میراث «قندی» در گفت و گو با «فریدون صدیقی» و «محمدمهدی فرقانی»

حسین قندی در سال 1330 خورشیدی در سبزوار متولد شد. «آقای تیتر» ایران كه 40 سال فعالیت در حوزه ی روزنامه نگاری را در كارنامه ی خود داشت از نوجوانی به نوشتن علاقه مند بود بعد از ورود به دانشگاه و تحصیل در رشته ی روزنامه نگاری، فعالیت خود در این حوزه را آغاز كرد. قندی سپس به آمریكا رفت و بعد از اتمام تحصیلاتش در رشته ی ارتباطات از آمریكا به كشورش بازگشت و سال ها به نوشتن در رسانه های مختلفی همچون «كیهان» (نشریه یی كه قندی كار خود را در آن آغاز كرد)، «ابرار»، «اخبار»، «انتخاب» و «جام جم» و البته تدریس ارتباطات و روزنامه نگاری پرداخت.

از او تالیف های بسیاری نیز بجای مانده است كه برخی آن ها از مهم ترین منبع های دانشجویان ارتباطات و روزنامه نگاری محسوب می شوند. از میان این كتاب ها می توان به «روزنامه نگاری نوین»، «مقاله نویسی در مطبوعات»، «روزنامه نگاری تخصصی» و «تخیل در روزنامه‌نگاری» اشاره كرد.

قندی همواره بر رعایت اخلاق در روزنامه نگاری تاكید داشت و علاوه بر رعایت آن در كار حرفه ییِ خود، این آموزه را همواره به شاگردان خود نیز منتقل می كرد. نگرانی و تشویش بسیاری از آن ها كه طی روزهای اخیر و بعد از رفتن او به كما در رسانه ها و بویژه شبكه های اجتماعی در قالب یادداشت و دلنوشته دیده می شد نشان از وجه تمایز و محبوبیتِ او به عنوان یك استاد نیز داشت.



***قندی یك كاراكتر تكرار نشدنی است

«فریدون صدیقی» روزنامه نگار و استاد برجسته ی ارتباطات و روزنامه نگاری كشور، از دوستان و همكاران نزدیك مرحوم قندی است. سابقه ی آشنایی و رفاقت قندی و صدیقی به سال ها پیش باز می گردد. این دو به همراه یكدیگر در دوره‌های مختلف، كارگاه های تخصصی را در حوزه ی روزنامه نگاری در شهرهای مختلف كشور راه اندازی می‌كردند كه در شكل گیری تحریریه ی استان ها نقش بسزایی داشت.

صدیقی در حالی كه حال مساعدی نداشت و از فوت دوست و همكار قدیمی خود متاثر بود پاسخگوی ما شد تا به چند پرسش در خصوص جایگاه و تاثیر قندی در روزنامه نگاری ایران پاسخ دهد.

او در خصوص وجه تمایز قندی گفت: آقای قندی در گونه ی خاص خود، چهره یی متمایز و متفاوت، با سلیقه و رفتاری بسیار حرفه یی و ویژه در نوشتن و گفتار و بویژه در آموزش بود.

صدیقی ادامه داد: این تمایز و ویژگی باعث ماندگاری و نیز محبوبیت بسزای او میان شاگردانش بود. نكته یی كه واكنش شاگردان قندی طی دو روز گذشته به انتشار خبر فوت او بخوبی بیانگر آن است. قندی استادی بود كه با شاگردان خود رابطه و نسبتی روا، سزا و بجا داشت.

به گفته ی او درحالی كه بسیاری از اساتید، باوجود داشتن دانش و مهارت كافی در روزنامه نگاری موفق به انتقال آن به شاگردان خود و تربیت صحیح آن ها نمی شوند، قندی شاگردانی را تربیت كرد كه اكنون تاثیرگذاری آن ها را در روزنامه نگاری كشورشاهد هستیم.

