هند و پاكستان دو رقیب قدیمی به عضویت سازمان همكاری‌های شانگهای در آمدند و جمهوری آذربایجان و ارمنستان كه سال‌هاست برسر مالكیت «قره باغ كوهستانی » با یك دیگر اختلاف دارند از مقام شریك این سازمان برخوردار شدند .
برخی از خبرگزار‌ی ها به این نكته اشاره كردند كه مسكو در نشست سازمان همكاری‌های شانگهای در اوفا برای تبدیل رقیب و دشمن به دوست و هم‌پیمان این كشور‌ها تلاش كرده است .
نشست شورای سران كشورهای عضو سازمان شانگهای در شهر اوفا پایتخت جمهوری «باشقیرستان» روسیه در 18 و 19 تیر ماه جاری (پنجشنبه و جمعه 9 و 10 ژوئیه) برگزار شد .
در این نشست به جز رهبران شش كشور عضو (روسیه، چین، قزاقستان، تاجیكستان، قرقیزستان و ازبكستان) سران پنج دولت ناظر شامل جمهوری اسلامی ایران، مغولستان، هند، پاكستان و افغانستان شركت داشتند.
حسن روحانی شامگاه پنجشنبه در نشست مشترك سران سازمان همكاری شانگهای، اعضای گروه بریكس و اتحادیه اقتصادی اوراسیا در شهر اوفا با تاكید بر اینكه ایران به شكلی جدی علاقه مند است تا برای متنوع سازی روابط اقتصادی خود، در همكاری های بین المللی حضور و مشاركتی فعال تر داشته باشد، اظهار داشت: ایران نقطه استراتژیك پیوند شرق و غرب است و با موقعیتی راهبردی، شبكه مناسب حمل و نقل ریلی و جاده ای، فرودگاه های مجهز و استاندارد، بنادر تجاری در شمال و جنوب، عبور كریدورهای ترانزیتی شمال - جنوب، جاده ابریشم، راه آهن و بزرگراه سراسری آسیایی، گذرگاه اتصال اروپا – قفقاز - آسیا موسوم به تراسیكا و نیز كریدور جاده ای و ریلی اتصال چین و آسیای مركزی به دریای عمان، شبكه ترانزیتی منحصر به فردی را برای سرمایه گذاری ایجاد كرده است.
در این نشست «قربانقلی بردی محمد‌اف»، رئیس جمهوری تركمنستان به عنوان «میهمان ولادیمیر پوتین» حضور داشت .
در نشست شورای سران سازمان همكاری های شانگهای نمایندگان سازمان‌های بین المللی، سازمان ملل متحد، جامعه كشورهای مشترك المنافع، سازمان پیمان امنیت جمعی هم دعوت داشتند.
گسترش سازمان همكاری‌های شانگهای از مهم‌ترین موضوع‌های نشست این نشست بود. ولادیمیر پوتین رئیس جمهوری روسیه در نشست خبری اختتامیه این اجلاس به این موضوع اقرار كرد و پذیرش هند و پاكستان به سازمان را برای اولین بار بعد از تاسیس آن یك «رویداد تاریخی »نامید.
اما به نظر می‌رسد كه همه سران كشور‌ها از این «رویداد » خشنود نباشند. اسلام كریم‌اف رئیس جمهور ازبكستان قبل از نشست در ملاقات با ولادیمیر پوتین از به عضویت در آمدن هند و پاكستان اظهار نگرانی كرد كه ' ورود این دو كشور دارای سلاح هسته ای نه فقط نقشه سیاسی عالم را تغییر می‌دهد بلكه بر توازن نیرو در صحنه سیاسی هم تأثیر خواهد گذاشت. ولادیمیر پوتین نیز در پاسخ گفت «تصور كنید كه همه بگویند اسلام كریم اف رئیس جمهوری ازبكستان، هند و پاكستان را به شانگهای آورد و واقعیت نو سیاسی عالم را پایه گذاشت».
به نوشته رسانه‌ها قرار است كه این دو كشور در نشست آینده سران شانگهای در ازبكستان اعضای ششگانه فعلی را به «هشتگانه» تبدیل كنند .
یك رسانه تاجیك به نقل از یك نشریه هندی نوشت كه هر كدام از شش كشور عضو شانگهای دلایل راهبردی برای همكاری با هند را دارند .
چهار كشور آسیای مركزی شامل قزاقستان، قرقیزستان، تاجیكستان و ازبكستان امیدوارند كه هند به حكمرانی روسیه و چین در منطقه خاتمه بخشد. مسكو می‌خواهد كه از یك سو هند از نفوذ افزاینده چین در آسیای مركزی جلو‌گیری كند و از سوی دیگر به رقیبان غربیش نمایش دهد كه دوستی چون هند دارد.
ایران هم برای عضویت كامل در شانگهای درخواست رسمی ارائه كرده است اما رهبران شانگهای می گویند كه باوجود اهمیت ایران این موضوع فقط بعد از لغو تحریم‌های بین المللی علیه تهران مورد بررسی قرار خواهد گرفت.
در نشست سران شانگهای، مقام بلاروس از كشور شریك به ناظر ارتقا داده شد.
به جز جمهوری آذربایجان و ارمنستان، دو كشوركامبوج و نپال هم به عنوان كشورهای شریك به جمع سازمان همكاری‌های شانگهای همراه شدند.
