نگاهی خردمندانه به پیام ها، اعلامیه ها و سخنرانی های امام خمینی(ره) در طول سال های قبل و بعد از پیروزی انقلاب اسلامی، این نكته را آشكار می كند كه چگونه ایشان از سر آگاهی، نسل جوان جامعه را مخاطب قرار داده اند و آنان را به طرف قله های شرف و انسانیت رهنمون كرده اند و از این رهگذر پیروزی و تداوم انقلاب را ممكن ساخته اند. امام خمینی(ره) در حكومت اسلامی برای جوانان حقوقی قایل بوده اند و نیز برای آنها تكالیف و وظایفی نیز برشمرده اند و این امر را بدون تكیه بر هویت مذهبی و ملی میسر نمی دانستند. امام(ره) پس از پیروزی انقلاب اسلامی در جهت نوسازي و سامان بخشي مسایل كشور امید خود را به جوانان بستند و اداره ی كشور را با همت و بصیرت جوانان میسر دانسته اند و سفارش كرده اند:«امید من به شما جوانان است... كه ان‌شاءالله مقدرات كشور ما، بعد از این در دست شماها باشد.» و «من همیشه از خدا خواسته‌ام كه شما جوانان بتوانید معضلات كشور در زمینه‌هاي مختلف را حل كنید.»
در این ارتباط «مرتضی میردار» معاون تاریخ شفاهی مركز اسناد انقلاب اسلامی در گفت وگو با پژوهشگر گروه اطلاع رسانی ایرنا در خصوص نگاه امام(ره) به نسل جوان، گفت:امام خمینی(ره) بر این باور بودند، نسلی كه جامعه را به طرف رشد و تعالی سوق می دهد، نسل جوان است با مروری بر منظومه ی فكری امام (ره) این نتیجه به دست می آید كه ایشان در دوران جوانی نسبت به تحول های اجتماعی و سیاسی جامعه بی تفاوت نبوده اند و به صورت پی در پی با آن درگیر بوده اند و همین امر نیز باعث شد كه در خصوص تحولات اساسی جامعه كه به وسیله ی جوانان رقم می خورد، حساسیت نشان دهند و بی اعتنا از كنار این نسل پویا و اثر گذار عبور نكنند و جوانان را منشا همه ی تحولات یك جامعه بدانند.
**وظایف جوانان
امام خمینی(ره) در طول سال های مبارزه برای پیروزی انقلاب و پس از آن وظایفی برای نسل جوان و آینده ساز جامعه برشمرده اند. ایشان جوانان را به عنوان سرمایه ها و ذخیره های الهی نام برده اند و با ارزش دادن به جایگاه نسل جوان در كشور آنها را به طرف مبارزه علمی و عملی برای اهداف عالی انقلاب اسلامی آماده ساخته اند و تشویق به آموختن همیشگی و كسب ارزش و معنویات از روحانیت و علمای متعهد اسلام را توصیه می كردند:«من در اینجا به جوانان عزیز كشورمان به این سرمایه ها و ذخیره های عظیم الهی به این گل های معطر و شكفته جهان اسلام سفارش می كنم كه قدر و قیمت لحظات شیرین زندگی خود را بدانند و خودتان را برای یك مبارزه علمی و عملی بزرگ، تا رسیدن به اهداف عالی انقلاب اسلامی آماده كنید...نكته دیگری كه از باب نهایت ارادت و علاقه ام به جوانان عرض می كنم، این است كه در مسیر ارزش ها و معنویات از وجود روحانیت و علمای متعهد اسلام استفاده كنید و هیچ گاه و تحت هیچ شرایطی خود را بی نیاز از هدایت و همكاری آنان ندانید.»
همچنین امام(ره) در خصوص وظیفه جوانان به شاخص هایی همچون دفاع از شرافت و حیثیت، عطوفت و رحیم بودن اشاره كرده اند:«جوانان عزیزم كه چشم امید من به شماست با یك دست قرآن و با دست دیگر سلاح برگیرید و چنان از حیثیت و شرافت خود دفاع كنید كه قدرت تفكر توطئه علیه خود را از آن سلب نمایید. چنان با دوستانتان رحیم باشید كه از ایثار هر چند دارید نسبت به آنان كوتاهی ننمایید.»
از دیگر وظایفی كه ایشان برای جوانان بر شمردند؛ درك تعالیم اسلامی برای رویارویی با فرهنگ غیر خودی، مجهز شدن به سلاح تحقیق، مطالعه و كسب هویت اسلامی است. امام راحل درباره ی وظایف جوانان فرموده اند:«برشما جوانان مسلمان لازم است كه در تحقیق و بررسی حقایق اسلام در زمینه های سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و ... اصالت های اسلامی را در نظر گرفته و امتیازاتی كه اسلام را از همه مكاتب دیگر جدا می سازد فراموش نكنید. مبادا فردا قرآن مقدس و آیین اسلام را با مكتب های غلط و منحرف كننده ای كه از فكر بشر تراوش كرده است خلط نمایید.»
همچنین امام (ره) به خودسازی و پرورش فضایل انسانی در جوانان اعتقاد داشته اند و فرموده اند:« جهاد اكبر، جهاد در راه سازندگی خودتان است كه برای مملكت خودتان بعدها مفید واقع بشوید. خدمتگزار باشید از همین سنین باید شروع بشود...اگر چنان چه شما شناختید خودتان را و فضایل انسانی را در خودتان ریشه دار كردید، آن وقت در همه مراحل پیروز هستید، مملكت تان را می توانید نجات بدهید.»
