اين گزارش كه بخش دوم آن در روز پنجشنبه هشتم مرداد 1394 هجري خورشيدي به قلم فاطمه يارمحمدي انتشار يافته، مي افزايد: امروز آمار بالاي طلاق‌هاي توافقي نگران‌كننده است، چرا كه در جامعه اسلامي، خانواده نهادي ارزشمند براي رسيدن به آرامش، تربيت فرزندان و رشد و شكوفايي است و از هم پاشيدن آن،از فروپاشي ارزش‌هاي اجتماعي و تربيتي جامعه حكايت دارد.
پشيماني‌هاي بي سود در طلاق‌هاي توافقي
فرشته روح افزا معاون شوراي فرهنگي زنان كشور از روند آسان طلاق هاي توافقي در دادگاه‌ها انتقاد مي‌كند و مي‌گويد:يكي از مشكلات طلاق‌هاي توافقي اين است كه در اين گونه طلاق‌ها، زوجين خانواده‌ها را مطلع نمي‌كنند و خانواده و بستگان وقتي متوجه ماجرا مي‌شوند كه كار تمام شده است و از اينرو پادرمياني براي حل مشكل ديگر فايده‌اي ندارد.
وي مي‌افزايد: نكته جالب اينجاست كه بسياري از زوجين بعد از طلاق توافقي، پشيمان مي‌شوند، چون اين كار مي‌تواند در پي يك عصبانيت يا موارد جزيي ديگر صورت گيرد كه دو طرف به عواقب آن فكر نكرده باشند، اما متأسفانه وقتي طلاق انجام شد بازگشت زوجين به زندگي مشترك، سخت‌تر مي‌شود.
معاون شوراي فرهنگي زنان كشور با اشاره به روند آسان طلاق‌هاي توافقي در دادگاه‌ها، اضافه مي‌كند: براي طلاق توافقي زوجين حتي در يك نيمه روز هم مي‌توانند با يك مرخصي ساعتي از هم طلاق بگيرند؛ حال آن كه آسان‌شدن طلاق‌هاي توافقي موضوع مهم و خطرناكي است كه نمايندگان مجلس و مسئولان مربوطه بايد فكري براي آن كنند.
روح‌افزا يادآور مي‌شود: با اين آسان‌شدن طلاق، قبح آن نيز به راحتي ريخته شده است، چه بسا زماني كه ما براي خريد يك لباس مي‌گذاريم، از زماني كه به همه مراحل انجام يك طلاق توافقي اختصاص مي‌يابد بيشتر است، يعني ممكن است ما يكي دو روز براي خريد كفش و لباس وقت بگذاريم و بگرديم، ولي اين طوري يك زندگي مشترك كه با هزاران زحمت آغاز شده است، به راحتي پايان مي‌يابد و بسياري از افراد تحت تاثير يك تصميم غلط قرار مي‌گيرند.
وي با بيان اينكه در اين روش آسان، زشتي و بدي طلاق توافقي به چشم نمي‌آيد و اين كار به صورت يك امر عادي و در جامعه مطرح مي‌شود كه آسيب‌هاي زيادي به بار مي‌آورد، تاكيد مي‌كند: آمار نشان مي‌دهد در ميان طلاق‌هاي صورت گرفته در كشور، آمار طلاق‌هاي توافقي بالاترين است كه يك خطر بزرگ براي جامعه به حساب مي‌آيد.
نگراني جامعه
حجت الاسلام والمسلمين امرالله گيوي نهاوندي ـ محقق و استاد حوزه تعليم و تربيت و امور زنان و خانواده با بيان اينكه ايران در زمينه پديده طلاق توافقي نايب قهرمان دنيا شده است، مي‌افزايد، سال گذشته در هر ساعت 19 طلاق در كشور ثبت شد كه يعني 38 زن و شوهر در ساعت از هم جدا شدند كه آمار نگران كننده‌اي است.
