در نوروز بهار طبيعت با بهار دلها هم آغوش مي شود، با هر سبزه اي كه از زمين مي رويد، مهري تازه در دل مي شكفد، با هر نسيم بهاري كه مي وزد، عطر خوش از سينه هاي مالامال محبت فضا را پر مي كند، با هر نغمه بلبل سرمست از بهار كه به گوش مي رسد اميدي در دل زنده مي شود.
با رسيدن بهار طبيعت لباس سبز بر تن مي كند و انسانها را به گره گشايي و همگرايي و حيات دوباره روح و جان دعوت مي نمايد، بهار پيام آور تعادل است و در سايه تعادل زندگي زيبا مي شود.
نوروز ايراني ها و سال نو شمسي با بهار طبيعت گره خورده است، قرنها ايرانيان به يمن رسيدن سال نو جشن مي گرفتند، افزون بر خانه تكاني، دل خود را نيز از زنگار هوس و بغض و بخل مي تكاندند، غصه ها و كينه ها را كنار مي گذاشتند و با رفتن به ديدار يكديگر دوستي ها و پيوندها را محكم تر مي نمودند.
در آيين نوروز ايرانيان، پس از 12 روز ديد و بازديد و جشن و سرور، در روز سيزدهم نوبت به ديدار با طبيعت و بدرقه نوروز تا سال ديگر مي رسد، آنجا كه بايد از خانه بيرون زد و به طبيعت پناه برد، خود را در ميان آواز پرندگان، چشمه هاي جوشان، نور گرم آفتاب يا هواي مرطوب از بارش باران، سبزه هاي تازه روييده، عطر گلها و نسيم خنك بهاري رها كرد.
گردش ايرانيان در سيزدهمين روز از نوروز بزرگترين پيك نيك جهاني است، پدربزرگ ها و مادربزرگ ها، پدرها و مادرها، دخترها و پسرها، نوه ها و نتيجه ها به طبيعت مي روند و سفره اي به پهناي دلهاي بزرگشان بر روي چمن سبز مي گسترانند و نيمروزي را همنوا با نغمه پرندگان، صداي خروشان آب رودخانه ها و وزش باد بهاري به شادي مي گذرانند.
طبيعت خراسان رضوي در شرقي ترين نقطه ايران زمين آنجا كه به نقطه انتهايي رشته كوه البرز و دامنه سرسبز آن مي رسد، مفرح و روح نواز است.
جاذبه هاي طبيعي اين خطه از ايران شامل مناطق حفاظت شده طبيعي، ييلاقات و نواحي كوهستاني، درياچه ها و آبگيرها، آب هاي معدني و غارها مي باشد كه هر كدام زيبايي منحصر به فردي دارند.
* مناطق حفاظت شده
پارك ملي تندوره: پارك ملي و منطقه حفاظت شده تندوره در شمال استان خراسان، در نزديكي مرز تركمنستان و در منطقه اي كوهستاني با صخره ها و تپه ماهورهاي متعدد و دره هاي ژرف و پر شيب كه پوشيده از گياهان مختلف است قرار دارد و يكي از بهترين زيستگاه هاي جانوران وحشي به ويژه قوچ و ميش مي باشد.
پارك ملي تندوره به علت قرارگرفتن بر روي ارتفاعات كپه داغ در جنوب و غرب، تأثير پذير بودن از كوير قره قوم و جلگه پست درگز از سمت شمال داراي دو نوع آب و هواي متفاوت است.
قسمت هاي جنوبي و غربي پارك به علت وجود ارتفاعات بلند و تحت تاثير توده هاي هوايي مديترانه اي داراي آب و هوائي نسبتا سرد و رطوبت بيشتر و قسمت هاي شمالي تحت تاثير آب و هواي گرم و خشك كوير قره قوم و جلگه پست درگز داراي آب و هوايي نسبتا گرم و داراي رطوبت كمتر مي باشد.
پناهگاه حيات وحش حيدري نيشابور: اين منطقه در مجاورت رشته كوه بينالود و در حدود 70 كيلومتري شهر نيشابور واقع شده و نام منطقه از دره و روستاي حيدري گرفته شده است. پناهگاه حيات وحش حيدري داراي سيماي كوهستاني و صخره اي، تپه ماهورهاي فراوان و دره هاي نسبتا عميق، داراي تراكم گياهي و جانوري مناسبي است.
