این اقدام نیروهای گارد ریاست جمهوری بوركینافاسو بار دیگر یادآور چگونگی انتقال قدرت در برخی كشورهای آفریقایی است كه گفته می شود طی نیم قرن گذشته این قاره شاهد وقوع حداقل 85 كودتا بوده است؛ و این جدای از كودتاهایی است كه نافرجام مانده و به نتیجه دلخواه عاملان آن نرسیده است.
اولین كودتا در آفریقا به سبك جدید رویدادی بود كه در سال 1962 میلادی در 'توگو' روی داد و به سرنگونی 'سیلوانیوس اولمپیو' انجامید.
وی اولین رییس جمهوری توگو پس از استقلال این كشور از فرانسه بود كه به پدر استقلال توگو شهرت داشت.
كارشناسان از این رویداد به عنوان اولین كودتای مدرن در آفریقا یاد می كنند و آن را الهام بخش كودتاهای دیگر در این قاره می دانند.
به جرات می توان گفت كه كودتا در توگو مسیر سیاسی آفریقا را دگرگون كرد زیرا الگویی برای تغییر حكومت ها در این قاره شد.
- كشور آفریقایی توگو پس از سرنگونی 'سیلوانیوس اولمپیو' اولین رییس جمهوری این كشور به دفعات شاهد كودتا بود ولی مهمترین رویداد از این دست در آفریقا به كودتای دیگری بازمی گردد كه در سال 1974 در اتیوپی روی داد.
در جریان كودتا در اتیوپی 'هایله سلاسی' امپراتور این كشور سرنگون شد و یك دولت چپگرا و متمایل به اتحاد شوروی در اوج جنگ سرد در آدیس آبابا بر سركار آمد.
اهمیت این رویداد برای سرنوشت اتیوپی و آفریقا از آن جهت بود كه اتحاد شوروی توانست در یكی از نقاط راهبردی جهان در شاخ آفریقا نفوذ پیدا كند و بر این منطقه استراتژیك استیلا داشته باشد.
در واقع اتحاد شوروی با نفوذ در اتیوپی توانست در دوران پرالتهاب جنگ سرد به یك آبراه بسیار استراتژیك كه از دو گذرگاه راهبردی مهم 'باب المندب' و 'كانال سوئز' می گذشت تسلط پیدا كند.
- چگونگی شكل گیری نظام سیاسی تحت عنوان 'امپراتوری آفریقای مركزی' از دیگر رویدادها و یا كودتاها در قاره آفریقا محسوب می شود.
'ژان بادل بوكاسا' كه در سال 1965 میلادی با یك كودتا قدرت را در كشور 'آفریقای مركزی' بدست گرفت رویای امپراتور شدن را در سر می پروراند. وی با جلب نظر مقامات پاریس در سال 1977 تصمیم گرفت طی یك مراسم با شكوه خود را امپراتور كشور آفریقای مركزی بنامد.
بوكاسا این مراسم را با تمام جزییات آن مطابق تشریفاتی انجام داد كه ناپلئون در سال 1804 میلادی برای خویش برگزار كرده بود.
بوكاسا برای انجام این مراسم تاج ، تخت ، عصا و لباس سلطنتی سفارش داده بود كه تمامی توسط هنرمندان و صنعتگران فرانسوی ساخته شد.
این مراسم در آن زمان یكصد میلیون فرانك فرانسه معادل پانزده میلیون یورو برای كشور آفریقای مركزی هزینه در برداشت.
بوكاسا در سال 1977 با انجام این مراسم به امپراتوری رسید و دو سال بعد یعنی در سال 1979 هنگامی كه به لیبی سفر كرده بود توسط سرویسهای مخفی فرانسه طی عملیاتی موسوم به باراكودا Barracuda سرنگون شد.
'دیوید داكو' پسرعموی بوكاسا كه پس از وی قدرت را بدست گرفت در كشور آفریقای مركزی اعلام جمهوری كرد.
- زین العابدین بن علی هفتم نوامبر سال 1987 میلادی طی كودتایی در تونس 'حبیب بورقیبه'رییس جمهوری را بركنار و قدرت را در این كشور بدست گرفت.
حبیب بورقیبه كه به مجاهد كبیر و پدر جنبش استقلال طلبی تونس شهرت داشت مدافع استقرار نهادهای دمكراتیك در كشور بود. با روی كار آمدن زین العابدین بن علی حركت تونس بسوی دمكراسی نه تنها متوقف شد بلكه این كشور بسوی استبداد تغییر مسیر داد.
همچنین در كشورهای دیگر آفریقایی نظیر 'زئیر' ، 'ماداگاسكار' ، 'مالی' ، 'ساحل عاج' و... طی نیم قرن گذشته كودتاهای متعددی روی داده و دولتهای بسیاری یكی پس از دیگری بر سركار آمده اند . عمر برخی از این نظام حتی كمتر از یك سال بوده است.
بررسی های آماری حكایت از آن دارد كه طی نیم قرن گذشته در مجموع 85 كودتا در قاره آفریقا بوقوع پیوسته است كه برخی از آنها مسیر سیاسی منطقه تحت نفوذ خود و حتی آفریقا را تغییر داده است.
نكته حایز اهمیت دیگر آنكه اكثر این كودتاها با تحریك ، حمایت و مداخله كشورهای خارجی صورت پذیرفته است.
در دوران جنگ سرد كشورهای آفریقایی به میدانی برای تاخت و تاز و رقابت بین اتحاد شوروی و غرب برای دستیابی به منابع و نقاط راهبردی این قاره تبدیل شده بود.
گرچه به نظر می رسد با فروپاشی اتحاد شوروی دوران جنگ سرد به پایان رسیده باشد ولی رقابت قدرتهای خارجی در آفریقا هنوز به قوت خود باقی است شاید شدیدتر از گذشته .
گزارش از محمدرضا عرفانیان
خاورم ** 1583**1586
تهران- ایرنا- نیروهای گارد ریاست جمهوری بوركینافاسو هفته گذشته وارد جلسه رسمی هیات دولت شدند و رییس جمهوری ، نخست وزیر و اعضای هیات دولت این كشور را بازداشت كردند و به این ترتیب یك دولت نظامی زمام امور را بدست گرفت.