به گفته وي، در گلستان كه استاني مرزي با كمتر از 2 ميليون نفر جمعيت با 29 شهر و 1000روستا است، در سال گذشته نسبت به سال 1392 ازدواج 7.8 درصد كاهش و طلاق 5.2 درصد افزايش يافته است، وي مي‌افزايد: هر طلاق با خود 70 آسيب اجتماعي وارد جامعه مي‌كند و با اين كه آمار رسمي طلاق خطرناك است، اما خطرناك‌تر از آن، آمار طلاق‌هاي عاطفي است. زيرا در اين طلاق‌ها زوحين به دادگاه مراجعه نمي‌كنند، رسما از هم جدا نمي‌شوند و صرفاً همديگر را تحمل مي‌كنند كه به آن طلاق خاموش و زرد هم گفته مي‌شود و آمار آن از آمار طلاق هاي رسمي در كشور بيشتر است.
نهاوندي با طرح اين پرسش كه براي شيرين سازي زندگي مشترك زن و مرد بايد چه قدم‌هايي بردارند. مي‌افزايد:احترام متقابل يكي از اين گام‌ها است كه مصاديق آن نيز صدا كردن زن و شوهر با اسم كوچك و همراه با كلمات محبت آميز، مشورت كردن‌هاي متقابل، سلام كردن و تشكر از همسر است.احترام به زن در نگاه اسلام، احترام به خداست و در دستورات ديني ما احترام مرد به زن بيشتر مورد تاكيد قرار گرفته است.
اصلاح ذات البين همسران
زن جواني در دادگاه خانواده با بيان اينكه از دعوا با همسرم خسته شده ام، به قاضي پرونده اش گفته است: شوهرم مرتب به دنبال دعوا با من است و هر اتفاقي مي‌افتد، يك جنگ بزرگ به راه مي‌اندازد. هر شب موضوعي را بهانه مي‌سازد و با من جر و بحث مي‌كند. او يك جنگجو است و سرش براي دعوا درد مي‌كند.
بــاور كنيد حـتي كوچــكتـريــن و بي اهميت‌ترين موضوع در زندگي‌مان به دليل رفتارهاي شوهرم تبديل به يك دعواي بزرگ و حل نشدني مي‌شود. آنقدر با شوهرم دعوا كرده‌ام كه ديگر حتي سر بزرگترين موضوعات هم حوصله جر و بحث با او را ندارم!
محمد علي موسوي عضو كميسيون قضايي مجلس شوراي اسلامي يكي از علل افزايش طلاق را وجود پرونده‌هاي زياد در دستگاه قضا مي‌داند و مي‌افزايد:قضات به دليل ازدياد پرونده‌ها و ارائه بيلان كار به مسئولان بالاتر، هرچه زودتر تمايل دارند تا پرونده‌ها را ببندند و از اينرو تلاش زيادي براي اصلاح ذات‌البين و از ميان بردن كينه و نفرت زوجين به عمل نمي‌آورند. دادگاه‌ها نبايد در موضوع طلاق، شتاب داشته باشند و با اين عنوان كه طلاق توافقي است، در اولين جلسه مجوز آن را صادر كنند.
وي يكي از راهكارها را ارجاع اين گونه موضوع‌ها به شوراهاي حل اختلاف مي‌داند و مي‌گويد: همان‌گونه كه از نام شوراهاي حل اختلاف بر مي‌آيد، وظيفه و فلسفه وجودي آن‌ها اصلاح ذات‌البين و سازش طرفين است، نه اينكه حكم صادر كند، و البته در مواردي نيز اجازه صدور حكم طلاق را دارند.
جاي خالي مشاوره
سيدحسن موسوي چلك رئيس انجمن مددكاران اجتماعي ايران درباره دلايل طلاق و راهكار‌هاي كاهش آن مي‌گويد: در اين باره بايد بگويم كه مشاوره مي‌تواند در تمامي مراحل زندگي راهگشا باشد و حتي در دادگاه‌هاي خانواده، مشاوران مي‌توانند با راهنمايي‌هايشان، مانع از طلاق شوند. گاهي در دادگاه‌هاي خانواده شاهد طلاق‌هاي توافقي هستيم كه امروز به يك معضل تبديل شده است و همه از كنارش به راحتي مي‌گذرند و براي رسيدن به طلاق اين راه را انتخاب مي‌كنند تا بدون نزاع و بدون مخالفت‌ها جدا شوند، ولي طلاق در جامعه ديني ما نبايد به اين شكل باشد، بلكه قوانين در اين خصوص بايد سختگيرانه عمل كند.