اين منطقه يكي از بهترين شكارگاه هاي شرق كشور محسوب مي گردد.
از گونه هاي مهم گياهي آن مي توان از كركو، داغداغان، سنجد، زرشك، باريجه، شيرخشت و بارهنگ و از گونه هاي مهم جانوري آن مي توان قوچ و ميش اوريال، گربه وحشي، سمور، پلنگ، كفتار، گرگ، گراز، روباه و انواع پرندگان شكاري از قبيل شاهين، بحري، كبك و تيهو را برشمرد.
پناهگاه حيات وحش شيراحمد: منطقه شير احمد در جنوب شرقي شهر سبزوار و در پنج كيلومتري آن واقع شده و وضعيت منطقه بصورت دشتي، كويري و تپه ماهور است.
اين منطقه از اقليم خشك كويري با نوسان نسبتا زياد درجه حرارت روز و شب كه از خصوصيات مناطق كويري مي باشد برخوردار است.
منطقه شيراحمد از گذشته هاي دور به عنوان يكي از زيستگاههاي خوب آهو در منطقه سبزوار مطرح بوده است.
در اين منطقه براساس آخرين سرشماري حدود 2300 راس از اين حيوان زيبا و حساس ديده مي شود.
باغ كشمير: منطقه باغ كشمير در 55 كيلومتري شمال تربت جام واقع شده و وضعيت آن كوهستاني، تپه ماهور و منطقه با ارزشي از نظر وجود جنگلهاي پسته وحشي است، درختان پراكنده پسته وحشي از جمله شاخصهاي منحصر به فرد منطقه بوده كه ارزش زيادي به آن مي دهد.
با توجه به كوهستاني بودن منطقه كشمير تعداد 14 چشمه درنقاط مختلف آن شناسايي شده كه ازجمله آنها چشمه چاه بالا، بيگ مراد، حلقگي، چهارسبز، پلنگي، زيري، شله، گله گاش و چشمه چاه بوناك است.
پوشش گياهي منطقه شامل پسته وحشي، بادام، درمنه، آويشن، كاكوتي، زيره وحشي، زالزالك، اسپند، بارهنگ و حيات وحش آن شامل قوچ و ميش، گراز، گربه وحشي، گرگ، روباه، شغال و پرندگان آن كبك، تيهو، سارگپه، بلدرچين، كلاغ، سبزقبا، شاهين، قمري، سهره، قرقي و عقاب مي باشد.
* ييلاق ها و نواحي كوهستاني
دره آبشار اخلمد: اين جاذبه طبيعي در 17 كيلومتري جنوب غربي شهرستان چناران در نزديكي روستاي اخلمد واقع شده است.
در اين دره كه داراي ديواره هاي سنگي و پوشش گياهي متراكم مي باشد باغات فراوان وجود دارد كه ميوه تابستاني منطقه و نيز شهر مشهد را فراهم مي كند.
اين دره داراي ديواره هاي فراواني نظير ديواره سفيد، الله اكبر و عقاب مي باشد كه مكان مناسبي را براي ورزش سنگ نوردي ايجاد كرده است.
در دره اخلمد آبشارهاي فصلي و دايمي نيز وجود دارد كه مهمترين آن در انتهاي دره واقع شده است و ارتفاع آن به 23 متر مي رسد.
آبشار باشكوه، كوه هاي مسطح و باغات فراوان اخلمد مناظري بديع براي گردشگران ايجاد كرده است.
آبشارهاي قره سو: آبشارهاي قره سو در جنوب غربي شهرستان كلات نادري و 10 كيلومتري آن و در يك كيلومتري جاده لاين از سمت كلات واقع شده است.
وجود هشت آبشار و چشمه هاي خنك و نردبان هاي فلزي تعبيه شده براي رفتن به بالاي آبشار از عواملي هستند كه مسافران را به سوي خود جلب مي كنند.
آبشار رود معجن: آبشار رود معجن در شهرستان تربت حيدريه قرار دارد و رود معجن، روستايي از توابع بخش بايك شهرستان تربت حيدريه است.
در چهار كيلومتري اين روستا آبشاري زيبا با ارتفاع 28 متري پديد آمده كه از سلسله جبال چهل تن در 54 كيلومتري غرب شهرستان سر چشمه گرفته و پس از ايجاد آبشار و مشروب كردن آبادي مسير خود در نزديكي روستاي رود معجن وارد رودخانه حصارچه مي شود.
