كتاب انقلاب اسلامی در مراغه، روایتگر همسویی مردم با ملت ایران

به گزارش ایرنا، فاصله بین سال ها 1342 تا 1357 از دوره های مهم تاریخ معاصر ایران است كه در آن مبارزه های مردم به رهبری حضرت امام خمینی (ره) آغاز و با پیروزی، تبدیل به یكی از بزرگترین رویداهای جهان در قرن بیستم شد.
نهضت امام خمینی (ره) كه آغاز عصر جدیدی از تاریخ اسلام و دنیای دیانت بود و موجب مطرح شدن دوباره اسلام به عنوان قدرتی تعیین كننده در جهان شد، از شهرها، روستاها و مناطق مختلف كشور آغاز و با اتحاد و انسجام آحاد ملت ایران به پیروزی رسید.
كتاب 'انقلاب اسلامی در مراغه'، به منظور بررسی نقش مردم این دیار همصدا و همپای مردم كشور در پیروزی انقلاب اسلامی توسط 'منصور پورموذن' و 'مسعود غلامیه' دو پژوهشگر تاریخ و اعضای انجمن تاریخ پژوهان مراغه تهیه و تدوین شده است و در آن به رویدادهای این شهرستان از 20 شهریور 1342 تا 22 بهمن 1357 پرداخته می شود.
در مقدمه این كتاب بر رهنمودی از امام خمینی (ره) مبنی بر اینكه 'لازم است برای بیداری نسل های آینده و جلوگیری از غلط نویسی مغرضان، نویسندگان متعهد با دقت تمام به بررسی تاریخ این نهضت اسلامی بپردازند و قیام ها و تظاهرات مسلمانان ایران در شهرهای مختلف را با تاریخ و انگیزه آن ثبت نمایند تا مطالب اسلامی و نهضت روحانیت سرمشق جوامع و نسل های آینده شود' اشاره شده است كه اهمیت این كتاب را برای تدوین و پژوهش بیشتر از گذشته می كند.
بر اساس این رهنمود، مولفان این كتاب در مدت پنج سال كار پژوهشی، موفق به تدوین كتابی در 290 صفحه شدند كه از بخش های مختلف از جمله جریان ها و تحول های انقلاب، روند اصلاحات ارضی در مراغه، تبعید حضرت امام (ره) و نقش آن در عكس العمل روحانیان این شهرستان در مقابل این اقدام و اعتراض های مردم علیه رژیم پهلوی تشكیل شده است.
این كتاب توسط بنیاد تاریخ پژوهی انقلاب اسلامی به چاپ رسیده و محققان این اثر به علت كمبود منابع مكتوب در مراغه، پژوهش های خود را پس از جمع آوری تاریخ شفاهی این شهرستان، از اسناد موجود در مركز اسناد انقلاب اسلامی، مركز بررسی اسناد وزارت اطلاعات، سازمان اسناد ملی ایران و مركز اسناد مجلس شورای اسلامی نیز بهره جسته اند.
رئیس هیات مدیره انجمن تاریخ پژوهان مراغه و از مولفان این كتاب به خبرنگار ایرنا گفت: این هدیه ناقابل، اطلاعات جدیدی از تاریخ شهرستان به غیر از كتاب های چاپ شده در گذشته است تا بتوان اسناد مكتوب و شفاهی را برای ارایه به جامعه فرهنگی در كنار هم قرار داد.
منصور پورموذن، افزود: با توجه به موقعیت و وضعیت جغرافیایی و ژئوپلیتیك (سیاست جغرافیایی) مراغه، قرار گرفتن به عنوان بزرگترین شهر جنوب آذربایجان شرقی و موقعیت خاصی تاریخی آن، زمینه ای برای حفظ خاطرات شفاهی این شهرستان در كنار اسناد تاریخی شد تا پنج سال قبل قراردادی با بنیاد تاریخ پژوهی انقلاب اسلامی منعقد و تدوین كتاب شروع شود.
وی اظهار كرد: به علت آتش سوزی شهربانی مراغه در سال 1357 موفق به كسب اسناد مكتوب از این شهرستان نشدیم و در این راستا از اسناد موجود در مركز اسناد انقلاب اسلامی، مركز بررسی اسناد وزارت اطلاعات، سازمان اسناد ملی ایران و مركز اسناد مجلس شورای اسلامی بهره گرفتیم.
