به گزارش خبرنگار ايرنا ، زماني نه چندان دور كارگاههاي تونلي با تعداد زيادي كوره از ابتدا تا انتهاي 'كلاگر محله' جويبار محل كار استادان سفالگري مازندران همچون 'غلامعلي چيني ساز'' ،'عزيزالله فكوري'،'عظيم بخشي'،'يوسف طالبي'و 'سبحان نجفي' بود .
سفالينه هاي كلاگر محله جويبار بازارهاي آن زمان را به تسخير خود درآورده بودند و چهارشنبه بازار قائمشهر و پنجشبه بازار بهنمير محل عرضه و فروش هنر دست استادان بود .
قدره(كاسه آش) ، گومبكا( ظرف مخصوص نگهداري نيشكر)،دوشون (ظرف مخصوص توليد كره) ، گل لوه (ظرف مخصوص درست كردن ماست) ونمك شور( ظرف مخصوص نگهداري نمك) از جمله ظروف سفالي مازندران بودند كه در آن زمان مشتريان خوبي هم داشت ولي امروز......
وضعيت به گونه اي شده است كه هنر دست رمضانعلي چيني ساز بازمانده سفالگري مازندران در منطقه كلاگرمحله جويبار در پس رنگ و لعاب هاي ظروف امروزي، رنگي ندارد واينك وي به اميدهايي در دل به حرفه خاندانش كه پنج نسل در خانواده اش رواج دارد ادامه مي دهد تا شايد سفالگري باز رونق بگيرد .
هنر دستش پرآوازه و جهاني است تا جاييكه خود مي گويد زن جهانگرد فرانسوي پرسان پرسان براي ديدن محل كار و هنر دستش به كارگاهش آمده است اما آنچه در واقعيت محل كارش ديده مي شود ذهن آدمي را به سوال مي كشاند.
ديدن كارگاه بزرگ چند صدمتري با كوره هاي بزرگ آنچيزي بود كه در دهن متواتر مي شود ولي ديدن مكان محقر 50 متري با چرخ سفالگري و يك كوره در گوشه حيات خانه اي در كلاگر محله جويبار حكايتگر آخرين نفس هاي هنر سفالگري در مازندران است .
'رمضانعلي چيني ساز' سفالگري كه پنج نسل از خاندانش و به مدت 300سال دراين حرفه مشغول به كار هستند را مي توان آخرين بازمانده اين هنر در مازندران دانست .
اين هنرمند، سابقه سفالگري در ايران را مربوط به كشف آثار هشت هزار سال قبل از ميلاد در كمربند غارهوتو بهشهر اعلام كرد و افزود: قديمي ترين سفالهاي كشف شده ايران مربوط به اين غار است.
وي الهام گيري از خصوصيات منطقه براي نقش و نگار سفال ها را از ويژگي هاي اين هنر برشمرد و ادامه داد: نقوش ساده مزين به حيوانات ، طبيعت و مناظر زيبا در سفالهاي كشف شده شمال كشور مشهود است .
چيني ساز گفت: ظروف سفالي ساخته شده در اين كوره ها توسط افراد با حمل بر روي حيوانات و رفتن به محلات در شهرها و روستاهاي استان فروخته مي شد .
وي در توضيح تاريخچه سفالگري مازندران گفت: كلا به معناي كوزه است و در شهرستان هاي قائمشهر ، بابل و جويبار محله 'كلاگر محله' وجود داشت كه اهالي اين مناطق سفال گران مطرحي بودند.
به گفته چيني ساز خاك رس بكار گرفته شده اين مناطق در ظروف سفالي خاصيت رفع املاح و خنك كردن مواد را دارد .
وي افزود: خنك نگه داشتن آب داخل كوزه هاي سفالي و جذب املاح نمك در داخل ظرف سفالي نمك شور از آن جمله است و اكثر ظروف مورداستفاده مردم آنزمان سفالي بود .
چيني ساز تغييرشيوه زندگي و روي آورن مردم به ظروف امروزي بارنگ و لعاب را زمينه ساز ركود استفاده از ظروف سفالي در جامعه و بالتبع آن توليد اين محصولات دانست .
وي گفت: با تغيير سبك توليد محصولات سفالي و ساخت اشيا تزييني بدنبال ايجاد بستري براي ايجاد رغبت در مردم براي استفاده از اين محصولات بودم .
اين استاد سفالگري اميدوار به بازگشت مردم به فرهنگ گذشته است و گفت: خوشبختانه هنوز افراد علاقمند به استفاده ازظروف سفالي در جامعه وجود دارند كه براي خريد ظروف سفالي به كارگاه مراجعه مي كنند.
