اين گزارش كه در شماره روز يكشنبه دوازدهم مهر 1394 خورشيدي به قلم فاطمه عودباشي انتشار يافته است، مي افزايد: اين مساله حتي در طراحي و ساخت دكورهاي بخش خبر و شيوه تصويربرداري با تاكيد زيادي رعايت مي‌شد.
از ابتداي دهه 80 اين رويه تلويزيون تا حدود زيادي تغيير كرد و با الگوبرداري از شبكه‌هاي خبري مشهور و موفق دنيا گويندگان خبر ديگر مجبور نيستند تا آن حد خشك باشند، بلكه با آزادي عمل بيشتري رفتار مي‌كنند. ابتداي بخش خبري لبخند مي‌زنند و بعد خبر را مي‌خوانند. اين مساله شامل حال گويندگان خبر راديو هم مي‌شود زيرا آنها در بخش‌هاي مختلف خبري متناسب با شنوندگاني كه دارند، سعي مي‌كنند از لحن صميمانه‌اي براي خواندن خبرها استفاده كنند.
يك گوينده خبر با تسلط كامل به كارش بايد اطلاعات جامعي نيز داشته باشد. او بايد اشراف كاملي به ادبيات فارسي و تا حدودي زبان عربي و انگليسي هم داشته باشد تا بتواند نام‌هاي خارجي را درست تلفظ كند. تمام اين موارد ما را بر آن داشت تا سراغ گويندگان خبر راديو، تلويزيون و سردبيران خبري برويم و نظرشان را در ارتباط با ادبيات گويندگان خبر بررسي كنيم.
**گوينده خبر، اعتبار رسانه
فرزانه معصوميان گوينده خبر راديو در ارزيابي ادبيات گويندگان خبر راديو و تلويزيون و تضادهايي كه گويندگان خبر ميان ادبيات رسمي، خشك و صميمانه دارند به جام‌جم مي‌گويد: در تمام دنيا گوينده خبر اعتبار رسانه است، به همين دليل نبايد خطاي فاحشي داشته باشيم.
وي با اشاره به زبان و لحن گويندگان خبر مي‌افزايد: لحن و صدا اهميت زيادي دارد كه متناسب با نوع خبر بايد تغيير كند. وقتي قرار است يك خبر هيجان‌انگيز و خوشحال‌كننده را به عنوان گوينده بخوانم بايد اين مساله در صدايم مشخص شود؛ مثل خبر قهرماني زنان در مسابقات فوتسال آسيا و اگر خبر درباره فوت و حادثه است مثل خبر فاجعه منا حتما اين ويژگي در صدايم بايد وجود داشته باشد. به هر حال در راديو، گوينده خبر مجبور است فقط با صدا نوع خبر را به شنونده منتقل كند. بنابراين كارش برخلاف گويندگان تلويزيون كه تصوير و دكور هم به آنها كمك مي‌كند، مشكل است.
معصوميان ادامه مي‌دهد: در ضمن گويندگان خبر بايد نسبت به خبر بي‌طرفانه برخورد كرده و فقط آن را قرائت كنند. نبايد لحن‌شان طوري نشان بدهد كه آنها موافق يا مخالف اين خبر هستند. متاسفانه برخي گويندگان نگاهشان به اتوكيو اشتباه است. گوينده خبر تلويزيون بايد به گونه‌اي به اتوكيو نگاه كند كه انگار گفت‌وگوي رودررو انجام مي‌دهد، اما گاهي نگاه‌ها تصنعي است و ارتباط لازم برقرار نمي‌شود.
**اساسنامه جديد
اين گوينده خبر معتقد است: در مجموع ادبيات گويندگان خبر يكدست نيست و هر كس كار خودش را انجام مي‌دهد، اما به نظرم بايد لحن و ادبيات گوينده خبر متناسب با نوع خبر باشد. اگر خبر جدي است، جدي بخواند و اگر نيمه‌رسمي است، لحن گوينده هم تغيير كند، اما اين زماني ميسر مي‌شود كه گوينده اشراف به خبر داشته باشد. من از سال 79 كلاس‌هاي فن بيان دارم و هميشه به دانشجويانم تاكيد مي‌كنم علاوه بر اين كه روي زبان گفتارشان كار مي‌كنند بايد روي زبان بدن هم كار كنند، زيرا گوينده خبر تلويزيون مي‌تواند با حركات سر، صورت و گردن هم جنس پيام‌ها را بهتر به مخاطب منتقل كند.
