ناكارآمدی تحریمها /رونق فعالیت معادن زغالسنگ زمینه ای برای اشتغال وپشتوانه تولید

گزارش خبرنگار اقتصادی ایرنا حاكی است، تاریخچه فعالیت اكتشافی و استخراجی زغالسنگ در كشور، سابقه نزدیك به یك قرنی آن را روایت می كند، اما اغلب دست اندركاران در این زمینه معتقدند: كارخانه ذوب آهن اصفهان كه در نیمه دهه 40 و به روش كوره بلند احداث شد و از زغالسنگ كك شو در آن استفاده می شود، در واقع سنگ بنای توسعه فعالیت در زمینه زغال سنگ كشور بود.

واحدهای فولادسازی كه از روش كوره بلند بهره می گیرند از كك به عنوان عامل احیاء در ذوب آهن استفاده می شود.

واقعیت این است كه پیشینه بهره گیری از زغالسنگ در كشورهای مختلف نشان می دهد، از این ماده به عنوان منبع تأمین انرژی استفاده می شد، درحالی كه امروزه مصارف گوناگونی دارد، از سوخت نیروگاه‌های حرارتی مولد برق گرفته تا تولید بخار در توربین‌های بخار واحدهای صنعتی، لكوموتیو و سوخت كشتی‌ها به عنوان بخشی از موارد مصرف این ماده است.

بررسی های كارشناسان زمین شناسی كشور نشان داد كه ایران از منابع زیاد زغال سنگ با دو نوع كك شو و حرارتی برخوردار است كه نوع نخست بیشتر برای تولید فولاد در روش كوره بلند كاربرد دارد و زغال سنگ حرارتی هم ضمن آنكه در نیروگاه ها برای تولید برق قابل استفاده است، امكان صادرات هم دارد.

آمارهای منتشر شده نشان می دهد كه 70 درصد تولید فولاد جهان به روش كوره بلند صورت می گیرد و از سوی دیگر حدود 40 درصد برق جهان از طریق نیروگاه های زغالسنگی تامین می شود.

بررسی وضعیت مناطق زغالدار كشور حاكی است، حدود یكصد هزار كیلومتر مربع از وسعت ایران از این ماده معدنی برخوردار بوده و مناطقی مانند طبس، خراسان رضوی، كرمان و البرز به عنوان نقاط شاخص در این زمینه معرفی شده اند.

روانبخش امیری مدیرعامل شركت ذغالسنگ البرز مركزی معتقد است: زغال‌سنگ البرز‌ مركزی بیش از 30 هزار مترمربع از اراضی مازندران را به خود اختصاص داده و مجموع ذخایر زغال‌سنگ این استان 182 میلیون تن كه یكصد میلیون تن آن ذخایر قطعی و 82 میلیون تن آن احتمالی است.

شركت یادشده اكنون زغالسنگ كك شوی خام را از معادن بخش خصوصی خریداری و پس از فرآوری در كارخانه ذغالشویی به كنسانتره زغالسنگ تبدیل و بوسیله خطوط ریلی سراسری به كارخانه ذوب آهن اصفهان ارسال و علاوه برآن توسط كامیون به كارخانه كك سازی زرند كرمان منتقل می نماید.

برنامه امسال تولید كنسانتره زغالسنگ این شركت 110 هزار تن است درحالی كه سال 1393 عدد 100 هزار تن پیش بینی شد، اما عملكرد 110 هزار تن تحقق یافت.

خسرو فعالیان مدیر دفتر برنامه ریزی شركت ذغالسنگ البرز مركزی خاطرنشان می سازد: اغلب معادن زغالسنگ كشور بیش از 50 درصد خاكستر دارند، درحالی كه در ناحیه مازندران كمتر از 25 درصد خاكستر و این موضوع در شست وشوی زغال اهمیت بسزایی دارد.

وی میزان زغالسنگ تخمینی منطقه كردآباد كه در حال تجهیز است را بالغ بر 26 میلیون تن و رقم احتمالی آن را 40 میلیون تن ذكر كرد و افزود: ذخایر قطعی برابر با 21.6 میلیون تن برآورد شده است.

امیری احداث كارخانه زغال شویی دوم، كك سازی و نیروگاه 25 مگاواتی را از برنامه های اصلی این شركت در سال جاری نام برد و گفت: واحد كك سازی و نیروگاه از مصوبه های شورای اقتصاد محسوب می شوند.

وی تاكید كرد: كك‌سازی شركت زغال‌سنگ البرز مركزی طرح سبزی است كه مسایل زیست‌محیطی در آن مورد توجه قرار دارد و ظرفیت آن 300 هزار تن است.