امام خمیني(ره) با توجه به اعتمادی كه به نسل جوان جامعه داشتند، جواني را به منزله ی ذخیره عزت و اقتدار كشور تلقي ميكردند و از آنان انتظار داشتند كه خویشتن را براي ایفاي مسوولیتهاي ملي و مردمي مجهز و مهیا سازند.
مرتضی میردار در خصوص اعتماد امام(ره) به جوانان پس از پیروزی انقلاب اسلامی اظهار داشت: امام با اعتماد به نسل جوان دارای عقلانیت، منطق و سواد؛ مسوولیت های مهمی را در زمینه ی اداره ی جامعه به آنها واگذار كردند به این معنا كه با نگاهی به تركیب سنی اعضای نهادهایی چون:جهاد سازندگی، سپاه پاسداران، كمیته های انقلاب و بسیاری از نهادها و تشكلات عمومی دیگر متوجه این امر می شویم.
نگرش‌هاي واقع‌بینانه و گرایش‌هاي عادلانه دست اندركاران مسایل جوانان به ویژه در سطح مدیریت كلان جامعه سهم مهمی در سلامت روحیه و اعتدال در شیوه برخورد آنان خواهد داشت. چنان كه به یاري نسل جوان می توان آینده ای روشن را رقم زد به یقین
هرگاه جامعه، تمدن و نظامي رو به تباهي گذارده و آسیب‌پذیر شده، حاكي از یاس و انزواي فكري و اجتماعي جوانان بوده است. رفتار عاطفي مناسب و درك موقعیت و منزلت جوانان، عامل تاثیرگذاري در هدایت‌گري اندیشه‌ها و عاطفه‌هاي آنان خواهد داشت. امام خمینی(ره) همواره بر این امر تاكید می كرده اند:«روحانیون محترم باید به طبقه جوان روشنفكر كه در خدمت اسلام و كشور اسلامي است و به همین جهت مورد حمله اجانب است، احترام گذاشته، آنها را چون فرزنداني عزیز و برادراني ارجمند بدانند و این قدرت بزرگ كه مقدرات خواه ناخواه در دست آنها خواهد افتاد، از دست ندهند و از تبلیغات سویي كه بر ضد آنها در این چند صد سال شده و آنها را در نظر بعضي طور دیگر جلوه داده‌اند، تا از تفرقه استفاده هر چه بیشتر برند، احتراز كنند.»
ایشان همچنین به علما و روحانیون توصیه می كردند كه برخوردی محبت آمیز و دوستانه با جوانان داشته باشند هر چند ممكن است گاهی جوانان به بیراهه روند. امام راحل در این زمینه فرموده اند:« علما و روحانیون ان شاالله به همه ابعاد و جوانب مسوولیت خود آشنا هستند ولی از باب تذكر و تاكید عرض می كنم امروز كه بسیاری از جوانان و اندیشمندان در فضای آزاد كشور اسلامی مان احساس می كنند كه می توانند اندیشه های خود را در موضوعات و مسایل مختلف اسلامی بیان دارند، با روی گشاده و آغوش باز حرف های آنان را بشنوند و اگر بیراهه می روند، با بیانی آكنده از محبت و دوستی راه راست اسلامی را نشان آنها دهید...اینها معتقدند كه مواضع اسلام در موارد گوناگون همان گونه ای است كه خود فكر می كنند به جای پرخاش و كنار زدن آنها با پدری و الفت با آنان برخورد كنید. اگر قبول هم نكردند، مایوس نشوید. در غیراین صورت خداي ناكرده به دام لیبرال ها و ملی گراها و یا چپ و منافقین ميافتند و گناه این كمتر از التقاط نیست. وقتي ما ميتوانیم به آینده كشور و آینده سازان امیدوار شویم كه به آنان در مسایل گوناگون بها دهیم و از اشتباهات و خطاهاي كوچك آنان بگذریم...»
معاون تاریخ شفاهی مركز اسناد انقلاب اسلامی در پایان سخنانش در خصوص پیامدهای توجه نكردن و اهمیت ندادن به نسل جوان جامعه گفت: هنگامی كه نسبت به نسل جوان جامعه بی اعتنا و بی اعتماد باشیم در واقع نخستین نشانه های خمودگی جامعه مشخص و نمایان می شود، به این معنا كه قوه ی عاقله جامعه نسل جوان است جوانی كه فكر، خلاقیت و ابتكار دارد یعنی در واقع انگار خداوند همه ی خلقت و آفرینش را در این دوره قرار داده و همه ی این موارد در درون استعداد های نسل جوان است، بنابراین لازم است تا بستر كار را براي نسل جدید و مستعد امروزی با بهره جستن از كاوش‌ها و كوشش‌هایشان در حوزه اندیشه و اجتماع فراهم كنیم تا با رشد روحي و سیاسي یك ملت رو به رو شویم.
*نقل قول های مستقیم از منابع زیر است:
- تبیان، دفتر شانزدهم، جوانان از دیدگاه امام خمینی(ره) تهران: موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره)
- صحیفه امام، تهران:موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره)
*گروه اطلاع رسانی
پژوهشم**م.ا**1391**9131
تهران- ایرنا- «شما جوانان كوشش كنید وحدت كلمه خود را حفظ كنید... شما در این زمان های طولانی كه نبودید و ما مواجه بودیم با گرفتاری های زیاد و به زمان های اخیر كه بودید و مواجه شدید با مصیبت ها، تمام این مصیبت ها از اجانب بود. آنها میخواهند باز هم همان مسایل را با عمال خبیث خودشان در مملكت ما برقرار كنند...شما جوانان برومند، در هر جای ایران كه هستید باید بیدار باشید، با بیداری از حقوق خودتان دفاع كنید.»(بخشی از سخنان امام خمینی درباره ی جوانان)