شمار تماشاگران فوتبال ما هر روز كم و كمتر می‌شود. بر پایه ی آمارهای موجود، میانگین تماشاگران بازی های لیگ برتر در فصل گذشته (فصل سیزدهم) یعنی فصلی كه منتهی به جام جهانی2014 برزیل بود، عدد ناامید كننده ی هفت هزار و 200 تَن در هر مسابقه را نشان می دهد. زمین چمن ورزشگاه آزادی كه روزگاری جهنم تیم های رقیب استقلال، پرسپولیس و تیم ملی بود، این روزها در جریان مسابقه های مختلف و حتی مهم، كمتر شاهد حضور چند ده هزار نفری تماشاگران ایرانی است و معدود هیجانش به مسابقه ی تیم های ملی فوتبال امید ایران و افغانستان بر می گردد كه افغانی های مقیم ایران برای حمایت از تیم امید كشورشان به ورزشگاه آزادی آمده بودند.
بررسی های مختلف نشان می دهد كم شدن تماشاگران فوتبال تابعی از عوامل مختلف است كه در زیر به برخی از آنها اشاره می شود:
1- یكی از مهمترین دلیل های كاهش تماشاگران فوتبال در ورزشگاه های كشور پخش مستقیم بازی ها از رسانه های مختلف بخصوص رسانه ی ملی است. برخی از فوتبالی ها و فوتبال دوستان قدیمی می گویند در سالیان پیشین جمعیتی بیش از ظرفیت ورزشگاه ها برای تماشای مسابقه ی تیم ملی یا بازی های استقلال و پرسپولیس به ورزشگاه ها می آمد. دلیل آن هم این بود كه در گذشته پخش مستقیم بازی های فوتبال كمتر از تلویزیون انجام می شد و هواداران باید برای اطلاع از نتیجه ی بازی تیم محبوب خود یك یا چند روز منتظر چاپ روزنامه های ورزشی می شدند. البته پخش مستقیم و رایگان بازی های فوتبال تنها به بازی های داخلی مربوط نمی شود. در یك دهه ی گذشته پخش مستقیم بازی های جام جهانی فوتبال و رقابت های پرشمار اروپایی از رسانه ی ملی موجب شده تماشاگران، بازی های فوتبال حرفه یی را با فوتبال بی كیفیت داخلی همسنجی كنند و در نتیجه رغبت چندانی برای حضور در ورزشگاه از خود نشان ندهند.
2- با نگاهی واقع بینانه به بازی های فوتبال تیم های ملی و باشگاهی در 2 دهه ی گذشته به این نتیجه می رسیم كه این تیم ها از لحاظ كیفی پیشرفت آنچنانی نداشته اند. اگر در گذشته شاهد رشد و پرورش ستاره های بزرگی همچون «علی پروین»، «ناصر حجازی»، «علی دایی»، «مهدی مهدوی كیا» و ... بودیم امروز فوتبال ما با وجود اینكه لقب حرفه یی را یدك می كشد، در فقر شدید ستاره به سر می برد. برخی از كارشناسان بر این باورند خداحافظی «جواد نكونام» كاپیتان پیشین از تیم ملی فوتبال كشورمان پایانی بر نسل طلایی فوتبالیست های ایرانی است.
رفتن بازیكنان فوتبال به سمت قرارداد های میلیاردی و مشكلات مالی باشگاه های ایرانی یكی از مهمترین دلیل های تهی شدن لیگ برتر از ستاره ها است. استعدادهای فوتبالی ایران پس از درخشش در لیگ داخلی با پیشنهاد های نجومی از سوی باشگاه های عربی مواجهه می شوند و با رفتن به لیگ های بی كیفیت این كشورها به نوعی فوتبال خود را در مسیر سراشیبی قرار می دهند. تعداد كمی از ستاره هایی كه در لیگ ایران می مانند، دیگر مانند گذشته به پیراهن تیم باشگاهی خود تعصب زیادی ندارند و این خود موجب می شود بازیكن محبوب هواداران در میانه ی لیگ تیم را تنها گذاشته و راهی تیم های دیگر یا لیگ فوتبال قطر یا امارات شود.
3- رشد ورزش های گروهی دیگر همچون والیبال و بسكتبال، در یك دهه ی گذشته یكی دیگر از عواملی است كه تاثیر زیادی بر كاهش تماشاگران فوتبال در ورزشگاه های ایران داشته است. اگر تا یك دهه ی گذشته تنها فوتبال بود كه می توانست برای جوانان و نوجوانان شادی و هیجان زیادی به بار آورد ولی درخشش تیم های ملی والیبال و بسكتبال كشورمان در عرصه های آسیایی و جهانی موجب شد تماشاگران ایرانی، ورزشگاه های محل برگزاری بازی های والیبال و بسكتبال را بر سكوهای دور مستطیل سبز ترجیح دهند.
