در گزارشي كه در شماره روز سه شنبه نهم تير 1394 خورشيدي به قلم ناديا زكالوند منتشر شده، آمده است: حجم توليد پلاستيك و كاربرد آن در وسايل گوناگون بسيار زياد است. توليد 1.5 ميليون تن پلاستيك در جهان در سال 1950 در سال 2002 به 200 ميليون تن رسيد،اما اين مقدار امروزه به 300 ميليون تن رسيده و مي‌توان گفت زمين گرفتار اپيدمي پلاستيك شده است.
اما تمام اين پلاستيك ها در انتها به كجا مي رسند؟ بخشي از پلاستيك ها بازيافت و بخشي از آنها درون زمين دفن مي شوند و مقدار بسيار زيادي از آنها كه حتي تصورش را نمي كنيد، به مسيرهاي رودخانه اي و دريايي مي رسند و آب ها را آلوده مي كنند. براساس تخمين ها، 4 تا 12 ميليون تن زباله پلاستيكي از طريق ساحل، وارد آب دريا و اقيانوس مي شوند. پلاستيك برخلاف شيشه، كاغذ، آهن و آلومينيوم براحتي تجزيه و بازيافت نمي شود. از ميان 300 ميليون تن پلاستيكي كه سالانه توليد مي شود، تنها 10 درصد آن را مي توان بازيافت كرد و اين روزها آلودگي ناشي از پلاستيك تبديل به معضلي لاينحل شده است. اثرات آلوده كننده پلاستيك در محيط زيست را مي توان همه جا ديد؛ از زمين و اقيانوس گرفته تا انسان و حيوان.
پلاستيك و زمين
پلاستيك دفن شده در خاك و محيط اطرافش مواد شيميايي مضر آزاد مي كند كه در نهايت به آب هاي زيرزميني، منابع آبي اطراف و همچنين اكوسيستم نفوذ مي كند و آب مسموم به گونه هايي از موجودات كه از آن مي نوشند، آسيب مي رساند.
براساس گفته مدير سازمان تحقيق درباره زباله هاي پلاستيكي، اين زباله ها بيش از اين كه به صورت تكه هاي درشت در دريا وجود داشته باشند، به صورت ريزپلاستيك ـ در اندازه هاي 2 ميكرو تا 5 ميلي متر ـ درمي آيد و مي توان ابرهايي از اين ريزپلاستيك ها را در سطح دريا مشاهده كرد. حداقل 5 تريليون پلاستيك با وزني بيش از 268 هزار تن در درياها شناور هستند و 92 درصد آنها به ريز پلاستيك تبديل مي شوند و در انتها بخش وسيعي از ريزپلاستيك ها به كف دريا مي رسند و رسوب مي كنند. پاكسازي دريا از زباله هاي پلاستيكي درشت بسيار سخت است، چه برسد به ريزپلاستيك هايي كه در اعماق دريا قرار مي گيرند.
پلاستيك و حيوانات
زباله هاي پلاستيكي براحتي حيوانات دريايي را آلوده و مسموم مي كنند، زيرا آنها اين مواد را به جاي غذا اشتباه مي گيرند و مصرف مي كنند. در معده برخي از اين حيوانات، مقادير زيادي پلاستيك ديده شده و اين زباله ها هر سال بيش از يك ميليون مرغ دريايي و يكصد هزار پستاندار را مي كشد. از طرفي مواد شيميايي سمي پلاستيك ها، ماهي ها و پرندگان دريايي بسياري را به كشتن داده است. گاهي اوقات هم اين حيوانات ميان زباله هاي پلاستيكي گير مي افتند و چون نمي توانند خود را آزاد كنند، از گرسنگي مي ميرند يا خفه مي شوند يا به دام شكارچي ها مي افتند.
از ده سال گذشته تاكنون، مرگ و مير حيوانات دريايي بر اثر خوردن پلاستيك يا گرفتار شدن در ميان آنها 40 درصد افزايش داشته است. در معده 44 درصد پستانداران و 86 درصد از گونه هاي لاك پشت خرده ريزهاي پلاستيك ديده شده و بيش از 270 گونه جانواران دريايي از جمله ماهي ها و پستانداران بر اثر اين زباله ها جان خود را از دست داده اند.
