هشدار نسبت به بروز نشانه هاي تئوري گذار خانواده هاي غربي در ايران

علي اكبر محزون روز سه شنبه در گفت وگوي تفصيلي با خبرنگار گروه اجتماعي ايرنا، تحولات، تغييرات، فراز و فرودهاي جمعيت در تاريخ معاصر ايران را تشريح كرد.

وي همچنين در اين گفت وگو همچنان از افزايش طلاق در جامعه و كاهش بعد خانوار خبر داد.

نكته مهم و مورد اشاره محزون در اين گفت وگو، بحث تئوري گذار خانواده هاي غربي در ايران است كه وي به نشانه هاي مخاطره آميز آن از جمله افزايش سن ازدواج، طلاق، سقط جنين و فرزندان خارج از چارچوب اشاره كرد.

محزون همچنين دو علت اصلي كاهش ازدواج در كشور را كاهش سهم جمعيت جوان و تاخير در ازدواج عنوان كرد.

وي در كنار اين موارد، از پيشنهاد نامگذاري 30 ارديبهشت ماه به عنوان روز ملي جمعيت خبر داد و در تبيين اتخاذ سياست هاي افزايش جمعيتي، بر آموختن مهارت تشكيل و مديريت خانواده تاكيد كرد.

مشروح اظهارات مديركل دفتر آمار و اطلاعات جمعيتي و مهاجرت سازمان ثبت احوال كشور در گفت وگو با ايرنا به شرح ذيل است.



** جمعيت ايران از حدود 19 ميليون به 78 ميليون نفر رسيده است

محزون گفت: جمعيت ايران در سال 1335 با اولين سرشماري حدود 19 ميليون نفر بود كه اكنون با تحولات و تغييرات جدي آن به 78 ميليون نفر رسيده است.

مديركل دفتر آمار و اطلاعات جمعيتي و مهاجرت سازمان ثبت احوال كشور افزود: همچنين تعداد خانوار ايراني در سال 1335 و براساس سرشماري، چهار ميليون نفر بود كه اكنون جمعيت 78 ميليون نفري ايران، 21 ميليون خانوار دارد.



** بررسي شاخص رشد جمعيت

محزون همچنين به شاخص رشد جمعيت و بعد خانوار در جامعه ايراني اشاره كرد و گفت: شاخص رشد جمعيت نيز تحولاتي از سال 45 به بعد داشت كه رشد جمعيت در آن سال 3،1 درصد بود تا اينكه در سال 65 اين رشد جمعيت با ابلاغ برخي سياست ها به 2،7 درصد رسيد و پس از پيروزي انقلاب اسلامي نيز به 3،9 درصد رسيده كه هفتم دهم درصد آن به دليل مهاجرت اتباع خارجي به كشور بود.

وي ادامه داد: اين رقم بالاترين رقم رشد جمعيتي در ايران بود كه پس از آن با كاهش رشد جمعيت مواجه شديم، بطوريكه در سال 75 اين شاخص به 1،9، در سال 85 اين رقم 1،6 و در سال 90 نيز رشد جمعيت ايران به 1،3 درصد رسيد.



** كاهش بعد خانوار در ايران

مديركل دفتر آمار و اطلاعات جمعيتي و مهاجرت سازمان ثبت احوال كشور با بيان اينكه در كنار كاهش رشد جمعيت در ايران پديده هاي ديگري مانند كاهش بعد خانوار را شاهد بوديم، ادامه داد: در دهه 60 بطور متوسط پنج نفر در هر خانواده بود اما در سال 90 اين رقم به 3،5 نفر در هر خانواده رسيد.



** بيشترين ميزان مواليد در سال 64 و 65

محزون گفت: همچنين بيشترين ميزان مواليد در سال هاي 64 و 65 در كشورمان بود كه در آن سال ها دو ميليون و 200 هزار مواليد در سال داشتيم كه اين روند پس از دهه 60 فروكش كرد و به حداقل هاي خود رسيد، بطوريكه شاهد آمار يك ميليون و 280 هزار نفري در كشور هم بوده ايم و در سال گذشته نيز يك ميليون و 400 هزار تولد در كشور داشتيم.



** تركيب سني جمعيت دستخوش تغييرات

محزون همچنين به بحث ساختار جمعيتي و تغييرات و تحولات در تركيب سني كشور اشاره كرد و افزود: تركيب سني نيز دستخوش تغييرات بود و سهم جمعيت 65 سال و بيشتر رو به افزايش است، بطوريكه در سال 1365 در مجموع سه درصد جمعيت بالاي 65 سال بود و در سال 90 اين رقم به 5،7 درصد رسيد كه اين آمار نيز افزايش دو برابري دارد.



