سوالي كه عربستان سعودي در روزهاي آتي مي بايست به آن پاسخ دهد اين است كه در اين جنگ تا كجا پيش خواهد رفت و اينكه تا چه اندازه اي حاضر به قبول مخاطرات در جنگ با دشمني كاملا مسلح و آموزش ديده است؟!
عربستان سعودي كه در چند وقت گذشته تجزيه تدريجي يمن را نظاره گر بود در چند هفته اخير احساس خطر كرد، اما روند اتفاقات روز چهارشنبه در نهايت رياض را به مداخله شديد نظامي در كشور فقرزده همسايه وادار ساخت. در مدت زماني 24 ساعته، عبد ربه منصور هادي رئيس جمهور يمن كه پس از فرار از شهر صنعا، پايتخت يمن، به شهر بندري عدن واقع در جنوب كشور گريخته بود، در پي بمباران اهدافي در نزديكي محل اختفاي خود از سوي نيروهاي الحوثي، با قايق از يمن فرار كرد. وزير امور خارجه يمن، نماينده ارشد دولت اين كشور و مقامي كه اكنون تنها در لفظ وجود دارد، به كشورهاي عرب التماس كرد به كشورش حمله كنند. ساعات پاياني شامگاه چهارشنبه عربستان سعودي به اين درخواست پاسخ داد.
عادل بن احمد الجبير سفير عربستان سعودي در آمريكا چهارشنبه شب در گفتگو با خبرنگاران در واشنگتن اعلام كرد حملات هوايي با حمايت كشورهاي عرب عضو شوراي همكاري خليج فارس و به منظور محافظت از دولت قانوني در يمن و همچنين «جلوگيري از تصرف كشور توسط جنبش افراطي الحوثي» صورت مي گيرد. وي در ادامه تصريح كرد رياض از حمايت آمريكا از عمليات «خشنود و سپاسگزار» است، اما خاطرنشان كرد واشنگتن در عمليات نظامي عليه حوثي ها مشاركت نظامي ندارد.
سفير عربستان سعودي در آمريكا از اقدامات دولت خود عليه حوثي ها حمايت و تصريح كرد: «استفاده از نيروي نظامي هميشه آخرين گزينه است.» وي به اين مسئله اشاره كرد كه گروه حوثي كه با ايران متحد هستند، بخش هايي از پايگاه هاي نظامي و تسليحات از جمله موشك هاي بالستيك را در يمن تحت كنترل درآورده اند. وي گفت: «شرايط به شدت خطرناك است.» سفير عربستان سعودي در واشنگتن از اشاره به نام كشورهاي عرب كه در حملات هوايي در يمن مشاركت دارند خودداري و اعلام كرد جزئيات عملياتي حملات را فاش نمي كند.
رياض اكنون مي بايست تصميم بگيرد كه آيا اين حملات هوايي را با هدف جلوگيري از تلاش حوثي ها كه اكنون بخش وسيعي از يمن را تحت كنترل دارند براي حمله به خاك عربستان سعودي انجام داده و يا اين حملات بخشي از مبارزات نظامي گسترده تري هستند كه با هدف سركوب اميد حوثي ها به كنترل كشور طراحي شده اند؟ اين اولين چالش بزرگ براي پادشاه جديد عربستان سعودي يعني ملك سلمان محسوب مي شود: احاطه شدن توسط دشمناني كه شكست دادن آنها ساده نيست!
يك ديپلمات ارشد در منطقه خليج فارس در اين باره گفت: «اگر من در عربستان سعودي بودم، شرايط مرا به شدت نگران مي كرد: آنها شاهد افزايش احتمال نتيجه بخشي گفتگوهاي هسته اي ايران با توافقي هستند كه سطح بالاي غني سازي را براي ايران در نظر مي گيرد؛ آنها شاهد ظهور داعش در عراق و سوريه و از سوي ديگر ظهور نيروهاي شبه نظامي شيعه (نيروهاي داوطلب مردمي) و افزايش حضور نظامي ايران در عراق هستند و اكنون نيز گروه حوثي هاي تحت حمايت ايران در همسايگي آنها پيشروي كرده اند و رئيس جمهور از كشور گريخته است. اگر شما عربستان سعودي باشيد احساس محاصره شدن خواهيد داشت.»