چيني ساز رونق بخشيدن دوباره اين هنر را مستلزم يك عزم همگاني فرهنگي و هنري دانست و گفت: بنده بعنوان يك سفالگر تنها توليد كننده اين آثار هستم و محروميت هنر مي بايست با تلاش مسئولان و دست اندركاران رفع شود.
وي از حمايت هنرمندان بعنوان بستري براي رونق گيري هنر هاي ريشه دار و قديمي در جامعه نام برد و افزود:درسالهاي اخير جامعه به سمت هنرهاي دستي ميل و رغبت از خود نشان داده است مي توان اميدوار به بازگشت و رونق دوباره هنري همچون سفالگري بود.
چيني ساز به اخذ مهراصالت يونسكو به دو ظرف سفالي لبنيات و گومبكا اشاره كرد و گفت:ورود سازمان هاي جهاني براي حفظ هنرهاي سنتي نشان گر ارزش و جايگاه اين هنرها است كه بايد درجامعه ماهم موردتوجه قرار بگيرد .
رييس اداره ميراث فرهنگي ، صنايع دستي و گردشگري شهرستان هاي قائمشهر وجويبار گفت : از زمان هاي قديم كوزه گرمحله يا كلاگر محله جويبار مهد سفالگري مازندران به شمار مي رفت.
محمد باستاني ادامه داد: در گذشته بدليل فراهم بودن امكاناتي نظير خاك رس مورد نياز و حضور هنرمندان چيره دستي همچون خاندان چيني ساز ،فكوري ، بخشي ، طالبي و نجفي ، اين محله كانون توليد و عرضه ظروف سفالي در مازندران بود .
وي گفت:در كوره هاي متعددپخت سفال كلاگرمحله جويبار تعداد زيادي وسايل توليد و براي فروش به بازارهاي سنتي شهرهاي مختلف مازندران ارسال مي شد .
به گفته رييس اداره ميراث فرهنگي ، صنايع دستي و گردشگري قائمشهر با تغيير شيو ه زندگي و روي آوردن جامعه به سمت استفاده از ظروف غير سفالي ، اين هنر براي صاحبانش سودي نداشت و از رونق گذشته آن كاسته شد .
وي ادامه داد :كمك به دستيابي بازارهاي موردنياز مي بايست از سوي سازمان هاي متولي امور بازرگاني و بازار صورت بگيرد تا اين توليدات با رونق در فروش مواجه شوند .
باستاني همچنين از پرداخت تسهيلات با كارمزد پايين به هنرمندان سفالگري بعنوان اقدام ديگر در راستاي حمايت از اين هنر اعلام كرد و افزود : اميدواريم با پرداخت اين تسهيلات به صاحبان كارگاه هاي متروكه و نوسازي آن ،روحي دوباره به اين هنر ريشه دار و قديمي مازندران تزريق شود.
يك كارشناس فرهنگي در گفت وگو با ايرنامي گويد هنرهاي دستي شامل سفالگري , جاجيمچه بافي، بافت گليچه، چوقا، شمد و ملحفه، سوزن دوزي، فرآورده هاي پوست و چرم، هنرهاي مرتبط با فلز و چوب و حصير بافي سابقه بس دراز در كشور و از جمله در مازندران دارد و در گذشته به خاطر تامين نياز هاي روزمره مردم هميشه مشتري داشته است.
به گفته وي با بوجود امدن عصر جديد و توليد كارخانه اي نيازهاي روزمره مردم تغيير كرده و ديگر توليدات دستي نمي تواند حجم زياد نيازها را تامين و سليقه مشتريان را براورده سازد ولذا عملا بعد از مدتي به نفع توليد مدرن از رده خارج مي شوند و اينك تنها نياز هاي مادي و تزئيني اندكي از مردم را تامين مي كنند.
وي مي گويد راز ماندگاري اين هنرها در تغييرتوليد با توجه به بازار يابي و ارزيابي نياز مشتريان است كه در مازندران با توجه به حضور گردشگران مي تواند با تشكيل بازارچه هاي توليد به مصرف ,سوغاتي براي گردشگران باشد و هم مي تواند به عنوان مسيري براي تورهاي گردشگري تعريف و از اين طريق به رونق اين بازار ها كمك شود. ك/4
2096/1899
گزارش از فاطمه قنبري قاديكلايي
ساري-ايرنا- زمان زيادي نگذشته از آن دوران كه سفال هاي دست ساخته هنرمندان 'كلاگر محله' يا 'كوزه گر محله' جويبار، مهد توليد سفال مازندران ، اسباب زندگي و جهاز نوعروسان مازندراني بود و حال آنكه امروز اين ساخته دست هنرمندان سفالگر پشت ويترين لوكس فروشگاه هاي ظروف رنگ باخته است.