او بابيان اين كه ارائه آموزش‌هاي جنسي به طرفين در استحكام زندگي مشترك‌شان بسيار مؤثر است، مي‌افزايد:نبايد به موضوع طلاق به صورت جزيره‌اي نگاه كرد. همچنين بايد مشاوره قبل، حين و بعد از ازدواج را جدي گرفت تا مشاوران در راستاي شناسايي اخلاق زن و مرد و آگاه، شدن آنان، در خصوص زندگي هدايتگرشان باشند.
اين جامعه شناس با بيان اين كه فرهنگ مشاوره در جامعه ما كمرنگ است، اضافه مي‌كند:دسترسي مردم به خدمات مشاوره مي‌تواند در كاهش طلاق مؤثر باشد و مشاوران نيز بايد تحصيلكرده و آگاه به مسائل باشند.
موسوي چلك مي‌گويد: به نظر من هر خانواده بايد يك مشاوره داشته باشد. حتما نبايد مشاوران تنها مشاور باشند، بلكه مددكاران اجتماعي و روانشناسان نيز در اين زمينه مي‌توانند به كار گرفته شوند.
موسي غضنفرآبادي ديگرعضو كميسيون قضايي مجلس شوراي اسلامي هم با بيان اينكه بايد براي پيشگيري از طلاق از بزرگان دو طرف استفاده كرد و مساعي دادگاه‌ها اين باشد كه مشكلات و گره‌ها را حل كنند، مي‌افزايد:علت درست انجام نشدن مشاوره‌ها در طلاق‌هاي توافقي، اين است كه مشاوران مي‌گويند چون طلاق توافقي است و طرفين به اين نتيجه رسيده‌اند كه ديگر راه بازگشتي ندارند، ديگر كاري نمي‌توان كرد. ولي مشاوران نبايد به اين حرف‌ها توجه كنند، بلكه بايد كار خود را انجام دهند و دادگاه نيز به وظايف‌شان عمل كنند و به صرف اينكه طلاق توافقي است، مشاوره در جلسه اول پايان نيابد.
بهانه‌هايي براي جدايي
زن جوان صرفاً به دليل اينكه با عروس قبلي خانواده مقايسه مي‌شد، از همسرش طلاق توافقي گرفت. اين زن به قاضي پرونده اش گفت: زن دوم همسرم هستم،امااز وقتي با او ازدواج كرده‌ام، مادرشوهرم مرتب مرا با عروس سابق‌اش مقايسه كرده وتلاش‌هــايم براي تغيـير رفتار او بي اثر بوده است. همسرم هم نتوانسته است رفتارمادرش را درست كند و به همين دليل تصميم به طلاق توافقي گرفته‌ايم.
در موردي ديگر، مرد جوان به اين دليل كه همسرش ماهيانه 2 ميليون تومان پول از او مي‌خواست، درخواست طلاق كرد و به قاضي پرونده اش گفت: هيچ وقت دوست نداشتم همسرم بيرون از خانه كار كند. او هم پذيرفت و قول داد كه هيچ‌وقت بيرون از خانه كار نكند. اما حالا پس از چند ماه زندگي مي‌گويد بايد ماهي 2 ميليون تومان به او پول بدهم تا سركار نرود. من از كجا بياورم كه علاوه بر هزينه‌هاي زندگي، 2 ميليون تومان پول به حسابش بريزم؟ او زندگي را سر اين موضوع برايم جهنم كرده است و براي همين تصميم به جدايي گرفته‌ام. همسراين مرد هم دربيان دلايل خود براي طلاق به قاضي گفت: شوهرم درآمدخوبي دارد، ولي حاضر به خرجي دادن نيست و من هم نمي‌توانم مدام دستم را جلوي او دراز كنم!