صدیقی با اشاره به اینكه قندی چنین رابطه ی خوب و محكمی را با همكاران خود نیز داشت افزود: او از یگانه های سه دهه ی اخیر روزنامه نگاری كشور بود و جای او قطعا خالی خواهد بود.

صدیقی وجه تمایز قندی را در سلیقه و نگاه متفاوتی كه او به فعالیت حرفه یی خود در همه ی زمینه ها داشت و آن را در كار خود نیز اجرایی می كرد دانست. او گفت: قندی علیرغم اینكه در بستر عمومی كاركردهای رسانه یی كشور كه برگرفته از آموزه هایی واحد در تكنیك ها و مهارت های روزنامه نگاری بودند حركت می كرد، همواره سلیقه ی خاص خود را در كارش اعمال می كرد و همین وجه تمایز قندی را بدنبال داشت.

او افزود: قندی یك كاراكتر بود. فردی با نظم، دیسیپلین، نگاه و تلقی متفاوت با سایران. در حالی كه بسیاری از افراد تا مدت ها یك تیپ باقی می مانند و به شخصیت هایی قابل رویت تبدیل نمی شوند، قندی مدت ها بود كه به چنین جایگاهی رسیده بود. جایگاه بالای او در شیوه ی آموزش، نوشتن و در نگاه به خبر و روزنامه نویسی كه ناشی از سلیقه ی خاص او بود، قندی را یك سر و گردن از بقیه بالاتر قرار می داد.

صدیقی كه سال ها در كنار قندی در رسانه های مختلف قلم زده و با اثرهای او از نزدیك آشنا است در این خصوص گفت: قندی در نوشتن و روزنامه نگاریِ خود، زاویه ی دید متفاوتی داشت كه در نوشتن او نیز بازتاب پیدا می كرد. این تمایزكه با شور قلم و در عین حال درك درستی از تكنیك ها و مهارت های روزنامه نگاری همراه بود، خواندن نوشته های او را بسیار جذاب می كرد.



***میراث قندی؛ آشتی حرفه ییِ دانشگاه و رسانه

«محمدمهدی فرقانی» استاد برجسته ی روزنامه نگاری و ارتباطات و از دوستان و همكاران نزدیك قندی نیز در گفت و گوی تلفنی با پژوهشگر ایرنا، ضمن ابراز تاسف از درگذشت مرحوم قندی، در خصوص بارزترین ویژگی های فعالیت حرفه یی او گفت: یكی از ویژگی هایی كه آقای قندی و معدودی از هم نسلان ایشان داشتند، هجرت این افراد از محیط آكادمیك دانشگاه به روزنامه و برعكس بود. به این معنی كه آن ها دانش روزنامه نگاری را در دانشگاه آموختند و سپس آن را در محیط تحریریه بكار گرفتند و باعث رشد و ارتقای استانداردهای حرفه یی این حوزه شدند.

فرقانی با اشاره به اینكه این نسل سال ها بعد نیز این تجربه ها را به كلاس های درس آورده و در آنجا بكار گرفتند گفت: افرادی مثل قندی، خلا میان آموزش و كار حرفه یی كه از گذشته تا به امروز وجود داشته را پر كردند. خلایی كه زیر تاثیر آن، بسیاری از دانش آموختگان روزنامه نگاری به مطبوعات كشور راهی ندارند و در مقابل، اعضای تحریریه های مطبوعاتی نیز تخصص و دانش حرفه یی این حوزه را بصورت آكادمیك و دانشگاهی فرا نگرفته اند. بزرگ ترین دستاورد افرادی نظیر قندی، پر كردن این خلا و برقراری آشتی میان دانشگاه و محیط كار حرفه یی روزنامه نگاری بود كه ارتقای هر دو عرصه را در بر داشت.

