اين يادداشت به قلم احسان هوشمند در ادامه مي افزايد: شعبه سوري «پ.ك.ك»، يعني نيروهاي حزب اتحاديه دموكراتيك كردستان سوريه (PYD)، به رهبري «صالح مسلم» موفق شدند در آن‌سوي مرزهاي تركيه، شهر گري سپي را از چنگ داعش آزاد كنند.
با اين اتفاق، دو كانون خود‌گردان جزيره و كوباني پس از ماه‌ها به يكديگر متصل شدند و نيروهاي كُرد سوري چند گام به پايتخت داعش، يعني شهر «رقه»، كه اهميتي ايدئولوژيك و نمادين براي اين گروهك تروريستي دارد، نزديك شدند.
شهر گري سپي موقعيت راهبردي خاصي براي داعش داشت، چرا‌كه از طريق اين مرز امكان انتقال تجهيزات و تداركات و نيز ورود و خروج نيروها براي داعش از طريق خاك تركيه مهيا مي‌شد و با ازدست‌رفتن اين منطقه، نيروهاي داعش شكست توجه‌برانگيزي متحمل شدند. مرز گري سپي نزديك‌ترين و راهبردي‌ترين مسير به رقه، يعني پايتخت داعش، براي دسترسي به خارج، به‌ويژه كشور تركيه، محسوب مي‌شد.
اين شهر در مرز تركيه قرار دارد و شهر عمدتا عرب‌نشين «آقچه قلعه» تركيه، روبروي گري سپي و آن‌سوي مرز است. گري سپي در همسايگي شرقي شهر كوباني قرار دارد. شكست داعش در برابر نيروهاي كُرد سوري چند كاركرد و پيام منطقه‌اي و بين‌المللي دارد. نخست آنكه، شكست‌هاي اخير داعش در منطقه نوار مرزي تركيه موجب شده است روزبه‌روز دامنه اقتدار PYD در حوزه كُردي سوريه تقويت شود.
كُردهاي سوري اينك در حال تحكيم موقعيت خود در برابر داعش هستند. وضعيت حاضر موازنه قوا را در مرزهاي سوريه به‌ضرر داعش رقم مي‌زند؛ امري كه چندان مطلوب حاميان داعش نيست.
دوم آنكه، كُردهاي سوري در چند سال گذشته نشان داده‌اند حاضر نيستند بازيگر بازي پيچيده‌اي باشند كه تركيه و عربستان و قدرت‌هاي ديگر بازيگردان اصلي آن هستند و هدف‌شان را بر سرنگوني نظام سياسي حاكم بر سوريه و بشار اسد متمركز كرده‌اند؛ ازهمين‌رو، در چهار سال گذشته ضمن آنكه كُردهاي سوريه به تحكيم موقعيت خود پرداخته‌اند، اما از درگيري و جنگ، هم با ارتش سوريه و هم با جبهه معارض سوري ازجمله ارتش آزاد سوريه، خودداري كرده‌اند و هراز‌گاهي در مقابله با داعش، حتي از ياري اين دو جبهه متعارض، يعني نيروهاي دولتي و نيز ارتش آزاد سوريه سود برده‌اند. روابط «پ.ك.ك» با دولت سوريه سابقه چنددههاي دارد و رهبر دربند پ.ك.ك، كه اينك در زندان امرالي تركيه محبوس است، سال‌ها در خاك سوريه اقامت داشت و روابط اين حزب و نظام حاكم بر سوريه هيچ‌گاه تنش‌آلود نبوده است. در دوره اخير نيز برخي گزارش‌هاي رسانه‌اي حاكي از هماهنگي ميان نيروهاي ارتش سوريه و كُردهاي سوريه به رهبري «پ.ي.د» در عمليات‌هاي نظامي است.
به ديگر سخن، اين حزب در راهبردهاي خود جايي را براي تغيير نظام سوريه تعريف نكرده و نشان داده است در ميان گروه‌هايي كه خواستار سرنگوني نظام حاكم بر سوريه هستند، جاي نمي‌گيرد. سومين كاركرد تغيير موازنه نيروها در جبهه گرسي سپي، ابعاد فرامرزي دارد و ممكن است بر نگراني دولت تركيه از وضعيت جديد، بيش از گذشته بيفزايد.
