اعلام استقلال یک جانبه کوزوو و پی آمدهای آن
..................................................
تهران ، خبرگزاری جمهوری اسلامی 25/12/86
سیاسی.روابط بینالملل.استقلالطلبی
اعلام استقلال یک جانبه استان کوزوو در جنوب صربستان باعث برانگیختن واکنش
های موافق و مخالف بسیاری شده و می توان پیش بینی کردکه پی آمدهای متعددی
به دنبال خواهد داشت است.
اعلام استقلال یک جانبه استان کوزوو در جنوب صربستان باعث برانگیختن واکنش
های موافق و مخالف بسیاری شده و می توان پیش بینی کردکه پی آمدهای متعددی
به دنبال خواهد داشت است.
پارلمان کوزوو در روز 28 بهمن 1386(17 فوریه 2008) با 109رای موافق در
برابر 11 رای مخالف ،استقلال این استان را ازصربستان اعلام کرد. با توجه به
اهمیت این امر ضروری به نظر می رسد تا درباره پیشینه و ابعاد مختلف
مسئله کوزوو بحث و بررسی بیشتری انجام پذیرد.
* پیشینه تاریخی کوزوو
کوزوو منطقه ای در جنوب کشور صربستان با مساحت 11هزار کیلومترمربع است
که حدود 2 میلیون نفر جمعیت دارد. صرب ها قبل ازشکست از امپراتوری عثمانی
در شش قرن پیش کثریت جمعیت این منطقه را تشکیل می دادند. اما به تدریج
آلبانی های مسلمان جایگزین آن شدند . در زمان حاضر 90 درصد جمعیت کوزوو
راآلبانی تبارها تشکیل می دهند. یک صد هزار نفر صرب نیز در مناطق مختلف
به ویژه در شمال این منطقه ( در همسایگی صربستان ) زندگی می کنند.در سال
1974( 1353 ه.ش ) دولت یوگسلاوی با خود مختاری محدود و نسبی کوزوو موافقت
کرد.اما در اواخردهه 1980 میلادی، یوگسلاوی اختیارات پریشتینامرکز کوزوو را
کاهش داد که با واکنش منفی آلبانی تبارها مواجه شد.
در سال 1996 شبه نظامیان صرب با حمایت آشکار ارتش بلگراد به پاک سازی
قومی در کوزوو دست زدند و هزاران نفر را به خاک و خون کشیدند. این کشتار
سه سال طول کشید وبالاخره در سال 1999 ( 1378 ه.ش ) نیروهای ناتو به
فرماندهی آمریکا با حملات هوایی 78 روزه به صربستان ، نظامیان صرب را از
کوزوو عقب راندند و از همان زمان تا کنون کوزوو تحت اداره سازمان ملل
درآمد تاجامعه بین المللی در مورد آینده آن تصمیم گیری کند.
براساس قطعنامه 1244شورای امنیت در سال 1999این استان به طور رسمی تحت
قیمومیت سازمان ملل متحد درآمد، اما درعمل سازمان ملل این مسئولیت را
برعهده نگرفت و در واقع قدرت و اختیار عمل به نیروهایاتحادیه اروپا
واگذار شد.درحالی که براساس قطعنامه 1244، سازمان ملل مسئول حل بحران
کوزوو معرفی شده اما اتحادیه اروپا به شکل مداخله جویانه ای خود را موظف
به دخالت دراین مسئله می داند. کما اینکه جدا از نیروی 16000نفری ناتودر
کوزوو،اکنون نیروی 2000نفره اتحادیه اروپا موسوم به یولکس نیز در این
منطقه حضور دارند که 500نفراز آن پلیس هستند.