** كاهش چهار درصدي جمعيت جوان كشور

وي به سهم جمعيت جوان كشور نيز اشاره كرد و افزود: از سال 1385 تا 1390 سهم جمعيت جوان كشور روند نزولي داشته بطوريكه در سال 85، حدود 35،4 درصد جمعيت جوان 15 تا 29 سال در ايران داشتيم كه در سال 90 اين رقم به 31،5 درصد كاهش يافته و مي توان گفت در مجموع چهار درصد جمعيت جوان ما كم شده است.



** عوامل تاثيرگذار موضوع كاهش جمعيت/انفجار مواليد

مديركل دفتر آمار و اطلاعات جمعيتي و مهاجرت سازمان ثبت احوال كشور گفت: بخشي از موضوع كاهش جمعيت در كشور متاثر از تحولات جهاني است، اما عامل توسعه و پيشرفت هاي بشري در حوزه بهداشت و حمل و نقل نيز به عنوان عوامل در تحولات جمعيتي به شمار مي رود.

وي ادامه داد: قبل از توسعه يافتگي سطح مواليد و مرگ و مير، هر دو بالا و رشد جمعيت خنثي بود اما با پيشرفت و توسعه، سطح مرگ ومير به دليل دسترسي بيشتر به خدمات كاهش يافت، اما نرخ باروري در سطح قبلي خود باقي ماند كه اين شكاف به عنوان انفجار مواليد تلقي مي شود و اين موضوع را در دهه هاي 1330 و 1340 تجربه كرديم.



** روز جهاني جمعيت در تقويم سازمان ملل

محزون گفت: در سال 1987 جمعيت جهان از مرز پنج ميليارد نفر عبور كرد و زنگ هاي هشدار به صدا در آمد و به همين منظور دو سال بعد و در سال 1989 و روز 11 ژوئيه، روز جهاني جمعيت در تقويم سازمان ملل براي اعلام هشدارها نامگذاري شد.

وي ادامه داد: در ايران نيز اين اتفاقات در دهه هاي 30 و 40 رخ داد و متاسفانه مرگ و مير كاهش و نرخ باروري در سطح خود باقي ماند و رشد جمعيت نيز در سال هاي 35 و 45 نيز 3،1 درصد اعلام شد.



** ايران سال 46 به جمع كشورهاي كنترل كننده جمعيت پيوست

مديركل دفتر آمار و اطلاعات جمعيتي ومهاجرت سازمان ثبت احوال كشور گفت: در سال 1346 ايران با همه مقاومت هايي كه داشت، به جمع كشورهاي كنترل كننده جمعيت پيوست و كاهش رشد جمعيت از 3،1 به 2،7 درصد رسيد.

وي تصريح كرد: اما پس از پيروزي انقلاب اسلامي، سياست هاي كنترلي و افزايش سن قانوني ازدواج تاثير خود را گذاشت و فضاي جامعه و سطح دسترسي مردم به بهداشت بگونه اي شد كه ميزان مرگ و مير كاهش يافت.

محزون يكي از مهمترين تغيير و تحولات در جمعيت را عامل توسعه عنوان كرد و افزود: در دنيا تصميمات و سياست هاي بين المللي در اين زمينه اتخاذ شد كه در ايران سياست هاي بين المللي با سياست داخلي هماهنگ شد و پس از پيروزي انقلاب اسلامي، نخستين سياست جمعيتي با برنامه اول توسعه كشور ابلاغ شد.

وي خاطرنشان كرد: از آنجا كه سال 64 و 65 اوج مواليد بود و مرگ ومير كاهش يافت، بطور طبيعي خانواده ها يك تجديدنظر در خود كنترلي خانوارهاي خود انجام دادند و به سمت كنترل باروري رفتند.



** سال 67 ابلاغ سياست هاي كلي تحديد مواليد

مديركل دفتر آمار و اطلاعات جمعيتي ومهاجرت سازمان ثبت احوال كشور گفت: در سال 1367 و همزمان با اجراي برنامه اول توسعه كشور، سياست هاي كلي تحديد مواليد در كشور ابلاغ شد و سال 69 نيز تشكيل مجدد شوراي تحديد مواليد رقم خورد و در سال 72 نيز قانون موضوع تنظيم خانواده به تصويب مجلس شوراي اسلامي رسيد و با سياست هاي مداخله اي، روند كاهش مواليد تشديد شد.



** آغازي براي كاهش فرزندآوري

محزون با اشاره به مدرنيزه شدن سبك زندگي مردم و استفاده از تكنولوژي هاي مختلف در زندگي خانواده ها گفت: همين موضوعات باعث شد كه بانوان فرصتي براي كار در بيرون از خانه را داشته باشند و به فعاليت هاي اجتماعي بپردازند و نيز آغازي براي كاهش فرزندآوري در كشور شد.