در 2 سال گذشته تیم ملی والیبال كشورمان افتخاراتی فراتر از انتظار در عرصه های جهانی كسب و به یكی از مهمترین قدرت های والیبال دنیا تبدیل شده است. این تیم با صعود به لیگ جهانی توانست زمینه های حضور تیم های بزرگی همچون «برزیل»، «آلمان» و «ایتالیا» را در ایران فراهم و سالن 12 هزار نفری آزادی را پر از تماشاگر كند.
4- دلیل دیگری كه برای كم شدن تماشاگران بیان می‌شود، نبود خدمات مناسب در ورزشگاه‌های فوتبال است. اگر یك بررسی كلی از استادیوم های فوتبال ایران انجام دهیم می بینیم كه امكانات این ورزشگاه ها پایین تر از استانداردهای برگزاری بازی های بین المللی و حتی داخلی است. ورزشگاه های ایرانی افزون بر مشكلات فنی، چمن نامناسب و نور ناكافی برای برگزاری مسابقه ها، شرایط مساعدی برای پذیرایی از تماشاگران ندارد.
نباید فراموش كرد كه در بسیاری از ورزشگاه های پیشرفته ی دنیا برای حضور تماشاگر در استادیوم ارزش زیادی قایل می‌شوند و سعی می كنند بهترین امكانات را در اختیار هواداران تیم ها قرار دهند. این در حالی است كه استادیوم های ما وضعیتی متفاوت با دیگر كشورهای صاحب فوتبال دارد. نبودن بوفه و سرویس بهداشتی مناسب در ورزشگاه ها و همچنین دور بودن این مكان ها از شهر، از دیگر مشكلات سر راه حضور تماشاگران در ورزشگاه ها است.
5- فحاشی و نبود امنیت روانی و حتی جانی لازم، یكی دیگر از مسایلی است كه باعث افت قابل توجه شمار تماشاگران نسبت به فصل گذشته شده است. امروزه ورزشگاه های كشور به محلی برای تخلیه ی روانی ناشی از مشكلات اجتماعی گوناگون از سوی برخی افراد تبدیل شده است تا جایی كه به گواه برخی از ناظران، هدف شماری از افراد از حضور در ورزشگاه بیشتر تخلیه ی روانی خود به شدیدترین و ناهنجارترین شكل ممكن است تا تماشای فوتبال و این موجب می شود دیگر افراد كمتر تمایلی برای حضور خود یا فرزندانشان در ورزشگاه داشته باشند.
البته رفتارهای هنجارشكنانه ی ورزشگاه ها تنها به برخی از تماشاگرنماها محدود نمی شود بلكه برخی از بازیكنان فوتبال كه خود باید الگویی برای نوجوانان و جوانان باشند با انجام رفتارهایی ناشایست مردم و طرفداران فوتبال را از رفتن به ورزشگاه بازمی دارند. نمونه ی این مساله، شادی پس از گل تعدادی از بازیكنان بود كه جنجال های زیادی به راه انداخت.
6- افزون بر موارد یاد شده نمی توان از مشكلات اقتصادی تماشاگران فوتبال چشم پوشی كرد. در حالی كه بیشتر تماشاگران فوتبال طیف جوان و نوجوان جامعه هستند و كمتر استقلال اقتصادی دارند، گران شدن بلیت ورود به ورزشگاه ها و همچنین خطوط اتوبوسرانی و مترو نیز خود مشكلی به مشكلات افراد مشتاق به تماشای فوتبال افزوده است. اگر در گذشته به خاطر قیمت مناسب بلیت ها، جوانان و نوجوانان با 10 تا 12 هزار تومان می توانستند نیمروز خوب و شادی برای خود فراهم كنند ولی اكنون به خاطر مشكلات اقتصادی و افزایش چشمگیر قیمت بلیت، ورزش دوستان علاقمند به حضور در ورزشگاه ها هزینه های خود را سنگین می بینند.
در پایان باید گفت فوتبال به عنوان یك ورزش گروهیِ بدون تماشگر خالی از هیجان است. شمار زیاد تماشاگران ایرانی كه روزگاری سرمایه ی اصلی فوتبال ما بود، امروز به دسته ها و گروه های چند صد نفره و پرشدن ورزشگاه یكصدهزار نفری آزادی دیگر به یك رویا تبدیل شده است و این می تواند زنگ خطری برای این رشته ی ورزشی محبوب باشد.
اگر مسوولان ورزشی برای این شرایط چاره یی نیاندیشند و ورزشگاه ها و تیم های ما همچنان بدون تماشاگر یا كم تماشاگر بماند در آینده یی نه چندان دور باید منتظر كم رونق شدن و حتی رو به احتضار رفتن این ورزش باشیم.
* از:غفار میرزایی (گروه پژوهش و تحلیل خبری)
پژوهشم** 2052 **9279**2054
تهران-ایرنا-چند سالی است كه بازی های لیگ و تیم ملی فوتبال كشورمان با مشكل حضور ناچیز و كم رمق تماشاگران روبرو است. قهر هواداران فوتبال با سكوی ورزشگاه ها موجب می شود فوتبال از شور و هیجان خاص خود تهی شود.