به گفته ولادیمیر پوتین كشورهای زیادی از آسیای جنوبی تا خاور میانه خواستار دریافت مقام ناظر یا شریك در شانگهای شده‌اند. بنگلادش، سریلانكا، سوریه، اوكراین، جمهوری مالدیو و مصر امیدوارند كه حداقل در نشست آینده شانگهای در ازبكستان مقام ناظر یا شریك را صاحب شوند .
انتظار می‌رفت كه اوضاع در افغانستان و تهدید گروه «داعش» در محور گفت و گو‌های سران كشورهای عضو قرار گیرد. صدها شهروند كشورهای مسلمان‌نشین عضو شانگهای در صف این گروه می جنگند و این خطر وجود دارد كه آنها به منطقه برگشته و اوضاع را ناآرام كنند.
ولادیمیر پوتین در نشست خبری تایید كرد كه سران در این نشست این موضوع را مفصل بررسی كردند به ویژه كه «داعش» دستان خود را هم به سوی افغانستان ناآرام دراز كرده‌است .
اما به نوشته رسانه‌ها در سند نهایی نشست به خطر گروه داعش اشاره ای نشده است. در اعلامیه اوفا فقط گفته شده است كه كشورهای عضو، تلاش‌ها برای مبارزه با تهدید‌های معمولی و غیرمعمولی به امنیت و مبارزه با تروریسم را تحكیم می بخشند.
كشورهای عضو سازمان شانگهای همچنین در مورد مبارزه مشترك با گسترش عقاید افراط گرایانه از طریق اینترنت به توافق رسیدند.
امامعلی رحمان رئیس جمهوری تاجیكستان گفت كه در جهان معاصر از سازمان شانگهای درخواست می‌شود كه به طور فوری و مناسب با تهدید‌ها و خطر‌هایی كه از افراطی‌گرایی، تروریسم، جنایتهای فراملی، گردش غیرقانونی مواد مخدر، پاسخ گوید.
وی تاكید كرد: یك دولت به تنهایی نمی‌تواند با این مشكلات تیز و تند كه خصوصیت جهانی دارد مبارزه كند.
در این نشست روی مسائل اقتصادی هم تمركز شد.
در اعلامیه اوفا گفته شده است كه سران كشور‌ها به اقدامات خود برای ایجاد
بانك توسعه سازمان همكاری‌های شانگهای ادامه می‌دهند .
سران كشور‌ها از ابتكار چین برای تاسیس راه بزرگ ابریشم هم حمایت كردند.امامعلی رحمان رئیس جمهوری تاجیكستان گفت كه ما در طرح جاده ابریشم امكانات زیادی برای گسترش همكاری اقتصادی و تجارتی در دایره شانگهای می بینیم .
راه بزرگ ابریشم از »شیان »شهرستان شرقی چین شروع شده و با میانبر زدن از راه «ارومچی» چین خارج و به «بیشكك » قرقیزستان می رسد. این مسیر از سمرقند و دوشنبه در ازبكستان و تاجكیستان ادامه یافته و از آن جا به تهران و استامبول و روتردام هلند می‌رسد.
گفته می‌شود این مسیر یك نوع تكرار راه ابریشم عهد باستان است اما قرار است این راه از مسكو نیز بگذرد و در وین آغازگاه سیاحت ماركوپولو به مسیر آبی راه نو ابریشم چین بپیوندد. هر دو راه در یكجا كمربند اقتصادی راه ابریشم را تشكیل خواهند داد كه آسیا و اقیانوسیه را به خاور میانه، آفریقا و اروپا وصل خواهد كرد.
پكن برای عملی شدن این طرح اعلام آمادگی كرده است 40 میلیارد دلار صرف كند.
سران كشور‌ها توافق در مورد همكاری در مسائل مرزی و برنامه همكاری در مبارزه با تروریسم،جدایی طلبی و تندرو‌گرایی برای سه سال آینده را هم پذیرفتند .
نشست نوبتی سران شانگهای سپتامبر سال 2016 در ازبكستان برگزار می‌شود.
سازمان همكاری شانگهای ، بیست و پنجم خرداد 1380 هجری خورشیدی (15 ژوئن 2001) با عضویت چین، روسیه، قزاقستان، قرقیزستان، تاجیكستان و ازبكستان تاسیس شد.
جمهوری اسلامی ایران، هند، افغانستان، مغولستان و پاكستان در این سازمان عضو ناظر هستند.
اعضای سازمان همكاری شانگهای با داشتن مساحتی معادل 30 میلیون و 189 هزار كیلومتر مربع، سه پنجم از مساحت آسیا و با جمعیتی حدود یك میلیارد و 500 میلیون نفر، نزدیك به یك چهارم جمعیت كره زمین را در اختیار دارند.
گزارش از : خسرو حسینی كارشناس مسائل آسیای مركزی
آساق**1663**1446
تهران - ایرنا - چهاردهمین اجلاس سران كشورهای عضو سازمان همكاری های شانگهای كه در «اوفا »ی روسیه برگزار شد شاهد الحاق دو كشور بزرگ منطقه ای به این سازمان بود كه به عقیده تحلیلگران آغازی بر تغییر نقشه سیاسی جهان خواهد بود.