اين آبشار يكي از نقاط ديدني و زيباي تربت حيدريه به شمار مي رود.
بخش بايك با داشتن تعداد بسياري چشمه و قنات و همچنين آبشار رودمعجن و منطقه زيباي حصار، از ييلاقات مهم خراسان رضوي به شمار مي رود.
از عمده محصولات اين منطقه مي توان به بادام، زعفران و گندم اشاره كرد اما مهمترين محصول آن كه باعث شهرت بايك شده است ابريشم مي باشد كه مرغوبيت فراوان دارد.
روستاي جاغرق: اين نقطه ييلاقي در هفت كيلومتري جنوب باختري طرقبه واقع شده و امتداد آن به مناطق ديگر از جمله عنبران، طغندر، كردينه، تغاره و شانديز محدود مي شود.
آب و هواي آن كوهستاني است كه وجود باغات ميوه ارتفاعات و دره هاي پوشيده از گياه و چشم اندازهاي زيبا جذابيت خاصي به اين دره ييلاقي بخشيده است.
روستاي جاغرق علاوه بر رودخانه فصلي داراي چندين رشته قنات و يك چشمه و آبشارهاي متعدد است كه در حاشيه آن سالن هاي غذاخوري و تفرجگاه هايي براي استراحت گردشگران ايجاد شده است.
روستاي زشك: روستاي زشك در امتداد جنوب شرقي رشته كوه بينالود و در سرچشمه دره شانديز در حدود 30 كيلومتري مشهد قرار دارد و داراي چشم انداز تركيبي از خانه هاي سنتي، باغ ها، دره، كوه و خانه هاي امروزي است.
روستاي زشك از نظر چشم اندازهاي زيبا و صفاي محيط و اعتدال آب و هوا و باغات ميوه سرسبز يكي از بهترين مناطق ييلاقي اطراف مشهد به شمار مي رود.
چشمه سارهاي متعددي اين منطقه را سيراب مي كند و به دليل وجود آب كافي داراي انواع محصولات باغي است.
باغرود: باغرود منطقه و شهركي سرسبز در 12 كيلومتري حومه شمال شهر نيشابور و در دامنه رشته كو بينالود قرار دارد، دره اي كه در آن رودخانه اي در جريان است و اطراف آن پوشيده از درختان ميوه مي باشد.
باغرود يكي از مهمترين مراكز گردشگري طبيعي شهرستان نيشابور به شمار مي رود و داراي امكانات ورزشي از جمله زمين چمن، استخر شنا، درياچه قايقراني و امكانات رفاهي از جمله استراحتگاه، اردوگاه و سالن غذاخوري است.
سد بزرگ خاكي، درياچه پرورش ماهي، باند پروازي هواپيماي گلايدر، مزارع زعفران، زنبورداري، باغات ميوه، فضاي سبز و پرورش گل و گياه از جاذبه هاي گردشگري باغرود مي باشد.
* درياچه ها و آبگيرها:
درياچه بزنگان: بزنگان مركز دهستان گل بي بي و روستايي از توابع بخش مرزداران شهرستان سرخس در 100 كيلومتري اين شهر قرار دارد.
درياچه بزنگان يا گل بي بي، تنها درياچه در استان خراسان رضوي است كه در جنوب رشته كوه هاي هزار مسجد قرار دارد.
وسعت اين درياچه حدود 80 هكتار و عميق ترين نقطه آن 12 متر است كه بخش اعظمي از آن در خشكسالي چند ساله اخير خشك شده است.
آب اين درياچه از بارندگي هاي سالانه و چشمه هاي كوچك تامين مي شود.
اين درياچه مركز پرورش ماهي قزل آلا بوده و در فصول مختلف سال، محل تجمع پرندگان مهاجر مي باشد.
درياچه چشمه سبز گلمكان: اين درياچه در دامنه شمالي رشته كوه بينالود در شمال خراسان رضوي واقع و مشرف بر حوضه آبريز رودخانه گلمكان مي باشد.
چشمه سبز كه در ارتفاع 2500 متري از سطح دريا واقع شده، يكي از نقاط جذاب و ديدني است.
چشمه سبز بوسيله ديواره هاي كوهستاني احاطه شده و در يكي از بلندترين نقاط رشته كوه بينالود قرار دارد.