* واکنش های جهانی به اعلام استقلال کوزوو
پس از اعلام استقلال یک جانبه کوزوو در 17 فوریه 2008 ( 28 بهمن سال جاری )
این امر بلافاصله با واکنش تند دولت صربستان مواجه شد وبوریس تادیچ رئیس
جمهور این کشور اعلام کرد که کشورش هیچگاه استقلال کوزوو را به رسمیت
نخواهد شناخت . دولت بلگراد بارها اعلام کرده است که به هیچ وجه حاضر نیست
از کوزوو، با پیشینه بسیارطولانی تعلق به صربستان چشم پوشی کند. البته
این ملاحظات تنها تاریخی و جغرافیایی نیست ،به ویژه درشبه جزیره بالکان که
با تنوع قومی مذهبی و نژادی همراه است ، حدود 90 در صد جمعیت کوزوو را
مسلمانان آلبانیایی تبار تشکیل می دهند که در پی استقلال هستند. البته
استقلالی که دارای گرایش های نزدیکی به آلبانی و حتی شکل گیری آلبانی
بزرگ را دارد که برای صرب ها قابل تحمل نیست.
از سوی دیگر با توجه به ستم و تبعیض صربها علیه مسلمانان کوزوو از هنگام
بازپس گیری آن ، آلبانی تبارها هم حاکمیت صربها را هیچگاه به رسمیت نمی
شناسند. از آنجا که اساسی ترین منافع یک دولت در واقع حفظ تمامیت ارضی
است و کوزوو هم 15 درصد از خاک صربستان را تشکیل می دهد، لذا دولت
صربستان هم به راحتی راضی به جدایی کوزوو نمی شود. دراین بحران تنهاکوزوو
و صربستان به عنوان طرف های درگیر وجود ندارند و همسایگان جغرافیایی
آنها،اتحادیه اروپا، روسیه و آمریکا نیز منافع خود رابااین درگیری پیوند
زده اند.
پس از اعلام استقلال کوزوو تاکنون 23کشور استقلال کوزوو را به رسمیت شناخته
اند که از جمله آمریکا، انگلیس، فرانسه، آلمان، ترکیه،لهستان، سوئیس،
سوئد، اتریش، ایتالیا ، مجارستان ، فنلاند ، دانمارک و جمهوری چک را می
توان برشمرد. پس از اعلام استقلال کوزوو و به رسمیت شناختن آن از سوی این
کشورها ، یک گروه کاری متشکل از 15 کشور که استقلال کوزوو را به رسمیت
شناخته یا قصد آن را دارند 28 فوریه (9 اسفند)در وین تشکیل جلسه دادند .
اما یومیچ وزیر خارجه صربستان در نامه ای به دبیرکل سازمان ملل درباره
تشکیل این گروه بین لمللی برای اداره امور کوزوو اعتراض کرد.
وی در نامه خود تصریح کرد ، تشکیل این گروه غیر قانونی است زیرا در خارج
از شورای امنیت درباره آن تصمیم گیری شده است . شکل گیری این گروه با
نیت آشکار صرف نظر کردن از شورای امنیت و مفاد قطعنامه 1244 این شورا در
باره کوزوو صورت گرفته و نقش سازمان ملل به عنوان تنها مرجع دارای
مشروعیت قانونی در کوزوو را خنثی می کند .
به گفته وزیر خارجه صربستان، این کشور هرگز با اعزام هیات اروپا به کوزوو
موافقت نخواهد کرد و نباید وظایف هیات سازمان ملل بدون موافقت شورای
امنیت به هیات اروپا منتقل شود .
صربستان نه تنها اعلام داشته که هر گز استقلال کوزوو را به رسمیت نخواهد
شناخت ، بلکه معتقد است که هر تصمیمی درباره کوزوو باید در شورای امنیت
اتخاذ شود ، زیرا اطمینان دارد که روسیه تصمیم های مخالف نظر بلگراد را
در این شورا وتو خواهد کرد. روسیه نیز مخالف جایگزینی نیروهای اتحادیه
اروپا با نیروهای سازمان ملل در کوزوو است. از زمان اعلام استقلال کوزوو
مقام های مختلف روسی مخالفت قاطعانه خود رابااین موضوع اعلام داشته اند.
ولادیمیر پوتین رئیس جمهوری روسیه روز جمعه 22 فوریه ( 3 اسفند) دراین
باره هشدار داد که به رسمیت شناختن استقلال کوزوو از سوی برخی کشورها سنت
وحشتناکی را پایه گذاری می کند.