يك ديپلمات ديگر در منطقه پيش از شروع حملات هوايي پيش بيني كرد عربستان سعودي براي محافظت از آخرين ذرات باقي مانده از دولت تحت حمايت غرب هادي در عدن كه به صحنه نبرد حوثي ها و نيروهاي وفادار به دولت رئيس جمهور تبديل شده است، دست كم به طور محدود به مداخله نظامي در يمن اقدام خواهد كرد. در شامگاه 25 ماه مارس، گزارش هاي ارسالي از عدن حاكي از اين موضوع بودند كه هواپيماهاي نيروي هوايي يمن به خلباني طرفداران الحوثي مكان هايي را در نزديكي محل اختفاي هادي هدف گرفتند. نيروهاي حوثي نيز اكنون در نزديكي فرودگاه شهر عدن تجمع كرده اند.
اين ديپلمات در ادامه تصريح كرد عربستان سعودي احتمالا به حملات هوايي عليه يگان هاي نيروي زميني الحوثي و همچنين مراكز فرماندهي اين نيروها كه يافتن محل آنها ساده است، اكتفا خواهند كرد؛ شمار زيادي از نيروهاي الحوثي در تاسيسات نظامي اسكان دارند كه پيشتر به نيروهاي مسلح دولت هادي تعلق داشته اند. ارتش يمن عملا تجزيه شده است و شمار زيادي از نيروها يا از فعاليت در سمت هاي خود سر باز زده اند و يا به نيروهاي الحوثي ملحق شده اند و از اين رو، عربستان سعودي احتمالا به پايگاه ها و تجهيزاتي حمله خواهد كرد كه تا چندي پيش به يكي از متحدان نزديكش تعلق داشتند. اين ديپلمات افزود احتمال اينكه عربستان سعودي پيش از تضعيف مواضع حوثي ها با حملات هوايي دست نيروهاي زميني را به يمن اعزام كند، اندك است.
تلاش براي پايان دادن به خشونت ها در يمن و مداخله نظامي به منظور احياي نظام هر دو آشكارا مخاطراتي براي عربستان سعودي و دولت اوباما خواهند داشت. اگر رياض تصميم بگيرد استراتژي عمليات محدود را در يمن پيش بگيرد، احتمال تشديد جنگ داخلي افزايش خواهد يافت و حوثي ها ساده تر مي توانند كنترل را در يمن در دست بگيرند و از سوي ديگر، جنگ داخلي احتمالا فضايي را براي شاخه القاعده در يمن كه خطرناك ترين شاخه از اين گروه تروريستي محسوب مي شود، فراهم مي آورد تا بتواند براي حمله به اهدافي در خارج از كشور برنامه ريزي كند. حوثي ها وعده دادند با القاعده در شبه جزيره عربي مبارزه خواهند كرد، اما معلوم نيست زماني كه مجبور باشند بر تحت كنترل درآوردن كشور و تشكيل دولتي جديد تمركز كنند، تا چه اندازه در عمل به اين وعده جديت نشان مي دهند؟
مداخله نظامي در يمن مخاطرات ديگري نيز دارد. عربستان سعودي داراي ارتشي بزرگ و مجهز به پيشرفته ترين جت هاي جنگنده آمريكايي و ديگر تسليحات است، اما حملات هوايي عليه مواضع حوثي ها احتمالا تاثير زيادي در تضعيف اين گروه و كاهش توانايي هاي نظامي آن نخواهد داشت. اعزام نيروهاي زميني به يمن نيز به جنگي خونين خواهد انجاميد كه احتمالا همانند ديگر حملات رياض عليه حوثي ها در شمال يمن در سال 2009، نتيجه اي در بر نخواهد داشت.
بروس ريدل يك افسر پيشين سازمان سيا كه اكنون در موسسه بروكينگز مشغول به كار است خاطرنشان كرد عمليات زميني در يمن براي ارتش عربستان سعودي مخاطرات بسياري خواهد داشت و تلفات نيروهاي عربستان سعودي بالا خواهد بود. ريدل در مصاحبه اي پيش از آغاز حملات هوايي عربستان و با اشاره به عمليات تهاجمي رياض عليه يمن در سال 2009، گفت: «حوثي ها در چندين درگيري طي چند سال گذشته سعودي ها را شكست دادند. ارتش عربستان سعودي در كوه هاي واقع در شمال يمن گرفتار مي شود. استفاده از نيروي هوايي گزينه بهتري است، اما بدين ترتيب عربستان نمي تواند از نيروهاي زميني استفاده كند.»