آمار طلاق‌هاي توافقي
عباس پورياني رئيس كل دادگاه‌هاي عمومي و انقلاب تهران با اشاره به ابراز نگراني مقام معظم رهبري از رواج طلاق‌هاي توافقي در جامعه مي‌گويد: بسياري از افراد هدف از ازدواج را فراموش كرده‌اند و اين در حالي است كه بايد قبل از ازدواج با مشاوران خانواده به اين حقيقت دست يابند كه ازدواج انتخاب يك همراه براي يك عمر زندگي است.
او با برشمردن عواقب منفي تماشاي برنامه‌هاي ماهواره در خانواده‌ها مي‌افزايد: امروز ماهواره‌ها و فضاي مجازي در افزايش طلاق بويژه طلاق‌هاي توافقي بي تقصير نيستند و در واقع از طريق ابزار ماهواره، طلاق توافقي و فرهنگ غربي در ميان زوجين رواج پيدا مي‌كند.البته عدم آگاهي، كم بودن شناخت قبل از ازدواج زوجين از يكديگر، اعتياد به مواد مخدر، بالا رفتن سطح توقعات و پايين آمدن سطح تحمل زوج‌هاي جوان و مهارت‌هاي زندگي، از مهم‌ترين دلايل طلاق‌هاي توافقي است.
رئيس دادگاه‌هاي عمومي و انقلاب تهران بابيان آماري اعلام مي‌دارد: طلاق توافقي با 27هزار و 320 فقره پرونده، در صدر دعاوي مجتمع‌هاي خانواده شهر تهران در سال گذشته بوده ومطالبه مهريه با 16هزار و 228 فقره و طلاق به تقاضاي زوجه با 10هزار و 180 فقره بيشترين پرونده‌هاي مربوط به دعاوي خانوادگي راشامل شده است.
بحران پنهان طلاق توافقي
مهدي عامري كارشناس ارشد علوم اجتماعي بااشاره به اينكه امروزه براي جدايي ديگر نيازي به پوشيدن كفش‌هاي آهنين نيست، مي‌گويد:طلاق توافقي يكي از بحران‌هاي تازه خانواده‌هاي ايراني و از آسيب‌هاي اجتماعي رو به گسترش است. ما در قانون موردي به نام طلاق توافقي نداريم و در واقع «طلاق توافقي» محصول ابتكار زناني است كه در برخورد با نواقص قانون مردسالار، آن را به وجود آورده اند. در قانون طلاقي به نام «خُلع» داريم. در طلاق خلع زن به واسطه كراهتي كه از مرد دارد، بايد مالي كمتر، معادل يا بيشتر از مهريه خود را به مرد بدهد تا او را راضي به طلاق كند.در قضات دادگاه‌ها «طلاق توافقي» را به لحاظ قانوني با مواد مربوط به «خُلع» توجيه مي‌كنند.
در طلاق توافقي زن و مرد توافق مي‌كنند از يكديگر جدا شوند و اين توافق در حكم دادگاه ثبت مي‌شود و ضمانت اجراي قانوني پيدا مي‌كند، ولي از آنجا كه زنان هيچ حربه‌اي براي راضي كردن همسر خود براي جدايي ندارند و مطابق با ماده 1133 قانون مدني حق طلاق با مرد است و مرد هر وقت كه بخواهد مي‌تواند همسر خود را طلاق دهد، زنان معمولا همه حقوق مالي خود را مي‌بخشند تا بتوانند همسرشان را براي جدايي و طلاق راضي كنند.
مراحل طلاق توافقي
براي گرفتن طلاق توافقي، زن و شوهر بايد به همراه شناسنامه و عقد نامه به دادگاه بروند و فرم درخواست را پر و همه موارد و مسائل مانند حضانت فرزند وملاقات او و امورمالي مانند مهريه، جهيزيه و نفقه را مشخص كنند و پس از تقديم دادخواست طبق روال معمول، دادگاه به آنان تكليف مي‌كند هريك از زوجين داوري از ميان بستگان‌شان معرفي كنند كه بايد با زوجين مذاكره و سعي در مصالحه كنند.اگر داوران به نتيجه نرسيدند، گزارش خود را به دادگاه مي‌دهند و دادگاه نيز براساس توافق زوجين گواهي عدم امكان سازش صادر مي‌كند و آنان مي‌توانند با ارائه گواهي به دفترخانه طلاق، صيغه طلاق را جاري و ثبت كنند.