مركز آمار ایران به تازگی در گزارشی از وضعیت معادن كشور اعلام كرد: شمار معادن فعال كشور در سال 1392 بالغ بر پنج هزار و 445 معدن بود كه از این رقم تعداد 101 معدن زغال سنگ خشك است.

میزان زغالسنگ خشك استخراجی در سال 1392 برابر با دو میلیون و 575 هزار و 878 تن ثبت شد و ارزش كل تولیدات نیز چهار هزار و 29 میلیارد و 750 میلیون ریال اعلام شده و ارزش افزوده آن دو هزار و 688 میلیارد و 527 میلیون ریال بود و ارزش سرمایه گذاری آن هم 659 میلیارد و 845 میلیارد ریال گزارش شد.

مركز آمار در این گزارش آورده است: سال 92 از مجموع 101 معدن زغالسنگ خشك، 90 معدن توسط بهره بردار و 11 معدن از سوی پیمانكار استخراج شد و 88 معدن به شكل زیر زمینی، 9 معدن روباز و بقیه مشخصه مشترك داشتند كه مورد بهره برداری قرار گرفتند.

به گفته امیری، نیروگاه 25 مگاواتی یادشده علاوه بر تامین برق كارخانه های البرز مركزی می تواند بخشی از برق شبكه عمومی سوادكوه را نیز تامین كند.

مدیرعامل شركت زغالسنگ البرز مركزی اظهار داشت: تجهیزات كارخانه زغالشویی از كشور دانمارك و یكی از شركتهای معتبر اروپایی خریداری شده لذا انتظار می رود با بهره برداری از این طرحها، چهار هزار شغل به طور مستقیم ایجاد و كارخانه زغالشویی در دو شیفت كاری فعالیت خواهد داشت.

امیری اضافه كرد: اعتبارات اختصاص داده شده برای كل این مجموعه 700 میلیارد تومان است كه 82 میلیون یورو آن مختص به كارخانه كك سازی است.

بررسی های مركز آمار ایران نشان داد، سال 92 از مجموع 96 هزار و 640 نفر شاغل در معادن فعال كشور بالغ بر 12 هزار و 291 نفر در زمینه استخراج زغالسنگ خشك فعالیت داشتند كه سهم 13 درصدی را نشان می دهد.

كارشناسان زغالسنگ براین باورند، ایران با توجه به ذخایر زغالسنگ موجود نتوانسته میزان استخراج را با میزان ذخیره تطبیق دهد و باید نسبت به بهره گیری از فناوری نوین در این بخش گامهای جدی برداشت.

مقدار ذخیره قطعی زغالسنگ خشك در پایان سال 1392 به میزان 187 میلیون و 441 هزار و 942 تن اعلام شد كه حداقل استخراج سالانه براساس قرارداد چهار میلیون و 325 هزار و 235 تن بود.

شرایط تحریم دشمن برای بخشهای مختلف تولیدی كشورمان همواره با دشواری هایی همراه بوده اما بخش معدن در این ارتباط كمترین آسیب پذیری را نشان داده و متخصصان مربوطه نیز معتقدند از معدن به عنوان جایگزینی مناسب برای نفت می توان بهره گرفت.

آمار منتشر شده حاكی است، زغالسنگ تولیدی جهان در سال 2013 برابر با 7.5 میلیارد تن بود كه سهم ایران از این رقم یك میلیون تن بود و ذخیره ذغالسنگ دنیا در سال یاد شده نیز 800 میلیارد تن ثبت شد.

معادن زغالسنگ كشور با وجود آنكه سهم كمتر از دو درصدی را نسبت به كل معادن كشور دارند اما بالغ بر 13 درصد از شاغلان این بخش را به خود اختصاص داده اند و سیاستهای توسعه ای در این ارتباط نقش موثری در رونق اشتغال به ویژه برای قشر جوان دربر خواهد داشت.

ایران سالانه حدود یك میلیون تن زغالسنگ استخراج می كند، درحالی كه میزان مصرف سالانه ذوب آهن اصفهان از این ماده معدنی حدود 1.6 میلیون تن اعلام شده است، بنابراین به واردات زغالسنگ نیازمندیم اما چنانچه سیاستهای حمایتی از فعالان این بخش به مورد اجرا گذاشته شود، ضمن رونق اشتغال، پشتوانه ای برای تولید فولاد كشور فراهم خواهیم ساخت.

گزارش از: حسین عضدی فسا

اقتصام (5)1558