الَكِ كینه های ساحل نشینان هرمزگانی در آیین سنتی آرد گیز گردانی

'آرد گیز' در گویش محلی همان الك است و مردم در گذشته كه نانوایی وجود نداشت برای پخت نان از آرد گیز برای الك كردن آرد استفاده می كردند.

این سنت دیرینه و به جا مانده از قدیم، هر سال در شب های سیزدهم تا پانزدهم شعبان در هرمزگان به ویژه در شهر میناب و مناطق روستایی و محله های قدیمی استان برگزار می شود و ساحل نشینان خلیج فارس در این آیین با رفتن به در خانه ها و انداختن آردگیز، كینه ها و كدورت ها را دور می ریزند و دل ها را جلا می دهند.

در این آیین گروه های آردگیز گردان كه بیشتر پنج تا 10 نفره هستند به در خانه ها می روند و با پنهان شدن و خواندن شعرهایی در ستایش خداوند و تبریك میلاد حضرت مهدی (عج)، هدیه هایی را كه از مردم می گیرند متبرك دانسته و بین بیماران و نیازمندان و خانواده ها پخش می كنند.

مردم نیز از چند روز پیش از میلاد قائم آل محمد (ص) تنقلاتی مانند نخود، كشمش، قند، شیرینی و خرما تهیه و آنها را به آردگیز گردان ها هدیه می دهند.

غروب روز چهاردهم پس از اقامه نماز مغرب و عشا، زن و مرد، پیر و جوان به صورت خانوادگی، گروهی یا فردی با در دست داشتن آردگیز كه در قدیم از برگ درخت خرما درست می‌شد ولی امروزه دیگر جای خود را به كیسه‌ ها و ظروف پلاستیكی داده است به منازل و خانه‌های همسایه‌ها مراجعه می‌كنند.

آردگیز گردانان با سر دادن آوای 'نیمه شعبان امشب آردگیز كَردُنن امشب' و 'حق لیلی كه وقتیشن' با صدای بلند ضمن خبر دادن به اهل خانه از صاحب خانه درخواست می‌كنند كه پذیرایی و شیرینی ویژه این شب را كه از قبل تهیه كرده است برایشان بیاورد و افراد آن خانه نیز با در دست داشتن شیرینی، شربت، سكه یا كلوچه محلی از آنها پذیرایی می‌كنند.

آیین آردگیز گردانی تا نیمه‌های شب ادامه دارد و كوچه‌ها و محله‌ها تا پاسی از شب شلوغ‌ بوده و پس از آن همگی با رفتن به حسینیه‌ها و مساجد، جشن مولود خوانی را برگزار می‌كنند.

در زمان ‌های بسیار قدیم برخی بر این عقیده بودند كه در این شب سكه‌ هایی بر روی زمین افتاده كه متبرك به دست های امام زمان (عج) است و تنها كسی كه لیاقت داشته باشد آن را پیدا می‌كند و زندگی ‌اش رونق می‌ گیرد.

باور مردم میناب نیز بر این است كه با نیت سلامتی امام دوازدهم حداقل باید با مراجعه به هفت خانه در این شب خجسته و مبارك از آن 'حق لیلی' (حق شب) كه به طور معمول شیرینی، نخود آب‌ پز، نخود و كشمش، كلوچه، سكه یا شكلات است را دریافت كنند.

روز چهاردهم ماه شعبان نشاط عجیبی محله ‌ها و كوچه‌ ها را فرا می‌گیرد و عاشقان و ارادتمندان به اهل بیت عصمت و طهارت (ع) برای تهیه شیرینی مخصوص شب میلاد منجی عالم بشریت در مسیر بازار مشغول آمد و شد ، هستند.

معاون میراث فرهنگی اداره كل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری هرمزگان می گوید: آردگیز گردانی از سنت ها و آیین های قدیمی مردمان این استان به مناسبت نیمه شعبان است كه در فهرست معنوی ثبت ملی شده است.

عباس نوروزی، فلسفه این آیین سنتی را انجام صله رحم، از بین بردن كدورت ها و كمك به یتیمان و نیازمندان عنوان كرد.

وی بیان كرد: آیین آردگیز گردانی در بیشتر مناطق استان از جمله شهرهای بندرعباس، میناب، بندركنگ و بندر لنگه برگزار می شود.

دبیر موسسه فرهنگی مذهبی خامس آل عبا در هرمزگان نیز گفت: در اجرای این آیین آردگیز گردانان بعد از نماز مغرب و عشا با در دست داشتن آرد گیز (الك) به خانه همسایه ها رفته و اشعاری به مناسبت میلاد حضرت مهدی (عج) می خوانند.

هادی عرب افزود: اهالی محله نیز با نخود و كشمش، حلوا، شیرینی، شكلات و پول نقد از آنها استقبال می كنند.

وی بیان كرد: هدایا و وجوه جمع آوری شده بین نیازمندان توزیع می شود.

دبیر موسسه فرهنگی مذهبی خامس آل عبا اظهار كرد: این آیین هنوز هم در برخی محله های قدیمی شهر بندرعباس از جمله سیم بالا، شاه حسینی، شمیلی ها و چاهستانی ها در شب های سیزدهم تا پانزدهم ماه شعبان برگزار می شود.

مسول انجمن احیای آیین های سنتی هرمزگان در ادامه با توجه به اینكه آیین آردگیز گردانی اكنون نسبت به گذشته كمرنگ تر شده از مسوولان فرهنگی استان و اصحاب رسانه خواست نسبت به احیای این سنت تلاش بیشتری كنند.

2077/7195/6048

از رقیه غلامی زاده خبرنگار ایرنا بندرعباس