اهميت چشمه سبز به هواي مناسب و مطلوب آن است و درياچه آن 15 هكتار مساحت دارد كه از آب اين درياچه براي آبياري باغات و اراضي كشاورزي استفاده مي شود.
در اين درياچه ماهي هاي بزرگ و كوچك نيز وجود دارد كه گردشگران را براي ماهيگيري به سوي خود جذب مي كند.
بندگلستان: سد يا بند گلستان در هشت كيلومتري غرب مشهد، پنج كيلومتري شمال شرق طرقبه و پايان اراضي روستاي گلستان بر روي رودخانه گلستان احداث شده و از آثار دوره تيموري است كه با تغييراتي امروزه نيز مورد استفاده است.
دبي متوسط رودخانه حدود 19 ميليون متر مكعب است كه به وسيله نهرهاي انحرافي، صرف آبياري باغات دره هاي مجاور مي‌شود و فقط در مواقع سيلابي بودن، آب مازاد در پشت بند گلستان ذخيره مي شود.
اغلب در تابستان و پاييز آب به بند گلستان نمي رسد و فقط در زمستان يا بهار به خاطر زياد بودن آب و جريان سيلاب هاي شديد، آب وارد بند مي‌شود و در سال هايي كه بارندگي زياد است ، درياچه بند تا اواخر تابستان نيز پر آب مي ماند.
بند گلستان اينك در وقف و مالكيت آستان قدس رضوي و مسجد جامع گوهرشاد است كه در حال بازسازي است.
درياچه سد كارده: اين رودخانه و سد در 44 كيلومتري شهر مشهد قرار گرفته و در اطراف خود مناظر شگفت انگيز و بديعي خلق كرده است.
گنجايش درياچه پشت سد كارده حدود 31،5 ميليون متر مكعب است كه بخشي از آب منطقه را تأمين مي كند.
بند فريمان: اين بند يكي از مهمترين جاذبه هاي طبيعي و تاريخي سياحتي فريمان كه مربوط به دوران هاي تاريخي پس از اسلام مي باشد در 10 كيلومتري شهر فريمان واقع است.
بناي اوليه بند به عصر مغول و به روايتي به دوران صفوي بر مي‌گردد.
اين سد يك بار در دوران عين الدوله مرمت و سپس در زمان پهلوي و بعد از پيروزي انقلاب اسلامي ارتفاع آن افزايش داده شده است.
ظرفيت مخزن بند فريمان حدود يك ميليون مترمكعب است و از آب اين سد در مجموع سه دهكده تقي آباد، قلعه نو و لوشاب و كارخانه قند فريمان و شهر فريمان استفاده مي كنند. ذخيره سازي آب براي كشاورزي و به ويژه كشت چغندر قند از كاركردهاي مهم اين سد است.
اين بند يك برج ديده باني هم دارد كه در فاصله كمي از خود بند و در ضلع شمال شرقي آن روي تپه اي قرار گرفته و به صورت مدور ساخته شده است.
اين برج جالب فانوس هاي دريايي فيلم هاي سينمايي را در ذهن تداعي مي كند.
علاوه بر مناظر طبيعي اطراف بند پس از نوسازي اطراف سد امكانات رفاهي نيز فراهم شده كه مجهز به جايگاه هاي استراحت، سالن غذاخوري سنتي، سرويس هاي بهداشتي و وسايل بازي كودكان است كه امكان يك تفريح دلنشين را براي خانواده ها فراهم مي‌كند.
* آبهاي معدني:
آبگرم شاهان گرماب: اين آبگرم در بخش قلندر آباد شهرستان فريمان و در دهستان سفيد سنگ واقع شده است.
فاصله آن تا شهر فريمان حدود 57 كيلومتر مي باشد و در آنجا آبگرم زلال، بي بو و بيرنگ با حدود 48 درجه حرارت كه فاقد گوگرد و آمونياك و شوره مي باشد قرار گرفته است.
طبق مستندات بناي واقع در اين مكان داراي كتيبه اي بوده كه سال ساخت آن 1087 هجري قمري و به دستور شاه سليمان صفوي ذكر شده است.
اثر درماني اين آب بر روي امراض پوستي مربوط به گوگرد نيست بلكه مربوط به سيليكات هاي آن است و چون از نظر كمي، املاح زياد ندارد نوشيدن آن بي ضرر بوده و براي معالجه سنگ هاي مجاري ادراري و بيماري اگزما فوق العاده مفيد است.
