به گزارش گروه علمي ايرنا از معاونت علمي و فناوري رياست جمهوري، دكتر سيد كمال‌الدين ستاره دان مجري طرح 'طراحي، توسعه و ارزيابي سيستم fNIRS آزمايشگاهي 16 كاناله' در مورد اين طرح گفت: اين دستگاه بر پايه تابش نور در محدوده مادون قرمز نزديك به بافت مغز و دريافت و پردازش نور منعكس شده، امكان مطالعه تغييرات جريان خون (هموديناميك) در مناطق مختلف مغز را فراهم مي‌كند كه در نتيجه با اطلاع از ميزان تغييرات جريان خون، ناحيه فعال و ميزان فعاليت نوروني آن منطقه تعيين مي‌شود.
وي با اشاره به اينكه روش fNIRS روشي نسبتا نوين براي مطالعه عملكرد مغز است، افزود: اين روش در مقايسه با روش معمول ثبت فعاليت هاي الكتريكي مغز، با ارسال و دريافت نور در طول موج‌هاي مشخص به بافت مغز، ناحيه فعال در قشر مغز را شناسايي مي‌كند.
ستاره دان بيان كرد: در هنگام انجام يك فعاليت فكري، جريان خون منطقه فعال مغز به دليل نياز به اكسيژن بيشتر افزايش مي يابد و موجب تغيير شدت نور عبوري از آن مي‌شود؛ با پردازش اين سيگنال درك بيشتري از نواحي فعال و نحوه عملكرد مغز به دست مي‌آيد بنابراين با اين روش ميزان فعاليت قسمت‌هاي مختلف مغز پايش مي‌شود.
** شناخت كامل مغز با دستگاه fNIRS
ستاره دان اظهار كرد: علاوه بر امكان انجام مطالعات تحقيقاتي روي مغز و شناخت بيشتر از نحوه عملكرد آن كه يكي از كاربردهاي اصلي اين دستگاه است، كاربردهاي كلينيكي متفاوتي نيز براي آن متصور است كه به عنوان مثال مي‌توان به تشخيص بيش‌فعالي در كودكان، پايش ميزان اكسيژن مغز نوزادان در بخش NICU، تعيين عمق بيهوشي هنگام عمل جراحي و ارزيابي انواع بيماري‌هاي مرتبط با ميزان فعاليت مغز همچون آلزايمر اشاره كرد.
وي افزود: همچنين از ديگر كاربردهاي مهم اين روش بررسي ميزان توانايي تمركز فرد روي يك مساله خاص و آموزش افزايش ميزان تمركز از طريق برقراري بيوفيدبك است.
** اندازه‌گيري ميزان اكسيژن رساني به مغز با دستگاه fNIRS
وي افزود: پروژه تحقيقاتي ديگري كه اكنون با كمك پزشكان بيمارستان كودكان مفيد در حال اجرا است استفاده از اين دستگاه براي اندازه‌گيري ميزان اكسيژن رساني به مغز كودكاني است كه در بدو تولد مشكلات تنفسي دارند؛ اين دستگاه با تعداد كاناهاي متفاوت قابل پياده سازي است كه در نمونه اوليه يك نوع چهار كاناله طراحي و ساخته شد و در ادامه با حمايت ستاد علوم شناختي نوع 16 كاناله آن نيز طراحي و پياده سازي شد كه تمام منطقه پريفرونتال در پيشاني را پوشش مي‌دهد.
معاون پژوهشي و تحصيلات تكميلي دانشكده مهندسي برق و كامپيوتر دانشگاه تهران اظهار كرد: درحال حاضر عمده استفاده اين دستگاه انجام پروژه‌هاي تحقيقاتي در آزمايشگاه‌هاي مشابه آزمايشگاه دانشگاه تهران در دانشگاه‌هاي مختلف كشور است.
ستاره دان افزود: هزينه تمام شده براي ساخت اين دستگاه بسيار پايين‌تر از مشابه خارجي آن است و نكته مهم در توليد اين دستگاه دستيابي به دانش فني آن است كه حدود چهار سال زمان براي دستيابي به آن صرف شده و در ادامه امكان انجام تحقيقات با سرعتي بيشتر در اين زمينه فراهم است.
وي بيان كرد: حمايت مادي و تشويق‌هاي مسوولان ستاد در ساخت اين دستگاه به تسريع روند اين پروژه كه از چند سال پيش در آزمايشگاه NIR دانشكده مهندسي برق و كامپيوتر دانشگاه تهران آغاز شده بود، كمك بسياري كرد. البته با توجه به اينكه هنوز نمونه خارجي اين دستگاه در داخل كشور به كار گرفته نشده است، فناوري آن مرز دانش بوده و در آينده نزديك با حمايت ستاد علوم شناختي وارد مرحله تجاري سازي خواهد شد.
علمي (1) ** 9340**1834
تهران- ايرنا- محققان دانشگاه تهران با حمايت ستاد توسعه علوم و فناوري‌هاي شناختي معاونت علمي و فناوري رياست جمهوري موفق به ساخت دستگاه طيف نگاري مادون قرمز نزديك كاركردي fNIRS براي مطالعه هموديناميك مغز شدند.