وي تصريح كرد: كاهش جمعيت روستاها و شهرنشيني مردم نيز در اين زمينه تاثير گذار بود بطوريكه 70 درصد مردم اكنون در مناطق شهري و حدود 30 درصد در مناطق روستايي زندگي مي كنند و اين مهم نيز تاثيراتي در بحث فرزندآوري دارد.

محزون افزود: به تاخير افتادن سن ازدواج، ادامه تحصيل و ايجاد اشتغال در كلان شهرها به خوبي قابل مشاهده است كه اين موضوع روند افزايشي در ميانگين سن ازدواج را بدنبال دارد.



** افزايش ميانگين سن ازدواج در مردان از 24،1 به 28،1 سال

مديركل دفتر آمار و اطلاعات جمعيتي ومهاجرت سازمان ثبت احوال كشور گفت: در سال 1355 ميانگين سن ازدواج در مردان 24،1 سال بود كه اين رقم در سال 90 به 28،1 سال رسيده است.

وي خاطرنشان كرد: همچنين ميانگين سن ازدواج در بانوان نيز از 21 سال به 23،5 سال به ترتيب در سال 1355 و 1390 رسيده است.

محزون ادامه داد: اما اين آمار در كلانشهرها متفاوت است در تهران با بيشترين ميانگين سني براي مردان 30،6 سال و زنان 26،7 سال، در كرج 29،5 سال براي مردان و 25،9 براي زنان، شيراز 29،5 براي مردان و 25،5 براي زنان و در استان اصفهان نيز اين رقم براي مردان 28،9 و براي زنان 24،8 سال است كه اين آمارها نشان مي دهد با ميانگين كشوري متفاوت است.



** 80 درصد ازدواج ها در سن متعارف

محزون با بيان اينكه 80 درصد ازدواج ها در سنين متعارف انجام مي شود، گفت: سن متعارف براي مردان 20 تا 34 سال و براي بانوان 15 تا 29 سالگي تعريف شده است.

وي تصريح كرد: در سال 92 ميزان ازدواج در مردان بالاي سن 35 سال 9،4 درصد بوده و اين در حاليست كه اين آمار در حال افزايش است و براي بانوان نيز در سال 92، رقمي معادل 12،5 درصد ازدواج ها بالاي سن 30 سالگي انجام مي شود.



** پيامدهاي تاخير ازدواج و تجرد قطعي مردان و زنان

مديركل دفتر آمار و اطلاعات جمعيتي ومهاجرت سازمان ثبت احوال كشور در ادامه به پيامدهاي تاخير ازدواج در كشور اشاره كرد و افزود: خطر تجرد قطعي بويژه براي بانوان بيشتر است.

وي ادامه داد: آمار جمعيت هرگز ازدواج نكرده در سن متعارف در كشور 11 ميليون و 240 هزار نفر است كه پنج ميليون و 570 نفر از آنان مرد و پنج ميليون و 670 نفر ديگر زن هستند.

محزون تصريح كرد: يك ميليون و 300 هزار نفر نيز از سن متعارف عبور كرده و قبل از تجرد قطعي قرار دارند كه 320 هزار نفر از آنان مرد و 980 هزار نفر زن هستند.



** 152 هزار نفر تجرد قطعي و هرگز ازدواج نكرده

محزون همچنين به آمار 152 هزار نفري از تجرد قطعي و هرگز ازدواج نكرده در كشور اشاره كرد و افزود: 62 هزار نفر از اين آمار مرد و 90 هزار نفر زن هستند كه آمار زن ها در اين زمينه نيز بيشتر از مردان است.



** آمار ازدواج رو به كاهش، طلاق روند افزايشي

مديركل دفتر آمار و اطلاعات جمعيتي ومهاجرت سازمان ثبت احوال كشور با اشاره به اينكه آمار ازدواج در كشور رو به كاهش است، ادامه داد: از سال 90 به بعد شاهد روند رشد منفي ازدواج در كشور هستيم، بطوريكه در سال 90 ميزان ازدواج در كشور 1،9 درصد كاهش، سال 91 نيز 5،1 درصد كاهش، سال 92 هم 6،7 درصد كاهش و سال 93 نيز 6،5 درصد كاهش داشته است.

محزون دو علت اصلي كاهش ازدواج در كشور را كاهش سهم جمعيت جوان و تاخير در ازدواج عنوان كرد و افزود: متاسفانه طلاق در كشور روند افزايشي دارد و براساس آمار سال 1393، 5،3 درصد ميزان طلاق در كشور افزايش يافته است.



