«ایرانی، ایرانی بخر»؛ شعاری است كه در چند سال گذشته برای حمایت از تولید داخل خلق شد اما به رغم این شعارها و تبلیغات فراوانی كه با هدف توجه به تولید ملی در رسانه ها صورت گرفت، تولید محصول بی كیفیت و بازشدن دروازه های كشورمان به روی واردات و ناتوانی رقابت تولید داخل با خارجی ها در كیفیت و كمیت، انحصاری بودن بازار و تبلیغات اغراق آمیز و كم فروشی ها، اثر این دست از شعارها را خنثی كرد و در نتیجه به بی اعتمادی مشتریان و مردم به كالای داخلی دامن زد. این در حالی است كه در بازار امروز كالاهایی متعلق به شركت ها و كارخانه های داخلی وجود دارد كه از كارآمدی كالاهای مشابه خارجی برخوردارند اما هنوز نتوانسته اند اعتماد مشتریان را به دست بیاورند.
كمپین «ساخت ایران» كه نزدیك به یك هفته از آغاز به كار آن در شبكه های اجتماعی می گذرد، هدفش ارزیابی دوباره توانایی و ناتوانی تولید داخل است. در این كمپین، كاربران نام 5 كالا و خدمات خوب و برتر و 5 كالا و خدمات بی كیفیت داخلی را كه از آن استفاده كرده اند، به اشتراك می گذارند.
بسیاری از كمپین هایی كه در گذشته در ارتباط با تولید داخل شكل گرفت، جنبه شعاری و با پیشنهاد كلی خرید كالای ایرانی همراه بود. اما كمپین تازه، نگاهی نقادانه و غیرشعاری به تولید داخل دارد و هدفش ارزیابی وضعیت كنونی با هدف اصلاح است.
كمپین ساخت ایران یك حركت خودجوش مردمی در فضای مجازی برای نقد تولیدات بی كیفیت داخلی یا حمایت از كالاهای باكیفیت است و در این ساز و كار ارزیاب ها مردم هستند و مدیران و مسوولان نام های تجاری متعلق به بخش های مختلف دولتی و غیر دولتی هیچ دخل و تصرفی در آن ندارند.
«ساخت ایران» درعین حال كه نسبت به كالاهای فاقد كیفیتی كه از اجماع نظرات مردم و كاربران شبكه های اجتماعی بیرون آمده است، نقد دارد؛ از تولیدات ملی كه در لیست خوب ها به صف شده اند حمایت و استفاده از آن را به سایر افراد توصیه می كند اما نكته قابل توجه این است كه تمام این فرایند نه از سوی یك شركت و به واسطه یك طرح سفارش شده بلكه به طور آزاد از سوی هزاران كاربر و بدون محدودیت در ارایه نظرها و سلیقه ها انجام می شود.
این كمپین فرصتی است تا صاحبان نام های تجاری با توجه به نظراتی كه درفضای مجازی به اشتراك گذاشته شده، ارزیابی نسبی از جایگاه محصولات خود در بازار داشته باشند.
هر چند افزایش تولید داخل و ورود به صنایع مختلف امری مطلوب برای افزایش اشتغال در كشور به شمار می رود اما نبود دانش و فناوری های روز باعث می شود، كالا با كمترین كیفیت به دست مشتری برسد و طبیعی است كه بازار هم این كالا را پس بزند. در این میان برخی از كارشناسان معتقد هستند در این صورت واردات كالایی كه هنوز ظرفیت و توان ساخت آن در كشور وجود ندارد، منطقی و به صرفه است.
برخی دیگر از كارشناسان و مدیران بازاریابی بر این باور هستند كه كشورمان در تولید برخی از كالاها مزیت رقابتی و راهبردی ندارند و در میدان بین المللی بازی را به حریف می بازند. بنابراین لزومی ندارد كه برای افزایش تولید داخلی وارد هر صنعتی شویم و می توانیم این انرژی و منابع مالی و نیروی انسانی را در صنایعی كه مزیت رقابتی در تولید آن وجود دارد صرف كنیم.
***دوره تبلیغات كلیشه یی و حمایتی به سر رسیده است
«امیرهادی انواری» روزنامه نگار و طراح كمپین «ساخت ایران» در گفت و گو با گروه پژوهش و تحلیل خبری ایرنا با بیان اینكه طرح این ایده و راه اندازی این كمپین، پس از خرید یك كالای ایرانی به جای كالای خارجی مشابه آن به ذهنم رسید، گفت: مدت ها از یك كالای خارجی استفاده می كردم اما یك بار با تردید زیادی نمونه مشابه ایرانی آن كالا را خریداری كردم. در حالی كه قیمت نمونه مشابه ایرانی یك پنجم محصول خارجی بود اما در كیفیت تفاوت قابل توجهی از هم نداشتند.
وی ادامه داد: در زمان حاضر كالاهایی در بازار وجود دارد كه به كارآمدی نمونه های خارجی مشابه هستند اما اختلاف قیمت ها بسیار قابل توجه است.
انواری با اشاره به فرهنگی كه در میان مردم در حال رواج است مبنی بر استفاده نكردن از تولیدات داخل یا پنهان كردن آن از سایران، گفت: یكی از دوستانم با اینكه از وضعیت مالی خوبی برخوردار بود اما از محصولات بهداشتی تولید داخل استفاده می كرد و البته این موضوع را از اطرافیان خود پنهان كرده بود. با راه اندازی این كمپین می توان قبح استفاده از كالای ایرانی را بشكنیم.
