ساماندهی بخشی از بدهی دولت توسط بازار سرمایه

به گزارش روز شنبه ایرنا از پایگاه اطلاع رسانی بازار سرمایه (سنا)، محمد فطانت با اشاره به لزوم تعریف دقیق جایگاه بورس و بانك در ساختار اقتصادی ایران، افزود: در صورت توقف عملیات تخریبی علیه بازار سرمایه، این بازار نوپا می‌تواند در كنار تامین مالی صنایع بزرگ كشور، بخشی از بدهی‌های كلان دولت را نیز با تبدیل كردن به اوراق بهادار، سامان دهی كند.
وی در خصوص نقش بازار سرمایه در تامین مالی بنگاه های اقتصادی ایران در قیاس با شبكه بانكی، اظهار داشت: شركت‌هایی كه در بازار سرمایه فعال هستند متعلق به بخش شفاف اقتصاد بوده و تمام عملكردشان در معرض دید همگان است. این شركت‌ها بخش اصلی زنجیره ارزش كشور را به دوش می كشند و سهم بالایی از درآمدهای مالیاتی كشور به صورت مستقیم و غیرمستقیم توسط این بخش شفاف تامین می شود. به عبارت دیگر شركت های بورسی سهم بالایی در اقتصاد ملی و تولید ناخالص بر عهده دارند.
رییس سازمان بورس و اوراق بهادار خاطرنشان كرد: با وجود تمام این ویژگی‌ها اما مانده تسهیلات پرداختی توسط نظام بانكی كشور به شركت های بورسی در حدود 47 هزار میلیارد تومان است. این رقم در پایان سال 92، حدود 40 هزار میلیارد تومان بوده و این یعنی كل نظام بانكی كشور در طول یك سال (سال 93) به این بنگاه‌ها نزدیك به 7 هزار میلیارد تومان تسهیلات پرداخت كرده در حالی كه هزینه های مالی پرداختی توسط شركت های بورسی به نظام بانكی در حدود 8 هزار میلیارد تومان در سال 93 بوده است.
فطانت در خصوص نقش بازار سرمایه در تامین مالی این شركت‌ها، گفت: بازار سرمایه با وجود تمام محدودیت‌هایی كه در قیاس با نظام بانكی كشور دارد، در طول همین مدت (سال 93) معادل 34 هزار میلیارد تومان تامین مالی كرده است.
وی با اشاره به آنكه این مبلغ یا از طریق افزایش سرمایه یا اصلاح ساختار مالی صورت گرفته یا از ابزارهای مالی جدید بوجود آمده است، گفت: این رقم به خوبی نشان می‌دهد بازار سرمایه توانسته بیشترین منابع را در مقایسه با نظام بانكی تامین كند البته این به هیچ عنوان به معنی نقض زحمات بانك‌ها نیست.
رییس سازمان بورس و اوراق بهادار، تصریح كرد: این موسسات در طول سال‌های گذشته زیر فشار تعهداتی چون تسهیلات تكلیفی، كمك به تامین كالاهای اساسی و پرداخت تسهیلات ارزان قیمت به پروژه‌هایی چون مسكن مهر بوده‌اند اما تامین مالی شركت‌هایی كه به علت جهش قیمت ارز با رشد قابل توجه رقم سرمایه در گردش خود مواجه شده‌اند، امری مهم بوده كه بازار سرمایه در راستای آن قدم بلندی برداشته است.
وی ادامه داد: طبق اعلام رسمی، كل تسهیلات سال گذشته نظام بانكی كشور 360 هزار میلیارد تومان اعلام شده كه از این میزان 70 درصد مربوط به تجدید تسهیلات گذشته و 30 درصد به تسهیلات جدید اختصاص یافته است. هرچند كه این درصدهای تخصیصی در عمل قدری سخت اثبات می‌شود اما در صورت پرداخت این 30 درصد نیز باید نحوه استفاده از آن معلوم شود.
فطانت با اشاره به اینكه بسیاری از افراد تسهیلات را از بانك می‌گیرند و آن را در محلی به غیر از حوزه تخصیص یافته توسط بانك خرج می‌كنند، گفت: مكانیزم های كنترلی بانك ها هم در این زمینه معیوب است. این در شرایطی است كه در بازار سرمایه تمام مراحل تامین مالی بنگاه‌ها از نقطه شروع تا انتها از سوی اركانی كه از قبل تعریف می شود مورد بررسی و تطبیق قرار می‌گیرد و امكان هزینه كرد منابع در محل دیگر بسیار كم است و هر آنچه هزینه می شود در قالب گزارش های دوره ای با اظهار نظر حسابرسان به اطلاع عموم می رسد.