عضو هیات علمی گروه علوم ارتباطات دانشگاه علامه طباطبایی كه سال ها سابقه ی همكاری با قندی را دارد همچنین به ویژگی های تدریس او اشاره كرد و افزود: آنچه در كلاس های قندی آموخته می شد مبتنی بر داده های حرفه یی بود. نمونه ها و مثال ها و مواردی كه بصورت روزمره در كار حرفه یی اتفاق می افتاد توسط ایشان به كلاس های درس برده می شد و دانشجویان ایشان نه بصورت انتزاعی بلكه با نمونه های حقیقیِ استفاده شده در مطبوعات و رسانه ها آموزش می دیدند و همین كاهش ضعف و نقصان های این افراد را زمانی كه وارد محیط كار حرفه یی می شدند بدنبال داشت. نكته یی كه باید برای اساتید همه ی رشته هایی كه دارای هر دو بعد تجربی و تئوریك هستند یك الگو باشد.



**رسانه ها باید به دانشجویان روزنامه نگاری فرصت فعالیت دهند

فرقانی در ادامه ی گفت و گو با پژوهشگر ایرنا با ابراز تاسف از بی توجهی سیاستگذاران به دغدغه های فعالیت حرفه یی روزنامه نگاری كه قندی نیز آن ها را در سر داشت گفت: رشته ی روزنامه نگاری باید نظیر پزشكی دوره های بالینی داشته باشد. به این معنا كه دانشجو بتواند بخشی از دوران تحصیل خود را در تحریریه های روزنامه ها بگذراند و این فرصت به او داده شود.

فرقانی افزود: به استثنای دوره ی كوتاهی بعد از تاسیس دانشكده ی ارتباطات علوم اجتماعی پیش از انقلاب، این خلا و در نتیجه عدم هماهنگی و همكاری میان دانشگاه و محیط حرفه یی روزنامه نگاری وجود داشته و با وجود اینكه بخشی از این خلا توسط افرادی نظیر قندی كه دانش آموخته ی روزنامه نگاری بودند و در این حوزه فعالیت و تدریس می كردند پر شد، ولی هنوز باید در این خصوص برنامه ریزی و تفكر شود.

به گفته ی فرقانی تجربه ی این دوره ی طلایی و افرادی مثل قندی به ما می آموزد كه باید تعامل میان دانشگاه و رسانه ها برقرار شود. دانشجویان روزنامه نگاری باید قادر باشند در دوران دانشجویی كارآموزی خود را در رسانه ها بگذرانند. میراث قندی می تواند این آموزه و تجربه را به سیاست گذاران این حوزه نشان دهد.

مرحوم قندی همواره بر اخلاق در روزنامه نگاری و لزوم رعایت آن تاكید داشت. نكته یی كه فرقانی نیز در بخش پایانی گفت و گوی خود به آن اشاره كرد و گفت: روزنامه نگاری حرفه یی شامل مجموعه یی از مهارت ها، ارزش ها، توامنمندی ها و دانش ها است. روزنامه نگاری حرفه یی به این معنا نیست كه ما تنها به داشتن تكنسین های خبری كه بتوانند از عهده ی نوشتن یك گزارش، لید، مقاله یا تیتر خوب بربیایند فكر كنیم؛ این ها همگی بخش كوچكی از مهارت هایی هستند كه یك روزنامه نگار باید داشته باشد. روزنامه نگاران باید علاوه بر داشتن همه ی این مهارت ها و توانمندی ها، از دانش و بینش كافی در همه ی این عرصه ها برخوردار باشند و مهم تر از آن اینكه اخلاق حرفه یی را كه شامل امانتداری و پایبندی به صحت و دقت و آگاهی و احترام نسبت به كرامت انسانی و حقوق شهروندان و ... می شود را رعایت كنند. نكته هایی كه قندی همواره در دوران فعالیت خود برای ارتقای آن ها تلاش كرد.

*از: عطیه میرقراچولو (گروه پژوهش و تحلیل خبری)

پژوهشم**442**2054