به گزارش روز دوشنبه ايرنا از دانشگاه علوم پزشكي اصفهان، بيماري سالك از طريق نيش نوعي پشه خاكي ( فلوبوتوموس پاپاتاسي ) به انسان و برخي از حيوانات مثل موش صحرايي منتقل مي شود.
دانستن ويژگيهاي ذاتي پشه خاكي بمنظور ايجاد آمادگي جهت پيشگيري از گزش انسان توسط اين پشه الزامي است.
پشه خاكي ناقل سالك به رنگ نخودي مايل به خاكستري است و هنگام نشستن بالهاي آن به شكل عد هفت قرار مي گيرد، اندازه آن از 1.5 تا 4.5 ميليمتر متغير بوده ولي بطور معمول بين دو تا سه ميليمتر و بدون نياز به ميكروسكوپ و ذره بين قابل ديدن است.
اين پشه بدليل اندازه كوچك به راحتي قادر به عبور از منافذ ريز پنجره ها و درب منازل و در نتيجه ورود به داخل خانه هاست لذا بايد همه منافذ موجود در درب و پنجره با ابر درزگيري و از تورهاي آغشته به سم و يا داراي منافذ بسيار ريز جهت ممانعت از ورود پشه خاكي در پنجره ها و درب ورودي استفاده شود.
استفاده از پشه بند آغشته به سم استاندارد و پشه بند معمولي با تورهاي داراي منافذ بسيار ريز به هنگام خواب يكي از مناسب ترين راههاي پيشگيري از گزش پشه خاكي است.
ارتفاع پرواز پشه خاكي به يك متر مي رسد ولي بصورت جهشي قادر به پرواز به طبقات بالاي ساختمان هم است و حتي در كوهستان هاي افغانستان در ارتفاع دو هزار متري مشاهده شده لذا كليه ساكنان طبقات بالاي ساختمان نيز بايد نكات پيشگيري از گزش توسط پشه سالك را رعايت كنند.
پشه خاكي بدليل حساسيت به اشعه ماوراء بنفش نور خورشيد در طول روز در نقاط تاريك و مرطوب مثل درز ديوارها، پشت وسايل منزل، داخل لانه جوندگان، زير زباله و نخاله و فضولات حيواني مخفي مي شود و استراحت مي كند و تنها از غروب تا طلوع آفتاب به فعاليت مي پردازد بنابر اين استفاده از وسايل حفاظت فردي (دافع حشرات، پشه بند، توري و حشره كش ) در شب لازم است.
دوره فعاليت پشه خاكي در فصول گرم سال بويژه از اواسط ارديبهشت تا اواسط آبان است در نتيجه بايد اقدامات مبارزه با بيماري سالك را در دوره زماني مذكور رعايت كرد.
پشه خاكي ناقل بيماري سالك داراي ضمائم دهاني كوتاه بوده و قادر به نيش زدن از روي لباس ضخيم نيست پس پوشيدن لباس ضخيم و پوشش كامل بدن در طول شب بويژه براي كودكان و بانوان در خانه و به هنگام خروج از منزل توصيه مي شود.
اين نوع پشه به انواع سموم حشره كش حساس است و قرار گرفتن در معرض سموم باعث مرگ آن مي شود لذا استفاده از اسپري هاي حشره كش در منزل حداقل هفته اي دو مرتبه جهت پيشگيري از ابتلاء به سالك توصيه مي شود ولي به دليل سمي بودن و ضرر زياد سموم حشره كش براي سلامت انسان، توصيه مي شود افراد پس از استفاده از اسپري حشره كش حداقل دو ساعت خارج از منزل باشند.
پشه خاكي به مواد دافع حشرات حساس است و از نزديك شدن به اين مواد خودداري مي كند بنابراين در طول شب قسمت هاي باز بدن مانند صورت، دست ها و پاها را مي توان با اين مواد طبق دستور العمل مندرج بر آن آغشته كرد.
