وعده آمریكا به كشورهای آسیای میانه برای كاستن از نقش بازیگر اصلی تحولات منطقه

وزیر امور خارجه آمریكا پیش از این نیز در شهر سمرقند ازبكستان با همتایانش از پنج كشور تاجیكستان، قرقیزستان، ازبكستان، قزاقستان و تركمنستان نخستین ملاقات را در نشست مشترك كشورهای آسیای مركزی و آمریكا انجام داد و در پایان این نشست، بیانیه ای مشترك صادر شد كه در آن تاكید شده برقراری امنیت و توسعه افغانستان برای ثبات و آرامش كشورهای منطقه آسیای میانه با اهمیت است.
سفر وزیر امور خارجه آمریكا به تاجیكستان، حدود یك ماه پس از آن صورت گرفت كه مقام های روسیه احتمال دادند مسكو بار دیگر امنیت مرزهای تاجیكستان با افغانستان را به عهده گیرد و با توجه به افزایش تحركات گروه های تروریستی در مرزهای شمالی افغانستان، نیروهای خود را در این مناطق مستقر كند.
خبرگزاری رویترز اواخر مهر ماه، به نقل از معاون وزیر دفاع روسیه گزارش داد كه مسكو در تاجیكستان دارای پایگاه نظامی است و احتمال دارد با تصمیم مقام های سیاسی روسیه، كنترل نیروهای مرزبانی را به طور كامل در مرز مشترك تاجیكستان با افغانستان به عهده بگیرد.
رسانه های روسیه و تاجیكستان نیز اواسط مهر، بعد از دیدار «ولادیمیر پوتین» رئیس جمهوری روسیه و «امام علی رحمان» رئیس جمهوری تاجیكستان كه در شهر «سوچی» انجام شد، از گسترش جغرافیای جنگ در استان های شمالی افغانستان و افزایش تحركات گروه های تروریستی در این مناطق ابراز نگرانی كردند.
روسیه و تاجیكستان، تجربه تلخی از حضور گروه های تروریستی در شمال افغانستان دارند. تاجیكستان در دهه 70 زمانی كه با گروه های مسلح مخالف حكومت این كشور درگیر بود، بارها از افغانستان خواست تا مرزهای شمالی خود را كنترل كند و اجازه ندهد این گروه ها وارد تاجیكستان شوند.
در این زمان، نظامیان روسی مستقر در مرز تاجیكستان حمله گروه های مسلح افغان را به پایگاه های خود در این مناطق فراموش نكردند. آنان به یاد دارند كه تروریست ها همزمان با گفت و گوهای صلح دولت تاجیكستان و گروه های مسلح مخالف حكومت، از خاك افغانستان، نیروهای مرزبانی را هدف قرار می دادند.
نیروهای مرزبانی روسیه از نخستین روزهای استقلال تاجیكستان در سال 1991 میلادی حمایت از مرزهای تاجیكستان و روسیه را به عهده داشتند و در سال 2005 میلادی پس از پایان درگیری های داخلی و استقرار صلح و ثبات در تاجیكستان و حاكم شدن امنیت در مرزهای این كشور با افغانستان، این مناطق را به نظامیان تاجیك سپردند.
روسیه در عین حال دارای پایگاه نظامی در تاجیكستان است و «پایگاه 201» روسیه در آن كشور با بیش از هفت هزار نیروی نظامی بر اساس برخی گزارش ها، بزرگترین پایگاه نظامی روسیه در خارج از كشور است و واحدهای این پایگاه در شهرهای دوشنبه پایتخت تاجیكستان، «كولاب» و «قرغانیه» واقع در جنوب این كشور مستقر هستند.
شدت یافتن درگیری ها در استان های شمالی افغانستان در یك سال گذشته، موجب نگرانی تاجیكستان و روسیه شده است و تصرف شهر «قندوز» مركز استانی به همین نام در شمال شرقی افغانستان و در نزدیكی مرز تاجیكستان، یك بار دیگر زنگ های خطر را برای لانه كردن گروه های مسلح در مرز این كشور به صدا درآورده است.
گروه طالبان در حال حاضر چند شهرستان را در استان های شمالی افغانستان در مرز و یا در نزدیكی تاجیكستان در تصرف دارند و گروه های مسلح دیگر از قبیل گروه تروریستی داعش و القاعده نیز به گفته مشاور امنیت ملی رئیس جمهوری افغانستان در حال حضور منسجم در این كشور هستند.
«ولادیمیر پوتین» ماه گذشته در نشست سران سازمان پیمان امنیت جمعی در شهر دوشنبه پایتخت تاجیكستان گفت كه وضعیت امنیتی افغانستان نگران كننده است و این نگرانی، كشورهای آسیای میانه را تهدید می كند.