معصوميان: گويندگان خبر بايد نسبت به خبر بي‌طرفانه برخورد كنند و نبايد با لحن‌شان نشان دهند موافق يا مخالف اين خبر هستند ضمن اين‌كه برخي گويندگان نگاهشان به اتوكيو اشتباه است
وي ادامه مي‌دهد: گرچه دستورالعمل مشخصي در اين باره نداريم، اما به همراه جمعي، يك اساسنامه جديد براي گويندگان خبر از شروع تاسيس راديو و تلويزيون در ايران نوشتيم. اين داستان پنج سال هم طول كشيد، اما هنوز روي اين اساسنامه حركتي انجام نشده است. ما در اين اساسنامه انعطاف بيشتري براي گويندگان قائل شده‌ايم. در ضمن من مسئول نوشتن اين اساسنامه بودم.
**نه رسمي و نه كوچه بازاري
محمدرضا حياتي از گويندگان سرشناس خبر تلويزيون است. اين گوينده باتجربه معتقد است گوينده خبر سواي متني كه برايش تهيه مي‌كنند، بايد از دانش خبري و اطلاعات عمومي برخوردار باشد و علاوه بر آن بايد به ادبيات فارسي اشراف داشته باشد.
وي درباره اين‌كه چرا گويندگان در بخش‌هاي مختلف خبري ادبيات متفاوت دارند، توضيح مي‌دهد: زماني از ادبيات كلاسيك براي خواندن خبر بهره برده مي‌شد، اما به مرور زمان ادبيات گويندگان نرم شد. من مخالف نرم‌خواني نيستم، به اين شرط كه از چارچوب‌ها خارج نشود. اگر قرار باشد نرم خواندن خبر به زبان كوچه‌بازاري ختم شود، مسلما اشتباه است. خبر ماهيت خودش را دارد و نبايد چارچوب‌ها را به هم زد. معتقدم گوينده خبر بايد با دانش كافي خبر را بخواند تا مخاطب به او اعتماد كند.
اين گوينده پيشكسوت عنوان مي‌كند: معتقدم زبان معيار در گويندگي خبر راديو وتلويزيون بايد به گونه‌اي باشد كه براي عامه مردم قابل درك باشد. يعني بايد مخاطب بداند خبر چه چيزي را مي‌خواهد بگويد. به نظرم ادبيات گوينده نه آن قدر بايد رسمي باشد كه مخاطب كلمات ثقيل آن را متوجه نشود و نه آن قدر كوچه و بازاري باشد كه معناي خبر زير سوال برود.
به نظر حياتي بهتر است گوينده خبر، كارشناس باشد تا بداند هنگام خواندن خبر چه شيوه‌اي را در پيش گيرد تا زيبنده خبر راديو و تلويزيون باشد. ضمن اين‌كه وقتي گوينده‌اي يك خبر سياسي را مي‌خواند، نبايد توقع داشت لبخند بزند؛ زيرا حس گوينده هنگام خواندن خبر اگر اشتباه باشد، مسلما به خبر لطمه مي‌زند و حتي باعث پيشداوري مي‌شود.
وي در ادامه مي‌افزايد: وقتي گوينده در مقام راوي خبر ظاهر مي‌شود، بايد به متن وفادار باشد. قرار نيست حس و افكار شخصي گوينده به مخاطب منتقل شود، بلكه بايد پيام درست منتقل شود.
**اهميت داشتن جنس خبر
سودابه حسني‌دخت، گوينده شبكه خبر معتقد است ادبيات گويندگان خبر متاثر از سخت خبر و نرم خبر است. استفاده درست از عنصر زبان در خبر اهميت زيادي دارد و ما متناسب با جنس خبر بايد ادبيات مختص به آن را داشته باشيم.
حياتي: به نظرم ادبيات گوينده نه آن قدر بايد رسمي باشد كه مخاطب كلمات ثقيل آن را متوجه نشود و نه آن قدر كوچه و بازاري باشد كه معناي خبر زير سوال برود
وي ادامه مي‌دهد: گوينده خبر بايد خودش كارشناس باشد تا بتواند خبر را به درستي بخواند و محتواي خبر را به مخاطبان منتقل كند. در سال‌هاي گذشته ايجاب مي‌كرد گويندگان، خبرها را خيلي رسمي و خشك بخوانند. در آن سال‌ها نياز اين طور بود، اما با تغيير نياز مخاطبان و به مرور زمان، خبرها نرم خوانده شد. به هر حال مخاطب توقع دارد ما خودمان را با شرايط روز هماهنگ كنيم.