آبگرم ميامي: اين آبگرم در روستايي است از توابع بخش رضويه شهرستان مشهد كه در دامنه كوه واقع شده و داراي چشمه هاي آب معدني گوارا و مفيد براي امراض پوستي است.
* غارها:
غار مغان: اين غار در 35 كيلومتري مشهد و در جنوب روستاي مغان واقع شده است.
قدمت اين غار كه در سال 1324 كشف شده به 100 ميليون سال پيش مي رسد.
اين غار داراي دو دهانه و چندين حلقه چاه است كه عمق يكي از آنها 25 متر است.
اين غار داراي دهليزها و راههاي پر پيچ و خم گوناگوني است كه در صورت عدم آشنايي با محيط احتمال گم شدن در آن زياد است.
از سقف اين غار زيبا ستونهاي استالاكتيت و استالاگميت كه از جنس آهكي هستند آويزان شده و منظره بسيار جالبي را به وجود آورده است.
در درون غار چشمه آبي وجود دارد كه علاوه بر زلالي و گوارايي آن، بسيار سرد است و درون برخي از چاه هاي آن خفاش هايي نيز زندگي مي كنند.
غاز مزداوند: اين غار در 95 كيلومتري مشهد كه يكي از قديمي ترين و طولاني ترين غارهاي خراسان لقب گرفته از بي نظيرترين غارهاي افقي ايران است.
سرتاسر اين غار با ستون ها و تشكيلات آهكي جالبي مثل استالاگميت ها پوشيده شده و از همه مهم تر اين غار كاملا امن و بي خطر است.
داخل غار خشك است و براي تهيه آب بايد از چشمه بزرگي كه در نزديكي غار وجود دارد استفاده كرد.
در غار مزداوند كه در سال 1335 كشف شد يك تالار بسيار بزرگ وجود دارد كه محل زندگي خفاش هاي نسبتا كمياب نعل اسبي است.
اين غار كه قدمت آن را تا هزاره دوم پيش از ميلاد تخمين مي زنند در ارتفاعات چاهك و شورلق واقع شده و دهانه آن در ميان تخته سنگي رو به مشرق قرار دارد كه عرض ورودي آن دو متر و ارتفاع آن 2،5 متر است.
غار پرده رستم: اين غار كه در نزديكي دهكده جم آباد شهرستان چناران واقع شده است در دل ديواره عظيمي به وجود آمده و دهانه آن در ميانه اين ديواره قرار دارد.
دستيابي به اين غار بسيار سخت است و با دشواري همراه مي باشد.
درون غار استالاگميت هايي وجود دارند ولي مقدار آنها زياد نيست.
غار پرده رستم داراي ديواره هاي زيبا و ديدني از جنس سنگ آهك مي باشد و در زمره غارهاي آهكي به شمار مي رود.
غار آتشگاه: اين غار در 20 كيلومتري شهر كاشمر واقع شده و از جمله غارهايي است كه داراي ارزش تاريخي مي باشد.
درگاه ورودي اين غار كه توسط انسان ساخته شده با پيكره يك سرباز سواره با نيزه، حجاري شده است.
ورودي غار داراي ابعاد 70 در 120 سانتي متر و ساخت آن مربوط به پيش از اسلام است.
اين غار 90 متر طول دارد و به دو شعبه تقسيم مي شود.
جاذبه هاي طبيعي خراسان رضوي همواره مورد توجه گردشگران داخلي و خارجي بويژه در 13فروردين ماه و روز طبيعت بوده است و نوروز امسال بيش از 9 ميليون نفر به اين استان وارد شده و از جاذبه هاي مختلف طبيعي و سياحتي آن ديدن كرده اند.
با رسم شيرين و دلپذير ايراني در سيزدهم فروردين ماه و رفتن به دل طبيعت، آخرين بخش از جشن هاي نوروزي با پالايش روح و آرامش روان و احترام به طبيعت پايان مي پذيرد اما نبايد حفاظت از طبيعت را فراموش كرد.
7489 / 6053
مشهد - ايرنا - بهار كه از راه مي رسد روح تازه در كالبد طبيعت دميده مي شود و نسيم روحبخش و شميم عطرانگيزش جان را تازه مي كند، روزهاي آغازين اين فصل بهترين زمان براي كساني است كه دل در گرو طبيعت دارند تا به مدد حيات مجدد آن به روح و جانشان صفا و طراوت بخشند.