رئیس جمهوری روسیه گفت كه «با نفوذ جنگجویان گروه داعش وضعیت امنیتی افغانستان بدتر شده است. همچنان گسترش نفوذ گروه های تروریستی و افراطی از افغانستان به كشورهای آسیای مركزی نیز نگرانی ها را افزایش داده است. این نگرانی ها به این دلیل در حال شدت گرفتن است كه گروه داعش در داخل افغانستان در حال گسترش است».
وی تصریح كرد كه روسیه از وضعیت جاری در افغانستان و از پیامد حضور درازمدت نیروهای ناتو در این كشور نگران است. نیروهای بین المللی كمك به امنیت افغانستان موسوم به «ایساف» برای مدت زیادی در افغانستان مستقر بود و در این مدت برخی كارهای مثبتی را نیز انجام داده اند، اما در مجموع، حضور و تلاش های آنان، یك تغییر بنیادی و ظرفیتی را ایجاد نكرد تا عامل تغییر مثبت وضعیت شود».
نگرانی مشترك روسیه و تاجیسكتان، از حضور گروه های تروریستی در افغانستان كه بحث استقرار نیروهای مرزبانی روسیه در تاجیكستان را به میان كشیده و از سویی دیگر درخواست برخی مقام های بلندپایه افغانستان از روسیه، برای كمك به تامین امنیت این كشور كه با سفر «عبدالرشید دوستم» معاون اول رئیس جمهوری افغانستان به مسكو صورت گرفت، در كنار سركوب گروه داعش در سوریه، برای برچیدن بساط تروریسم بین المللی، مسكو را در شرایط پیچیده و تازه تحولات جهان، به عنوان بازیگر اصلی منقطه مطرح كرده است.
نقش پررنگ روسیه در سركوب تروریسم در كشورهای منطقه، خوشایند آمریكایی ها نخواهد بود و داعیه دار مبارزه با تروریسم بین الملل را در اذهان و افكار عمومی جهان به حاشیه خواهد برد و دور از انتظار نیست كه واشنگتن تلاش های خود را برای كاستن از این نقش در آینده نیز ادامه دهد. به همین خاطر بر اساس آنچه كه رسانه های تاجیك گزارش داده اند، وزیر امور خارجه آمریكا به مقام های تاجیكستان اطمینان داده است كه مرزهای این كشور با افغانستان، دستخوش ناامنی نخواهد شد.
معنای ساده سخنان «جان كری» جز این نخواهد بود كه در صورت ناامنی مرزهای تاجیكستان یا سایر كشورهای آسیای میانه كه هم مرز با افغانستان هستند، ما در كنار شما هستیم و از امنیت مرزهایتان دفاع می كنیم و صدای آمریكا، رسانه دولتی این كشور تایید كرده است كه سفر وزیر خارجه آمریكا به كشورهای آسیانه میانه با این پیام همراه بود كه واشنگتن آنها را فراموش نكرده است.
منابع افغان در این باره می گویند: سفر وزیر امور خارجه آمریكا به كشورهای آسیای میانه گمانه ‌زنی‌هایی را در مورد تلاش آمریكا برای ممانعت از نفوذ روسیه در افغانستان و منطقه، مطرح كرده است.
«عبدالقادر حاحی» یك عضو كمیسیون روابط بین‌ الملل مجلس نمایندگان افغانستان می‌ گوید كه آمریكا از نفوذ روز افزون روسیه و چین در منطقه نگران است. چون این دو كشور كوشش دارند تا یك ائتلاف در خصوص مسایل اقتصادی و امنیتی ایجاد كنند و در این اواخر رئیس جمهوری افغانستان و برخی روسای جمهوری كشورهای منطقه به این فكر افتاده اند كه برای مبارزه با تروریسم یك اجماع و ائتلاف منطقه ای ایجاد كنند.
مجلس نمایندگان افغانستان هفته گذشته در همین راستا، بر سر ابعاد كمك نظامی روسیه به افغانستان بحث و بررسی كرد و برخی نمایندگان گفتند كه در صورت كمك نظامی مسكو به كابل، باید در قرارداد امنیتی افغانستان و آمریكا، تجدید نظر صورت گیرد.
به نظر می رسد افزایش ناامنی و تشدید درگیری ها در افغانستان، باوجود حضور نیروهای آمریكایی و ناتو، اعتماد و اطمینان را از واشنگتن سلب كرده است. اگر چه «كری» در سفر به آسیای میانه توانست یك قرارداد امنیتی را با یكی از این كشورها به امضا برساند، اما كشورهایی كه در تیررس حضور زودهنگام تروریسم سازمان یافته بین المللی قرار گرفته اند، نیك درخواهند یافت كه شعارهای مبارزه با تروریسم غرب بخصوص مقام های آمریكایی در حال رنگ باختن است و همان گونه كه قرارداد امنیتی واشنگتن - كابل اثبات كرده است امنیت كشور فقط با قراردادها، تبلیغات و شعارهای مبارزه با تروریسم تامین نمی شود و مبارزه با این پدیده شوم، «اراده ای واقعی» لازم دارد.
آساق**1610**1545