دانش آموخته مقطع دكتری تاریخ با گرایش ایران دوره اسلامی، یادآور شد: اسناد اهدایی فریدون مرزپور و آیت الله شیخ علی ارومیان از مستنداتی است كه راه را برای ادامه مسیر این پژوهش هموار كرد.
پورموذن، ادامه داد: عمل به رهنمودها و تاكیدهای امام خمینی (ره) و رهبر معظم انقلاب اسلامی ایران مبنی بر انتقال خاطرات انقلاب به نسل های بعدی از مهمترین اهداف تدوین این كتاب بود و جریان انتقال تفكر انقلاب اسلامی به توده مردم، نقش رهبری روحانیان در آن و عكس العمل مردم به جریان های تاثیر گذار انقلاب در این اثر تشریح شده است.
وی گفت: با توجه به وجود پادگان نظامی (امام رضا (ع)) در مراغه و نفوذ رژیم وقت در ارتشیان، واكنش نیروهای مذهبی و غیرمذهبی فعال این شهرستان در قبال جو نظامی و طاغوتی حاكم، مراغه را به یكی خاستگاه های مهم انقلاب در شمال غرب تبدیل كرده است.
رئیس هیات مدیره انجمن تاریخ پژوهان مراغه یادآوری كرد: با موفقیت نسبی انقلاب اسلامی در سال 1356، مبارزه های انجام یافته در این شهرستان نیز شكلی منسجم تر به خود گرفت كه سعی شده در این كتاب بر آن ها بیشتر توجه شود.
پورموذن، اظهار داشت: آیت الله شیخ علی ارومیان از هدایت كنندگان نهضت امام (ره) و زنده یاد حاج سعادت موسوی از چهره های تاثیر گذار مردمی در این شهرستان هستند كه در انسجام این مبارزه ها نقش بسزایی داشته اند.
وی اضافه كرد: جریان ها و تحولات انقلاب اسلامی، روند اصلاحات ارضی در مراغه، تبعید حضرت امام (ره) و عكس العمل روحانیان مراغه در قبال این قضیه، شكل گیری انجمن های ایالتی و ولایتی، اعتراض های مردم مراغه علیه رژیم شاهنشاهی از دیگر بخش هایی است كه در این كتاب به آن توجه شده است.
مولف كتاب 'انقلاب اسلامی در مراغه' با اشاره به اینكه 'شهدای قبل از پیروزی انقلاب' از دیگر بخش های مهم این كتاب است، گفت: اولین شهیدی كه در این كتاب به آن اشاره شده طلبه شهید عبدالله غفاری است كه در سال 1356 در مسجد آقا محمد تقی، علیه شاه سخنرانی تندی داشت و انقلابیان مراغه برای جلوگیری از دستگیری وی توسط ساواك، شهید غفاری را از شهر خارج كردند تا وی به قم مشرف شود.
پورموذن، افزود: غفاری، در تصادفی مشكوك در قم بعد از انتقال به بیمارستان به شهادت می رسد و با توجه به اسناد بدست آمده یقین حاصل می شود كه اولین شهید انقلاب اسلامی در مراغه است.
وی اظهار كرد: شهید رضا شكاری (نخستین شهید هسته ای كشور) كه در میدان مصلا به شهادت رسیده و شهیده فاطمه شریعت زاده (نخستین شهیده مراغه) كه در مقابل خانه خود روبروی گروهان پایداری مراغه جنب مسجد نصیر آباد خیابان اوحدی بر اثر اصابت تیر به شهادت می رسند از دیگر شهدایی است كه در این كتاب به آن اشاره شده است.
پورموذن، خاطرنشان كرد: مبارزه مردم مراغه در طول تبعید حضرت امام (ره) با تشكیل كانون های مذهبی مساجد و نشان دادن اعتراض های مردم در مراسم های عزاداری ماه محرم و یا اعیاد شعبانیه ادامه یافت و این اعتراض ها با اجرای نمایشنامه های مذهبی و تهیه و تكثیر جزوه های مذهبی نمود بیشتری یافت و براساس اسناد بدست آمده، مشخص می شود كه سال 1355 مبارزان انقلابی این شهرستان به تعداد هفت نفر در آستانه سفر شاه به مراغه دستگیر و زندانی می شوند.