طراح كمپین ساخت ایران با بیان اینكه متاسفانه تبلیغات كلیشه یی و قدیمی دولت و نهادهای حاكمیتی برای حمایت از تولید داخل نتیجه معكوس دارد، اظهار كرد: بارها تبلیغاتی دیده شده مبنی بر اینكه با خرید از تولید داخل به نیروی كار كشور كمك كرده اید؛ در صورتی كه در موضوع خرید، بازار مهم است و باید بحث بازار را از موضوع حمایت از كارگران جدا كرد.
وی با اشاره به كالا و تولیدات ایرانی كه در این كمپین در صدر باكیفیت ها و بی كیفیت ها قرار گرفته اند، گفت: تا به امروز در بین كاربران زن باكیفیت ترین كالاها، مربوط به محصولات آرایشی و بهداشتی هستند و در بین كاربران مرد باكیفیت ها اغلب از مواد غذایی هستند اما در لیست بی كیفیت ها محصولات شركت های خودروسازی و اپراتورهای تلفن همراه در صدر جدول قرار دارند.
انواری تاكید كرد: در زمان حاضر موضوع قابل توجه این است كه برخی از شركت های تبلیغاتی و بازاریابی وارد كمپین ساخت ایران شده اند تا این چالش را مصادره به نفع كنند كه خود كاربران باید با حضور این افراد مقابله كنند.
***تولید ایران؛ اقیانوسی با عمق نیم متر
در حالی كه در بسیاری از صنایع به تولید داخلی رسیده ایم اما كمتر محصولی از ایران كه وابسته به منابع طبیعی نباشد، توان رقابت با حریفان خارجی را دارد و كمتر نام تجاری از ایران توانسته است در بازارهای جهانی حرفی برای گفتن داشته باشد. در زمان حاضر صنایع تنها با ایجاد فضای انحصاری در بازار ایران توانسته اند بازار داخل را در دست بگیرد.
این در حالی است كه در تمام كشورهای توسعه یافته، دولت و بخش خصوصی به سمت تولید كالایی می روند كه در منطقه یا در جهان نسبت به سایر رقبا برای ساخت، عرضه و صادرات آن مزیت رقابتی و راهبردی داشته باشند اما در كشورمان حضور در تمام صنایع با این سیاست كه از تولید داخل حمایت می شود و اشتغال افزایش می یابد، باعث تولید و عرضه كالاهای نامرغوب شده است كه یكی از مثال های بارز آن اصرار برخی از اشخاص به تولید هواپیماهای مسافربری در داخل كشور است. این در حالی است كه بسیاری از كشورهای توسعه یافته نیز دلیلی برای ورود به این حوزه صنعتی نمی بینند.
در جهان به هم وابسته كنونی كه مساله تقسیم كار جهانی به یكی از مسایل مهم تبدیل شده است، كشورها تلاش می كنند در حوزه كالاهای استراتژیك و اصلی به خودكفایی برسند و در عین حال در برخی حوزه هایی كه توان رقابتی دارند وارد می شوند و در حوزه هایی كه این توانایی وجود ندارد ورود نمی كنند.
«بایزید مردوخی» اقتصاددان در گفت وگو با گروه پژوهش و تحلیل خبری ایرنا با تاكید بر اینكه منطق اقتصاد حكم می كند در بحث تولید وارد صنایعی شویم كه بتوانیم نیاز داخل و بازارهای جهانی را تامین كنیم، گفت: زمانی تولید یك محصول صرفه اقتصادی دارد كه توان رقابت در بازارهای جهانی و داخلی را داشته باشد.
وی با بیان اینكه باید نیازها تشخیص داده شود و در چهارچوب استراتژی ها تولید را سامان دهیم، ادامه داد: یكی از مهم ترین معضل های كنونی در عرصه تولید داخل، انحصار است كه راهكارهای خروج از آن هم آسان نیست. تنها زمانی می توان انحصار را شكست كه تعداد شركت های داخلی و خارجی را در بازار و فضای كسب و كار افزایش داد.
مردوخی افزود: قطعا تولیداتی موفق هستند كه دانش بنیان و با استفاده از فناوری ها به روز باشند. بنابراین باید دانشجویان را در زمینه هایی پرورش دهیم كه در اقتصاد كشور و تولید نقش آفرین باشند و معتقدم باید طرح ریزی جایگزین روش منسوخ آزمون و خطا در تولید باشد.
این كارشناس اقتصادی با بیان اینكه متاسفانه در نیم قرن اخیر وارد صنایع متعددی شدیم كه نتیجه مطلوبی برای اقتصاد و تولید كشورمان نداشت؛ اظهار كرد: تا توان رقابت نداشته باشیم، دیده نخواهیم شد.
مردوخی با تاكید براینكه كیفیت یك شبه به تولید كشور بر نمی گردد، ادامه داد: به طور قطع راه حل افزایش كیفیت باز كردن مرزها به روی واردات نیست و به شدت معتقدم كه تولید نباید از حمایت ابدی برخوردار شود؛ باید به صاحبان صنایع زمان برای اصلاح داد و اگر نتیجه یی در برنداشت حمایت ها هم قطع شود چراكه هیچ اقتصادی به تولید نامطلوب نیاز ندارد و تولیدات بی كیفیت هزینه زا هستند.
كمپین «ساخت ایران» می تواند گامی مهم برای برخوردی انتقادی، آسیب شناسانه و سازنده نسبت به تولید داخل باشد.
*از:نازیلا مهدیانی (گروه پژوهش و تحلیل خبری)
پژوهشم** 9345 **2054
تهران- ایرنا-در روزهای گذشته، كارزار تبلیغاتی یا كمپینی با عنوان «ساخت ایران» در شبكه های اجتماعی به راه افتاده كه هدف از آن معرفی محصولات با كیفیت و بی كیفیت تولید داخل از نظر شهروندان است؛ این می تواند بهانه خوبی برای نقد وضعیت تولید داخل و شناخت نقاط قوت و ضعف آن باشد.