حسني‌دخت تاكيد مي‌كند: مخاطب توقع دارد خبرهاي شادي‌بخش را به شكل نرم خبر بشنود؛ به همين دليل ادبيات گويندگان خبر در اين نوع خبرها بايد شكسته‌خواني باشد، اما همين مخاطب انتظار دارد وقتي خبري جدي است، ادبيات گوينده هم جدي باشد. در واقع اگر گوينده يك خبر جدي را شكسته بخواند، مورد پسند مخاطب واقع نمي‌شود و اعتراض خواهد كرد.
اين گوينده خبر با اشاره به نظرسنجي‌هاي مردمي توضيح مي‌دهد: نظرسنجي‌ها نشان مي‌دهد مخاطب علاقه‌مند است گويندگان خبر با توجه به جنس خبر، حس مرتبط با آن را هم داشته باشند و بر اين مبنا ادبيات‌شان هم تغيير كند. من شخصا تركيب رسمي و نرم را مي‌پسندم. وقتي اين تركيب را داشته باشيم هم مي‌توانيم نياز مخاطب فعلي را پاسخگو باشيم و هم مخاطب قديمي را. از سوي ديگر گوينده خبر بايد خودش ابتدا پيام خبر را درك كند و بعد آن را بخواند تا بتواند به شكل صحيح آن را به مخاطب منتقل كند؛ زيرا در اين صورت مخاطب به او اعتماد نمي‌كند. وي يكي از ويژگي‌هاي گويندگان خبر را مهارت‌هاي زبان بدن مي‌داند و مي‌گويد: زبان بدن به عنوان مهارت اصلي، اهميت زيادي براي گويندگان خبر دارد؛ زيرا با بهره بردن از اين زبان بهتر مي‌توانند پيام را به مخاطب منتقل كنند.
**دايره لغات گسترده
عليرضا صادقي، گوينده خبر معتقد است حس گوينده خبر بايد مطابق با جنس خبر باشد، در غير اين صورت تصنعي خواهد بود و براي مخاطب باورپذير نخواهد بود. زبان گوينده خبر بايد زبان مادري باشد و زبان مادري هم دستورالعمل خودش را دارد.
وي ادامه مي‌دهد: بايد دايره لغات گوينده گسترده باشد تا در گفت‌وگوي خبري از دايره لغات متنوع استفاده كند. براي نمونه وقتي قرار است گوينده، خبر حادثه منا را بخواند بايد به احترام جان‌باختگان صدايش حزن‌آميز باشد. در مجموع معتقدم گوينده خبر مثل بازيگر بايد هنگام خواندن خبر بتواند حس‌هاي مختلف بگيرد.
**علائم راهنمايي و رانندگي
عليرضا صادقي، گوينده خبر در پاسخ به اين پرسش كه آيا براي ادبيات گويندگان دستورالعمل مشخص وجود دارد، توضيح مي‌دهد: به نظرم دستورالعملي كه براي گويندگان وجود دارد، مثل علائم راهنمايي و رانندگي مي‌ماند. همان طور كه يك راننده بايد به تابلوهاي رانندگي توجه كند، يك گوينده هم بايد به نوع خبر اهميت بدهد تا بر آن اساس ادبياتش را تغيير بدهد.
ما بسته‌هاي خبري متفاوت داريم، نمي‌توان براي گويندگان خبر يك نسخه كلي پيچيد. خبرهاي رسمي را بايد جدي خواند. گوينده نمي‌تواند يك خبر جدي را با لبخند بخواند انگار كه به پيك‌نيك رفته است؛ اما مي‌تواند خبر گردشگري را با حال و هواي نرم خبر بخواند.
*منبع: روزنامه جام جم
**گروه اطلاع رساني**9165**200**9131
تهران- ايرنا- روزنامه جام جم در صفحه رسانه نوشت: تلويزيون سال‌ها در پخش اخبار شيوه مشخص و ويژه‌اي را مدنظر قرار داده بود. به اين ترتيب كه گويندگان خبر بسيار خشك و رسمي و بدون احساس در چهره، خبرهاي مختلف را مي‌خواندند و به اين نكته توجه ويژه‌اي داشتند كه همه چيز براي بيننده جدي جلوه كند.