طول عمر پشه خاكي از 45 تا 60 روز متغير است و پشه خاكي ماده در اين مدت دو تا سه مرتبه بويژه در زباله و نخاله هاي ساختماني تخم ريزي مي كند و پس از آن مي ميرد لذا دفع بهداشتي زباله خانگي و جمع آوري نخاله هاي ساختماني و فضولات حيواني ضروري است.
فقط پشه خاكي ماده به علت نياز به تخم ريزي خونخواري كرده و انسان و ساير موجودات را نيش مي زند و پشه خاكي نر از شهد گياهان استفاده مي كند.
پشه خاكي ناقل سالك، طبيعت زندگي نيمه وحشي دارد يعني هم تمايل به زندگي در طبيعت (بيابانها و جنگل ها ) و هم تمايل به زندگي در مناطق شهري دارد لذا مبارزه با آن امري بسيار دشوار و مستلزم همكاري ادارات و ارگانهاي مختلف و عموم جامعه است.
ترشحات بدن و بوي بد پوست انسان جاذب پشه خاكي ناقل سالك است لذا استحمام مرتب روزانه مي تواند تاثير قابل ملاحظه در پيشگيري از ابتلاء به سالك داشته باشد.
پشه خاكي تمايل زيادي به گزش جوندگان و انسان دارد كه اين موضوع باعث انتقال بيماري سالك به انسان مي شود و از اين حيث رعايت نكات حفاظت فردي از اهميت بسيار زياد برخوردار است.
اين پشه ناقل سالك تمايل زيادي به استراحت در قسمت هايي از منزل مانند زير تخت ها، داخل كمدها، پشت يخچال، پشت كابينت ها و سه كنج بالايي اتاقها دارد لذا اين مناطق به هنگام استفاده از اسپري هاي حشره كش بايد مورد توجه قرار گيرد.
بيماري سالك (ليشمانيوز پوستي) از راه گزش نوعي پشه خاكي كه در مكانهاي گرم و مرطوب زندگي مي كند به انسان منتقل مي شود و ايجاد برجستگي قرمز رنگ روي پوست كه درد ندارد اما با مختصري خارش كه با گذشت چند هفته اطراف آن ملتهب و قرمز شده از نشانه هاي اين بيماري است.
اين بيماري بيشتر در كشورهاي گرمسيري از جمله چين، سوريه، عربستان، عراق، ايران، فلسطين، قفقاز و جنوب‌شرقي روسيه، پاكستان، افغانستان و هند شايع است و در استان اصفهان نيز بويژه در شهرستانهاي برخوار، شاهين شهر و ميمه، كاشان، اردستان و شرق اصفهان مشاهده شده است.
استانهاي كرمان، فارس، يزد، ايلام و كرمانشاه نيز از ديكر نقاط كشور است كه سالك در آنها بيشتر وجود دارد.
كارشناس سالك دانشگاه علوم پزشكي استان اصفهان در اين باره گفت: حدود 700 هزار نفر در اين استان در مناطق آلوده به سالك زندگي مي كنند كه هر سال بالغ بر سه هزار نفر از آنان مورد گزش نيش پشه ناقل سالك قرار مي گيرند.
جواد رمضانپور از شناسايي 80 كانون آلوده به سالك در استان خبر داد و افزود: تاكنون با صرف اعتبار حدود 20 ميليارد ريال 85 هزار هكتار از اراضي آلوده تحت عمليات مبارزه با سالك قرار گرفته است.
وي با ابراز نگراني از گسترش اين بيماري در استان گفت: شهرستان نايين نيز در حال پيوستن به شهرهاي مبتلا به اين بيماري است.
رمضانپور تصريح كرد: با برگزاري جلسه هايي در سطح كشور و استان برنامه هاي پيشگيري از بيماري سالك در قالب يك برنامه عملياتي سه ساله از سال 94 تا 96 تصويب شده تا نتايجي كه براي كنترل بيماري سالك در سال هاي گذشته بدست آمده است حفظ شود.
د/3011/ 6508
اصفهان- ايرنا- دوره فعاليت پشه خاكي ناقل سالك در فصول گرم سال است و به همين دليل احتمال گزش پشه خاكي و انتقال بيماري سالك در اين مدت افزايش مي يابد.