گواهي عدم امكان سازش به مدت 3 ماه اعتبار دارد، يعني اگر زوجين ظرف 3 ماه آن را اجرا نكردند، ديگر اعتباري ندارد. شوراهاي حل اختلاف درخصوص اختلافات خانوادگي با توجه به تقاضاي طرفين مي‌توانند براي اصلاح ذات البين دخالت كنند، در حالي كه در طلاق توافقي افراد معمولا پيش از درخواست طلاق صحبت كرده‌اند و به توافق رسيده‌اند و اگر باز هم علاقه داشته باشند كه جلساتي براي سازش و مذاكره بگذارند، بالطبع به شوراهاي حل اختلاف كه فرصت دوباره‌اي براي سازش فراهم مي‌كنند، ارجاع مي‌شوند.
مهم‌ترين علل طلاق
تحقيقات دكتر باقر ساروخاني استاد جامعه شناسي دانشگاه تهران درباره طلاق توافقي نشان مي‌دهد، زوجين هركدام دلايلي براي طلاق توافقي دارند كه مي‌تواند طرفين را مجاب به جدايي كند.در طلاق توافقي، زنان مهم‌ترين دلايل خود را براي طلاق، فحاشي و ضـرب وشتم شوهر، دخالت خانواده شوهر، خيانت شوهر، داشتن اختلاف نظرهاي فرهنگي، اختلاف سني زياد، ازدواج تحميلي و نداشتن آشنايي كافي قبل از ازدواج برشمرده اند.
در مقابل مردان نيز مهم‌ترين دلايل خود را براي جدايي به اين صورت بيان كرده اند: علاقه نداشتن به زن، اقدامات خودسرانه زن، بدبيني به زن، تمكين نكردن و ناسازگاري زن، پايبندنبودن به اصول اخلاقي، نداشتن تفاهم، توقعات بيجاي زن، بي اعتمادي نسبت به شوهر و رفتارهاي نامعقول زن.
دكتر ساروخاني تأكيد مي‌كند:علاوه بر زوجين، در اين تحقيق مشاوران خانواده نيز مهم‌ترين دلايل زنان را براي طلاق، ناسازگاري، تنفر از شوهر، توجه نكردن شوهر به خواست‌ها و توقعات همسر، دخالت خـانواده شـوهر، عـدم تحمل شوهر و لجبازي‌هاي او برشمرده‌اند و در مقابل مشاوران دلايل مردان را براي جدايي به اين صورت بيان كرده‌اند: استقلال نداشتن زن (وابستگي به خانواده)، علاقه نداشتن به همسر، دخالت اطرافيان و ناآگاهانه بودن ازدواج.
خوش رفتاري با همسر
آيت الله استادي عضو جامعه مدرسين حوزه علميه قم با بيان اين كه اجراي احكام اسلامي بايد همراه با رعايت اخلاق اسلامي باشد، اضافه مي‌كند: در احكام اسلامي مواردي براي طلاق زنان قرار داده شده است، و در عين حال در آيات و روايات بسياري به سازگاري و خوش رفتاري با همسران سفارش شده است، و از اينرو برخي از مردان نبايد از اين احكام سوء استفاده كنند.
اين استاد حوزه علميه قم تاكيد دارد: اسلام حكم طلاق را براي زماني كه هيچ راهي وجود نداشته باشد، قرار داده است؛ نه اين كه با كوچك‌ترين مشكل و اختلاف، دم از طلاق و جدايي زده شود.
*منبع: روزنامه اطلاعات
**گروه اطلاع رساني**9362**9128**1755
تهران- ايرنا- روزنامه اطلاعات در صفحه گزارش نوشت:در دنياي امروز به راحتي زوج هاي جوان پس از دعوا برسر يك موضوع پيش پاافتاده توافق مي‌كنند كه جدا شوند و متأسفانه اين امر در زماني بسيار كوتاه انجام مي‌شود.