واشنگتن نيز با چالشي مشابه مواجه است. آمريكا از سال 2002 نيروهاي عمليات ويژه را به يمن اعزام كرده بود تا نيروهاي ارتش يمن را آموزش دهند و القاعده در شبه جزيره عربي را هدف بگيرند. اما خروج كامل نيروهاي آمريكايي از يمن در چند روز گذشته در پي نگراني هاي امنيتي، با تهديد تضعيف عمليات عليه القاعده در شبه جزيره عربي همراه بود و اكنون آمريكا بيش از پيش در خطر حمله از سوي اين گروه تروريستي قرار دارد. واشنگتن از هواپيماهاي بدون سرنشين براي هدف گرفتن برخي از اعضاي القاعده در يمن استفاده كرده است، اما بدون وجود نيروهاي آمريكايي روي زمين و يا وجود اشخاصي قابل اطمينان در يمن، كسب اطلاعات براي هدف قرار دادن اين گروه تروريستي دشوارتر از قبل خواهد بود.
درگيري داخل يمن همزمان با جنگ ديرينه و پشت پرده رياض و تهران براي كسب برتري در منطقه، صورت مي گيرد. ايران روابط نزديك خود را با حوثي ها حفظ كرده است و طبق برخي ادعاها، اين گروه را تامين تسليحاتي مي كند و به نيروهاي اين گروه آموزش نظامي مي دهد؛ تهران اين مسئله را رد كرده است. از سوي ديگر، عربستان سعودي از مدت ها پيش سعي داشت از دولت هادي براي جلوگيري از پيشروي بيشتر ايران و افزايش نفوذ اين كشور در منطقه استفاده كند.
در حالي كه به نظر مي رسد مذاكره كنندگان ايراني و آمريكايي تنها چند روز با حصول توافق هسته اي فاصله دارند، بسياري در عربستان سعودي و ديگر همسايگان اين كشور از اين مسئله نگران هستند كه كاخ سفيد افزايش قدرت سياسي تهران را در منطقه و در كشورهايي همچون عراق، لبنان و سوريه بپذيرد.
هادي كه آمريكا وي را شريكي ارزشمند مي دانست روز سه شنبه در يادداشتي طولاني به شوراي امنيت ملي آمريكا از اين كشور درخواست كرد «يمن را از سقوط بيشتر در آشفتگي و نابودي محافظت كند». وي در اين نامه همچنين به اين مسئله اشاره كرد كه از شوراي همكاري خليج فارس و اتحاديه عرب درخواست كرده است به هر شيوه ممكن از جمله مداخله نظامي از يمن و ملت آن در مقابل پيشروي هاي حوثي ها محافظت كنند.
شوراي همكاري خليج فارس روز پنجشنبه جلسه اي اضطراري براي بررسي حملات جديد در يمن برگزار مي كند. در عين حال، به نظر مي رسد هادي دست كم براي مدت زماني كوتاه تسليم شده است. پس از فرار وي با قايقي از شهر بندري عدن، كاخ سفيد اعلام كرد هيچ اطلاعي از محل اختفاي كنوني وي ندارد.
منبع: فارن پالسي / ديپلماسي ايراني
اول **
تهران - ايرنا - سايت خبري ديپلماسي در مطلبي به قلم يوچي دريزن و جان هادسون مي نويسد :عربستان سعودي در تلاش براي جلوگيري از پيشروي هاي بيشتر گروه شبه نظامي حوثي تحت حمايت ايران در كشور همسايه خود، يمن، دست به حملات هوايي زد؛ حوثي ها پيشتر شهر صنعا پايتخت يمن را تحت كنترل درآوردند و در شرايط كنوني نيز به تصرف شهر بندري عدن از آخرين پايگاه هاي دولت عبدربه منصور هادي نزديك شده اند.