دیگر مولف این كتاب و عضو هیات مدیره انجمن تاریخ پژوهان مراغه نیز به خبرنگار ایرنا گفت: مراغه در سال های متمادی جایگاه تاریخی خود را در تاریخ ایران بارها به اثبات رسانده كه وجود گزارش های تاریخی و مستندهای آن در طول دوره های گذشته به ویژه تاریخ بعد از اسلام گواه این ادعا است.
مسعود غلامیه، افزود: انقلاب اسلامی به عنوان نقطه عطفی در تاریخ معاصر ایران از این قائده مستثنی نیست و در این كتاب سعی شده تا شهر مراغه به عنوان یك شهرستان پیشرو در اقدام های اصلاحی اجتماعی و تاثیرگذار در منطقه كه مكتب فرهنگی خود را به نمایش گذاشته است، مورد برسی قرار گیرد.
وی اظهار كرد: در این كتاب بر پایه روش منطبق با پژوهش های علمی دانشگاهی، زوایای ناگفته وقایع سال های قبل از انقلاب اسلامی و چگونگی شكل گیری جریانات انقلاب مردمی سال 1357 را بدون اعمال نظرات شخصی و به دور از حب و بغض ها، بررسی شده است.
دانش آموخته مقطع دكترای رشته تاریخ گرایش تاریخ پزشكی، یادآور شد: در راستای این پژوهش ناچار از استفاده از اسناد طبقه بندی شده بنیادها و مراكز اسنادی بودیم؛ از طرفی مشاركت مردمی در این واقعه لزوم استفاده از تاریخ شفاهی ثبت نشده را دوچندان می كرد كه بعضی وقت ها همكاری نكردن برخی افراد و نهادها بر مشكلات این پژوهش تاریخی می افزود.
غلامیه، ادامه داد: با همه این نارسایی ها، نام و خاطر شهدای این انقلاب، مسیر را هموار و ما را در این حركت مصمم كرد.
وی خاطرنشان كرد: تاریخ، درس عبرتی برای آیندگان بود تا بخوانند و بدانند پیشینیان چه رفتار غلطی در پیش گرفته بودند و امپراطوری های عظیم نیز تاب مقاومت نیاورده و روزی سرنگون شدند.
عضو هیات مدیره انجمن تاریخ پژوهان مراغه گفت: در كل بررسی 'تاریخ انقلاب اسلامی در مراغه' بدنبال ارتقای آگاهی مردم در خصوص گذشتگان خود بودیم و آنچه این اثر را متمایز از انواع خود و مناطق دیگر می كند، مراجعه به منابع دست اول، اشخاص مطلع و فعال در آن سال ها است.
غلامیه، افزود: این اسناد بدون در نظر گرفتن رفتار و اندیشه های افراد فعال در عرصه قبل از انقلاب در جریان های سیاسی بعد انقلاب در كنار اسناد منحصر به فرد و گاهی طبقه بندی شده با در نظر گرفتن عكس های مندرج در متن كه در چند سال به زحمت بدست آمد، اثری شاخص در نوع خود به مكتب تاریخ ایران اسلامی تقدیم می‌كند.
وی افزود: این اثر تذكری بجاست كه اگر نهادهای معتبر و معطوف به فرهنگ، همگام با سازمان های دانش بنیان در جهت فرهنگ سازی و توسعه فرهنگی در كنار توسعه علمی وارد شوند به طور قطع آثاری پربارتر و قابل تكیه تولید می شود.
انجمن تاریخ پژوهان مراغه با هدف تقویت، رشد و اعتلای تاریخ و فرهنگ مراغه تشكیل شده است و هم اكنون دارای كارگروه های مختلف از جمله باستان شناسی، تاریخ ایران باستان، تاریخ دوره اسلامی، تاریخ اسلام، تاریخ معاصر، معماری و فرهنگ و هنر است.
اعضای این نهاد پس از تاسیس موفق به تالیف 20 جلد كتاب در زمینه های مختلف از جمله تاریخ، تاریخ علوم پزشكی اسناد، ادیان و عرفان شده اند.
از: حسن حسین زاده
3034/8023//518