سفر اتوبوس بدون كتاب در شهر، طرحي كه ادامه نداشت - محمدمهدي بهرامي*

دير زماني نيست كه كتاب يار و همدمي براي اتوبوس هاي درون شهري تهران شد و با نصب سبدهايي مخصوص سفرهاي كتاب با اتوبوس در تهران شروع شد .

اين همراهي كتاب و اتوبوس فرصتي هرچند كوتاه در اختيار شهروندان قرار داده بود تا شايد با كتاب آشتي كنند و همراه هميشگي شان شود.اما ديري نپاييد كه كتاب ها از همراهي اتوبوس ها بازماندند و سبدها بار تنهايي را بر دوش كشيدند و سفرهاي خود را ادامه دادند و انتظار مي كشند شايد اين يار مجدد همراه آنان شود و سفرهاي كوتاه شهروندان را براي لحظاتي هرچند كوتاه مملو از قصه سازد.

بهمن ماه سال 1385 بود كه طرح كتاب اتوبوس در ناوگان حمل و نقل اتوبوس راني تهران كليد خورد و متعاقب آن صدها جلد كتاب روانه اين اتوبوس ها شد تا ذوق مطالعه را در مسافران زنده كند.

كتاب هاي عرضه شده در سبد كتاب اتوبوس از تنوع زيادي برخوردار بود و زماني كه دغدغه و مشكلات روزمره ، فرصت مطالعه را از مردم گرفته بود لحظاتي هرچند كوتاه فراهم مي كرد تا شهروندان با كتاب آشتي كنند و كتاب بخوانند.

اين كتاب ها در اندازه هاي كوچك و حجم كم طراحي شده بود تا شهروندان آنها را تورقي كنند.

خيلي از شهروندان با ديدن اين سبد ها لحظاتي وقت خود را صرف تورق كتاب ها كردند و هرچند كوتاه از اين فرصت طلايي ايجاد شده نهايت استفاده را مي بردند.

خيلي از شهروندان نيز كه عنوان كتاب توجه آنها را جلب كرده بود اما فرصت كم اجازه مطالعه نمي داد كتاب را با خود به همراه مي بردند و بدين ترتيب فرصتي براي مطالعه ديگران نيز فراهم مي شد، هرچند برخي كتاب ها را حبس مي كردند و نه خود مطالعه مي كردند و نه به ديگران اين اجازه را مي دادند.

چند صباحي بود كه شهروندان به حضور اين ميهمانان در اتوبوس هاي درون شهري عادت كرده بودند و هر چند وقت يكبار نيز شاهد تغيير عنوان كتاب هاي عرضه شده بودند.

عده قليلي از مسافران اتوبوس هاي درون شهري هم بودند كه نه تنها آشنايي با كتاب نداشتند و سراغي از آن نمي گرفتند بلكه كتاب هاي گنجانده شده در ناوگان را يا پاره مي كردند و يا براي نوشتن مطالب كذا از آن استفاده مي كردند و بدين ترتيب رغبت مطالعه را از ديگران مي گرفتند.

با اين احوال دوستاران كتاب از اين اقدام شهرداري تهران استقبال كردند و كتاب ها را هم مطالعه مي كردند و هم تميز نگاه مي داشتند.

اما اكنون چند صباحي است كه انگار اين موضوع به فراموشي سپرده شده و لذت مطالعه اي هرچند كوتاه بر دل بسياري از شهروندان مانده است.

انگار شهرداري تهران با كتابخواني شهروندان در اتوبوس ها قهر كرده و سبدهاي خالي چشم انتظار ياري شهرداري هستند.

در اين روزگاري كه فضاي مجازي فرصت را از كتابخوانان حرفه اي ربوده است به نظر اختصاص كتاب در اتوبوس هاي درون شهري بتواند ذوق مطالعه را دوباره به جامعه برگرداند.

آن زمان كه كتاب ها در درون سبد قرار داشت خيلي از كودكاني كه با والدين خود سوار اتوبوس مي شدند با ديدن كتاب ها سر ذوق مي آمدند و والدين خود را مجبور مي كردند هرچند كوتاه داستان آن را برايشان بخوانند و تلنگري بود براي ذهن پوياي بچه ها كه بايد دوباره جان تازه اي به آن دميد .

اين كتاب ها كه رايگان بود و براي مطالعه در اتوبوس و مترو طراحي شده بود ذوق شهروندان براي مطالعه را برانگيخته بود و يارهمپاي آنان در سفرهاي درون شهري بود.

اين كتاب ها كه حمايت ناشران و افزايش سرانه مطالعه در ميان شهروندان از اهداف اصلي آن بود مضاميني شامل داستان كوتاه، زندگي مفاخر ايران، آموزش هاي شهروندي، بهداشت و سلامت و تغذيه را در بر مي گرفت، مضاميني كه ضرورت آنها هر روز بيش از پيش احساس مي شود.

قرار بود كتاب هاي اتوبوس در 22 منطقه تهران بين يك هزار دستگاه اتوبوس توزيع و هر هفته 40 عنوان كتاب در هر اتوبوس قرار داده شود و توزيع كتاب مترو در 10 ايستگاه به صورت ثابت انجام شود .

اميد كه مسوولان شهري عزم خود جزم كرده و سفر همراه با كتاب را دوباره احيا كنند تا شايد روح تشنه شهر را با كتاب آشتي دهند.

* خبرنگار ايرنا استان تهران