زنجيره غذايي
ماهي هاي مصرفي ما در معرض مواد شيميايي موجود در رودخانه ها، درياها و اقيانوس ها هستند و ماده اي كه بيش از هر چيز توجه ما را به خود جلب مي كند و در ماهي ها به مقدار زياد ديده مي شود، جيوه است كه براي انسان ضرر دارد، اما اين ماده تنها آلوده كننده اي نيست كه به درون بافت هاي ماهي نفوذ مي كند. امروزه مواد شيميايي موجود در ريزپلاستيك هاي خورده شده از سوي جانواران دريايي كه در زنجيره غذايي ما قرار دارند باعث مشكلاتي در انسان و موجوداتي شده است كه از آنها تغذيه مي كنند.
انسان و پلاستيك
سرطانزايي و ايجاد اختلال در غدد درون ريز مي تواند به دليل مصرف پلاستيك ايجاد شود. مواد شيميايي مضر پلاستيك ها وارد جريان خون و بافت بدن انسان و حتي نوزادان مي شود.
در توليد بطري هاي پلاستيكي نوعي تركيب شيميايي به نام «بيسفنولA» وجود دارد كه جذب مايعات خوراكي داخل آن مي شود و فرد را با خطر ابتلا به بيماري هاي قلبي ـ عروقي، سرطان سينه، پروستات، مغز، ديابت، ناباروري، چاقي و اختلال در فعاليت غدد درون ريز مانند هورمون تيروئيد و جنسي روبه رو مي كند. همچنين گزارش هايي مربوط به تولد نوزادان ناقص الخلقه وجود دارد.
چاره زندگي پلاستيكي
با توجه به حجم وسيع پلاستيك ها در دنياي امروز، هزينه جمع آوري آنها از محيط زيست بسيار زياد و تقريبا غيرممكن است. بويژه ريزپلاستيك هاي موجود در اقيانوس ها را با امكانات فعلي نمي توان جمع كرد. بهترين راه حل درباره زباله هاي پلاستيكي، عوامل پيشگيرانه اي مانند توليد كمتر، محدوديت در مصرف و بهبود بازيافت پلاستيك است. سوزاندن زباله هاي پلاستيكي، يكي ديگر از راه حل هاست كه 60 درصد تجهيزات پلاستيكي پزشكي به اين صورت معدوم مي شود، اما اگر اين كار به روش صحيح انجام نشود، مي تواند گازهاي خطرناك توليد كند.
طرفداران محيط زيست با ارائه راهكارهايي تلاش مي كنند تا جايي كه امكان دارد از اين آلودگي بكاهند. آنها از مردم مي خواهند از مواد پلاستيكي استفاده نكنند و هنگام خريد به جاي استفاده از كيسه هاي پلاستيكي از موادي استفاده كنند كه براحتي بازيافت مي شوند. استفاده از شيشه، استيل، چوب، كاغذ و سراميك به جاي پلاستيك پيشنهاد شده است. ظروف ساخته شده از اين مواد را مي توان چندبار استفاده كرد و از شر آلودگي پلاستيك هاي يكبار مصرف خلاص شد.
بايد به مردم آموزش داد هيچ گاه كنار ساحل رودخانه يا درياها زباله بويژه پلاستيك نريزند و حتي با جمع كردن زباله هاي ريخته شده به پاكسازي محيط زيست كمك كنند. دولت نيز با بهبود وضع بازيافت زباله هاي پلاستيكي مي تواند كمك شاياني به پاكسازي محيط از پلاستيك كند.
منبع: روزنامه جام جم
**گروه اطلاع رساني**9165**2002**9131
تهران- ايرنا- روزنامه جام جم در صفحه جامعه نوشت: به نظر مي‌آيد هرگز نمي‌توانيم از پلاستيك‌هاي دور و برمان و آلودگي ناشي از آنها خلاص شويم. به هر كجا نگاه كنيم، با اين ماده سر و كار داريم؛ از قاب مانيتور رايانه گرفته تا ظروف پلاستيكي يكبار مصرف.
