هاي انحراف جامعه اسلامي دانست و افزود: رسول خدا (ص) تلاش مي كردند تا اين روحيه از ميان جامعه آن روز رخت بربندد ولي روحيه قبيله اي پس از وفات پيامبر دوباره زنده شد.

اين كارشناس ديني همچنين درباره خطبه فدكيه گفت: اين خطبه از سوي شيعه و سني نقل شده و ابن ابي الحديد، به نقل از احمد بن عبدالعزيز جوهري اين خطبه را در كتاب شرح نهج البلاغه خود بطور كامل توضيح داده است.

فراهنگ**1003**1027