** وجود نشانه هايي از تئوري گذار خانواده هاي غربي در ايران

مديركل دفتر آمار و اطلاعات جمعيتي ومهاجرت سازمان ثبت احوال كشور به تئوري گذار خانواده در غرب و پديداري نشانه هايي از آن در خانواده هاي ايراني اشاره كرد و گفت: هشت نشانه از تئوري گذار شناسايي شده كه شامل افزايش سن ازدواج، همخانگي، افزايش نرخ سقط جنين، افزايش نرخ طلاق، افزايش فرزندان خارج از چارچوب، تاخير فرزندآوري، كاهش باروري و كوچك شدن بعد خانوار است.

وي ادامه داد: نشانه هايي از اين تئوري گذار خانواده در كشور ما مشاهده مي شود، بطوريكه همخانگي، كه در كشور ما به «ازدواج سفيد» تعبير شده، و در كشورهاي غربي يك هنجار است كه از نشانه هاي گذار خانواده است.

محزون افزود: متاسفانه افزايش سن ازدواج، طلاق، سقط جنين، فرزندان خارج از چارچوب و ديگر نشانه ها نيز در ايران مشاهده شده كه از غرب وارد كشور ما شده است.

وي ادامه داد: اين تغييرات و تحولات چشم اندازي پيش رو دارد كه در صورت استمرار اين روند در خصوص جمعيت در سال هاي نه چندان دور رشد جمعيت متوقف مي شود و بعد از آن اين رشد منفي مي شود.



** افزايش سهم سالمندي

مديركل دفتر آمار و اطلاعات جمعيتي ومهاجرت سازمان ثبت احوال كشور گفت: همچنين با استمرار اين تغييرات در تركيب جمعيت نيز سهم سالمندي در كشور افزايش مي يابد.

وي ادامه داد: مي توانيم با استفاده از پنجره جمعيتي اين چالش ها را به حداقل برسانيم زيرا اكنون سهم جمعيت مولد كشور كه 15 تا 64 سال تلقي مي شود به بيشترين سهم و ميزان رسيده و اكنون 71 درصد جمعيت كشور در اين رده سني هستند.



** اقدامات ويژه براي كاهش چالش ها

مديركل دفتر آمار و اطلاعات جمعيتي و مهاجرت سازمان ثبت احوال كشور به اقدامات ويژه براي كاهش چالش ها در حوزه جمعيت پرداخت و گفت: بايد با توجه به تدوين و ابلاغ سياست هاي كلي جمعيت از سوي مقام معظم رهبري كه باعث شد جهت گيري نظام به سمت سياست هايي در بعد كيفي سازي جمعيت و جبران كاهش شديد باروري شود، پيش برويم.

وي به موضوع كيفي سازي جمعيت نيز اشاره كرد و افزود: رفع موانع ازدواج، تحكيم خانواده، ارتقاي اميد به زندگي، تكريم سالمندان، توانمندسازي جمعيت درسن كار و توزيع جغرافيايي جمعيت و مهاجرت از موارد كيفي سازي جمعيت به شمار مي رود.



** براي نخستين بار سياست جامع جمعيتي داريم

محزون با بيان اينكه با اقدام بسيار مثبت و موثر رهبر معظم انقلاب براي اولين بار يك سياست جامع جمعيتي داريم، افزود: اين موضوع نيازمند اين است كه نقش دستگاهها تبيين شود كه با حضور معاون اول رييس جمهوري تقسيم كار دستگاهي در اين زمينه انجام شد.

وي تصريح كرد: بايد اين برنامه به خوبي در برنامه ششم توسعه كشور مشاهده شود و بصورت مستمر رصد شود كه ديگر غفلت گذشته از نرخ جمعيت را دچار نشويم.

محزون اطلاع رساني و آگاهي بخشي در جامعه را نيز در اين امر تاثيرگذار دانست و گفت: بايد مردم از سرنوشت جمعي و فردي خانواده ها و جمعيت آگاه شوند تا بدانند كه آيا آمادگي جمعيت سالمند و كاهش رشد جمعيت در آينده را دارند.

مديركل دفتر آمار و اطلاعات جمعيتي ومهاجرت سازمان ثبت احوال كشور افزود: در سطح دانشگاه ها نيز اقدامات جدي بايد صورت گيرد، بطوريكه ما درس دانش خانواده و جمعيت را جايگزين كتاب تنظيم خانواده كرده ايم كه اين موضوع نيز مي تواند بسيار تاثيرگذار باشد زيرا نيازمنديم كه مهارت تشكيل و مديريت خانواده را داشته باشيم.

گفت و گو از: مهناز بيرانوند

اجتمام(4) ** 7268 ** 1071