رییس سازمان بورس و اوراق بهادار در پاسخ به این سوال كه چرا بسیاری از مردم گرایش دارند پول‌های خود را در بانك سپرده گذاری كنند، اظهار داشت: سود بانك ها به قول مشهور در ایران بدون ریسك است. مردم پول خود را در آنجا گذاشته و بدون هیچ دغدغه‌ای ماهانه سودی 20 درصدی دریافت می كنند. اگرچه برخی موسسات غیرمجاز یا قلیلی از بانك ها نرخ های بالاتری هم می پردازند اما به هر حال عرضه اوراق در بازار مستلزم پرداخت صرف ریسك یا به عبارتی نرخ سود بالاتر برای جبران ریسك است. در حال حاضر سود اوراق برخی از شهرداری ها بیش از 27 درصد است اگر سودهای بانكی كاهش نیابد نرخ تامین مالی در بازار بسیار بالا می رود كه عملا صدور اوراق جدید را از توجیه می اندازد.
فطانت ادامه داد: اگر بناست بازار سرمایه به نظام اقتصادی كمك كند، قطعا به كمك نظام بانكی نیاز خواهد بود. بانك مركزی در این زمینه نقش بسیار حساسی دارد. تعریف جدیدی از حوزه های عملكردی بانك و بورس و نحوه نقش آفرینی هر یك از آنها در تامین مالی لازم است. باید بخش هایی كه بانك به آن وارد می شود از زمینه هایی كه بورس در آن تامین مالی می كند تفكیك شود و هریك صرفا مجاز باشند در حوزه عملكردی خود تامین مالی كنند.
وی تصریح كرد: اینكه دیدگاه دولت در سطح كلان تغییر كرده امر بسیار مثبتی است هرچند هنوز تاثیرات قطعی آن به بازار نرسیده است. ما در بودجه امسال حدود 34 هزار میلیارد تومان تامین مالی از طریق اوراق را داریم. برای انتشار این عدد به معتقدم با سودهای تعریف شده برای سپرده های بانكی، قیمت اوراق به مسیری حركت می كند كه عملا از توجیه می افتد و از این رو باید برای آن فكری كرد. اگر قرار باشد قیمت اوراق به صورت آزادانه در بازار تعریف شود و با توجه به این كه این اوراق دارای بازارگردان نیست عملا اقتصاد را با نرخ جدیدی از اوراق رو به رو می كند كه همه تعادل های اقتصادی را به هم خواهد زد، لذا باید در این خصوص چاره ای اندیشه شود.
وی افزود: البته صدور اوراق بدهی و گسترش آن منوط به آن است كه بازار ثانویه در كنار بازار اولیه به خوبی قدرت گرفته و امكان خودنمایی داشته باشد. وقتی بناست ما اوراقی با سود 27 درصد منتشر كنیم و برآوردها نشان می‌دهد شركت های بورسی سودی در حد 20 درصد ایجاد می‌كنند، بدون اصلاح نرخ سود سپرده بانكی، بازار ثانویه سهام دچار چالش جدی خواهد شد.
رییس سازمان بورس واوراق بهادار گفت: اما اگر شرایط درست برای بازار اولیه و ثانویه توامان فراهم شود، بازار می تواند بدهی های دولت را تبدیل به اوراق بهادار كند و با تعریف مكانیزم های تامین مالی جدید مشكلات نقدینگی صنایع مختلف را برطرف سازد.
فطانت اظهار داشت: تجربه سال‌های گذشته در اجرای قانون عملیات بانكی بدون ربا قطعا فرصتی برای اصلاح این قانون فراهم می كند. هرچند ایجاد این تغییرات نیاز به همت و جسارت دارد. یكی از تفكیك هایی كه می تواند در این قانون بین نظام بانكی و بازار سرمایه تعریف شود این است كه پرداخت تسهیلات در قالب عقود مشاركتی صرفا به بازار سرمایه محول شود و بانك ها صرفا بر عقود مبادله ای و تعهدات تمركز كنند.
به گفته وی، اگر بتوانیم در راهبرد‌های پیش رو به دقت میان این دو ساختار تقسیم كار انجام دهیم تحولی اساسی در نظام تامین مالی كشور به وجود خواهد آمد.
اقتصام(1) 9141**1558