وی افزود : در حقیقت این اقدام یعنی به رسمیت شناختن استقلال کوزوو، نظام
کامل روابط بین الملل را از بین می برد، نظامی که نه فقط چند دهه ، بلکه
قرنها زمان صرف شده تا به شکل فعلی در آید.
همچنین دیمیتری روگوزین نماینده روسیه در ناتودر این باره گفت : اگر
امروز اتحادیه اروپا خارج از یک موضع واحد کارکند یا اگر ناتو پای خود را
فراتر از محدوده و اختیارات خود در کوزوو بگذارد؟اینجا با سازمان ملل
متحد در تنش خواهند بود و آن گاه من فکر می کنم که ماهم براساس این فرضیه
، شروع به استفاده از زورکنیم. در واکنش بدین سخنان و دیگرگفته
روگوزین مبنی بر اینکه روسیه هرگز از نیروی نظامی در کوزوو استفاده نمی
کند، هاشم تاچی نخست وزیر کوزوو ، هشدارداد که حتی یک وجب از خاک کوزوو
نباید بدست کسی بیفتد . وی همچنین هشدار داد که مقام های کوزوو آماده اند
تا از مکانیسم های دفاعی برای دفاع از خاک کوزوو استفاده کنند.
*دو رویکرد پیرامون واکنش روسیه
درباره اظهارات شدید پوتین و روگوزین، تحلیل گران دو رویکردمتفاوت دارند
. برخی از آنان براین گمان هستند که این تندترین واکنش مسکو به شناسایی
استقلال کوزوو توسط آمریکا و برخی کشورهای غربی بوده وروسیه برای نخستین
بار احتمال توسل به زور و نیروی نظامی را در پاسخ بدین بحران مطرح کرده
است. در واقع اظهارات پوتین نشانگر آن است که شناسایی استقلال کوزووتوسط
آمریکا و برخی کشورهای غربی به منزله نقض خط قرمز روسیه است. از این
زاویه روسیه به دلایل وانگیزه های استقلال طلبی مردم کوزوو چندان توجهی
ندارد ، بلکه به انگیزه ها و اهداف غرب به ویژه آمریکا دراین باره توجه
دارد ،لذا هرچند از نظر تاریخی رفتار تبعیض آمیز و فشارهای صربها را می
توان زمینه استقلال خواهی آلبانی تبارهای کوزوو قلمداد کرد، اما واقعیت
این است که امروزه کوزوو به عرصه ای برای رقابت و چالش بین روسیه و غرب
تبدیل شده است، زیرا با اعلام استقلال کوزوو عملا تنش در منطقه بالکان
افزایش یافته و احتمال بی ثباتی بیشتر شده است. لذا این دسته از
کارشناسان که معتقدند خط قرمز روسیه نقض شده ، آن را به مفهوم تشدید
بحران و رفتن به سوی درگیری می دانند. اما گروهی دیگر از کارشناسان هدف
اظهارات پوتین را بیش از آنکه موضوع کوزوو قلمداد کنند آن را به منزله
اخطاری واقعی به کشورهای همسایه روسیه در زمینه پیوستن احتمالی این
کشورها به پیمان ناتو تلقی کرده اند که به ویژه در این میان گرجستان و
اوکراین و نیز مولداوی در مدنظر قرار دارند. تهدیدهای روسیه بدان معنی
است که اگر درخواست ها و اقدامات این دو کشور برای پیوستن به ناتو ادامه
یابد، در آن صورت روسیه نیز از استقلال خواهی مناطق جدایی طلب این کشور ها
به ویژه آبخازیا و اوستیای جنوبی در مورد گرجستان و جمهوری خود خوانده
پریدنسترویه در مورد مولداوی حمایت خواهد کرد. در واقع اعلام استقلال یک
جانبه کوزوو می تواند زنجیره گسترده ای ازاین گونه اعلام استقلال های یک
جانبه را باعث شود.
ادامه دارد...
پژوهم - س.ر.م.ط.1446
شماره 054 ساعت 11:48 تمام
