وجود این چشمه جوشان با دو نوع آب سرد و گرم كنار هم در دل كویر ایران، انسان را به تفكری عمیق وا می دارد و زیبایی های خلقت را برای انسان مجسم می كند.
این چشمه در مسیر گردشگری روستای ˈ خروˈ و در فاصله 27 كیلومتری شهر طبس واقع شده كه برای رسیدن به آن باید وارد دهانه دره ای شده و حدود پنج كیلومتر را بصورت پیاده كه عمدتا از داخل آب می باشد طی كرد.
این چشمه مبدا آبی اغلب مزارع و تامین آب باغات طبس می باشد كه از طریق نهر آبی به این شهر منتقل می شود.
در طول مسیر چشمه آب گرم مرتضی علی، دیواره های بلند دره مانندی در دو طرف خود نمایی می كند و روی این دیواره ها حفره هایی است كه به نظر می رسد با نظم خاصی بنا شده اند.
پس از حدود 35 دقیقه پیاده روی به منطقه ای می رسیم كه چشمه های متعدد آب بویژه چند چشمه آب گرم و سرد قرار دارد و بزرگترین آنها از درون حفره ای نشات می گیرد كه به حمام مرتضی علی معروف شده است.
چشمه آب گرم مرتضی علی طبس از مناطق طبیعی است كه با داشتن چشمه های آب درمانی به لحاظ توریست درمانی مورد توجه ویژه است.
آب گرم چشمه از دیواره سمت راست به داخل رودخانه می ریزد و همین، اختلاف دمایی را در چشمه ایجاد می كند كه گاهی به 10 درجه هم می رسد.
غلظت بیشتر آب گرم و تفاوت ساختاری آن با آب سرد جاری در كف رودخانه باعث می شود كه این آب ها تا مسافت حدود 300 متری بستر رودخانه هم پیش بروند، در حالی كه به طور كامل با هم مخلوط نشده اند و در بستر رودخانه قابل تفكیك هستند.
به این ترتیب در یك طرف رودخانه آب سرد و در طرف دیگر آب گرم جریان دارد و می توان یك پا را در طرف گرم رودخانه فرو برد و پای دیگر را در طرف سرد رودخانه، پدیده نادری كه شاید در هیچ نقطه دیگر كشور فرصت تجربه آن را نداشته باشید.
در ادامه مسیر چشمه آبگرم و حمام مرتضی علی به سد یا طاق زیبای شاه عباسی برخورد می كنیم كه بیش از 700 سال قدمت دارد و میان دو كوه نزدیك به هم ساخته شده و بنایی آجری است كه در قسمت بالا و یا تاج آن سنگ به كار رفته است.
طاق بند در قسمت پایین شامل طاقی است آجری كه پاكار آن بر كوه های سنگی دو طرف رودخانه قرار دارد و بلندای طاق تا زیر تیزه آن 17 متر و بلندای آن 30 متر تخمین زده می شود كه این طاق قدیمی ترین بخش بناست كه دو قسمتی بودن بنا از نظر زمان ایجاد آن به خصوص از طرف پشت طاق بند به خوبی قابل مشاهده است.
نكته جالب در این طاق چگونگی قرار گرفتن آجرهای آن است كه به پهنای معینی محدود نشده، بلكه به صورت شعاعی تا بدنه كوه ادامه یافته و طاقی با مقاومت بسیار زیاد به وجود آورده و قسمت بالای بند هم كه با قلوه سنگ ساخته شده سومین مرحله مرمت یا ایجاد بند است.
در قسمت بالا، بند حالت قوسی به خود گرفته تا بتواند در پهنای بیشتر دهانه ی دره در برابر فشار آب مقاومت بیشتری كند و این نكته یكی از راه حل های قابل توجهی است كه معماران ایرانی با درك صحیح از مقاومت مصالح و مقاومت شكلی بناها، آن را دریافته و به كار گرفته اند كه احتمالا بازسازی های آخر به دستور شاه عباس انجام شده است.
قدمت این طاق را به دوره صفویه نسبت می دهند و معتقدند كه سنگ نگاره های بزكوهی كه بر آن حك شده اند، نمادی از درخواست فراوانی آب، زایندگی و فراوانی نعمت است. عده ای هم این بزها را نمادی از فرشتگانی می دانند كه برای نگهبانی آب، افزایش و فراوانی نعمت بر دیواره های طاق دعا می كنند.
معاون گردشگری اداره كل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسان جنوبی به خبرنگار ایرنا گفت: از 27 اسفند ماه سال گذشته تا هفتم فروردین ماه جاری حدود 120 هزار نفر از روستای خرو و جاذبه گردشگری پیرامون آن شامل چشمه مرتضی علی و طاق شاه عباسی طبس بازدید كرده اند.
مرتضی عربی با اشاره به اینكه 2 هزار و 200 اثر تاریخی، طبیعی و معنوی در استان شناسایی شده، افزود: از این تعداد 719 اثر در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.6054
بیرجند - ایرنا - چشمه آبگرم مرتضی علی در شهرستان طبس خراسان جنوبی از مناطق گردشگری طبیعی، بكر و یكی از شاهكارهای خلقت در دل كویر ایران است كه با داشتن چشمه های آب درمانی هرساله مورد بازدید تعداد زیادی از گردشگران و میهمانان نوروزی قرار می گیرد.