برخي خبرهاي غيررسمي، حتي حكايت از آن دارد كه استمرار اين وضعيت ممكن است زمينه دخالت نظامي ارتش تركيه در سوريه را بيش از گذشته افزايش دهد. دولت تركيه نگران توسعه قدرت شعبه سوري «پ.ك.ك» در حاشيه نوار مرزي خود است. اگر تاكنون دولت تركيه با حمايت‌هاي خود از داعش، ساير جريان‌هاي تكفيري و نيز ساير نيروهاي معارض سوري، در تلاش براي توسعه عمق راهبردي خود در سوريه بود، نه فقط به مقصود نرسيده است، بلكه هم‌زمان پذيراي صدها هزار نفر آواره در تركيه شده است، بي‌آنكه افق روشني براي پايان اين بحران وجود داشته باشد. ضمن آنكه اينك نگران امنيت مرزهاي خود به‌واسطه تحولات تازه سوريه است.
سياست‌هاي تركيه در سوريه و به‌ويژه حمايت آشكار و پنهان دولت تركيه از تروريست‌هاي داعش، نقشي بااهميت در كاهش آراي «آ.ك.پ» در انتخابات اخير بازي كرد. از سوي ديگر، وضعيت آشفته تركيه پس از انتخابات اخير و ناتواني حزب «عدالت و توسعه» از دستيابي به اكثريت مطلق كرسي‌هاي پارلماني و ورود حزب «ه.د.پ» به‌عنوان متحد «پ.ك.ك» به پارلمان تركيه با ٨٠ كرسي، شرايط را در داخل تركيه نيز براي جريان حاكم نسبت‌به قبل دشوارتر كرده است. «ه.د.پ» همراه با ديگر احزاب تركيه، مخالف سياست‌هاي مداخله‌گرايانه دولت و حزب عدالت و توسعه در سوريه هستند.
در چنين شرايطي، حزب عدالت و توسعه امكان كمتري براي پيشبرد سياست‌هاي خود در سوريه دارد. در چنين بستري، تحكيم موقعيت «پ.ي.د» در گري سپي و احتمال وقوع جنگ‌هاي بيشتر در اطراف رقه، وضعيت را بيش‌از‌پيش براي دولت تركيه پيچيده مي‌كند. به‌خصوص آنكه بعضي گزارش‌ها حاكي از كمك‌هاي لجستيكي و نظامي برخي طرف‌هاي غربي به نيروهاي كُرد سوري است. دولت تركيه اين وضع را كمك كشورهاي غربي به تروريست‌هاي وابسته به پ.ك.ك ارزيابي مي‌كند. شكست داعش و پيشروي نيروهاي «پ.ي.د»، احتمالا در آينده موجب افزايش حمايت‌هاي تداركاتي و تسليحاتي و تقويت حمايت‌هاي هوايي طرف‌هاي غربي از كُردهاي سوري خواهد شد و وضعيت تازه بيش از هر زمان ديگري، دخالت‌هاي تركيه در سوريه را با بن‌بست روبه‌رو خواهد كرد؛ وضعيتي كه حتي ممكن است دولت تركيه را به تجديدِنظر در سياست‌هاي منطقه‌اي خود در سوريه وادار كند.
در‌اين‌صورت، تركيه يا به دخالت نظامي در سوريه بيش از گذشته ترغيب مي‌شود تا خود را از بحران‌هاي پيشِ‌رو برهاند كه البته چنين احتمالي با توجه به وضعيت نيروهاي سياسي و توازن نيروها در تركيه پس از انتخابات، هزينه‌هاي سياسي توجه‌برانگيزي براي اردوغان و همراهانش در پي خواهد داشت يا دولت تركيه ناچار خواهد شد با همكاري كشورهاي اثرگذار در بحران سوري، ازجمله كشورهاي منطقه همچون جمهوري اسلامي ايران و روسيه، به‌دنبال راه‌حلي سياسي و مرضي‌الطرفين براي پايان‌دادن به تنش‌هاي چندساله سوريه باشد.
* منبع: روزنامه شرق
** اول ** 1337
تهران - ايرنا- روزنامه شرق روز پنجشنبه در يادداشتي نوشت: حوادث چند روز اخير «گري سپي» (تل ابيض)، بار ديگر توجه تحليلگران را متوجه كُردهاي سوريه كرده است.
