«مملكتی كه 20 میلیون جوان دارد، باید بیست میلیون ارتشی داشته باشد.» این بخشی از سخنان امام خمینی(ره) در پنجم آذر 1358 هجری خورشیدی مبنی بر فرمان تشكیل بسیج مستضعفان است. پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران به منظور كوتاه كردن دست استكبار از كشور، نیاز به وجود گروهی در كنار دیگر نیروها احساس شد و بدین شكل بسیج مستضعفین از بطن جامعه شكل گرفت.
این نیروی مردمی با هدف ایجاد توانایی های لازم در تمامی افراد پایبند به قانون اساسی و انقلاب اسلامی به منظور دفاع از كشور، نظام جمهوری اسلامی و كمك به مردم به هنگام بروز بلایا و حوادث غیرمترقبه، تشكیل شد.
بسیج در اساسنامه این سازمان به عنوان نهادی به فرماندهی رهبری و با هدف جهاد در راه پروردگار، حراست از دستاوردهای انقلاب اسلامی، تقویت كامل توان دفاعی كشور و كمك به مردم در هنگام بروز بلا و حوادث غیر مترقبه تعریف شده است.
امام خمینی(ره) در بیان مفهوم بسیج فرمودند: «بسیج نهادی است اجتماعی با ابعاد متعدد». بدین شكل، بسیج نهادی گسترده و پاسخگوی بخشی از نیازهای جامعه است كه در حوزه هایی فراتر از دفاع در جنگ به فعالیت می پردازد.
این سازمان كارآمد در دوره دفاع مقدس با اهدای شهدای فراوان خدمات ارزشمندی به میهن اسلامی ارایه كرد و در دفاع از خاك وطن، مقتدرانه در برابر متجاوزان ایستاد و اینگونه نام بسیج را در تاریخ جنگ تحمیلی جاودان ساخت.
امام خمینی در وصف این نهاد مردمی فرمودند: در حوادث گوناگون پس از پیروزی انقلاب خصوصا جنگ، بودند نهادها و گروه های فراوانی كه با ایثار و خلوص و فداكاری و شهادت طلبی، كشور و انقلاب را بیمه كردند. ولی حقیقتا اگر بخواهیم مصداق كاملی از ایثار و خلوص و فداكاری و عشق به ذات مقدس حق و اسلام را ارایه دهیم چه كسی سزاوارتر از بسیج و بسیجیان خواهند بود. بسیج شجره طیبه و درخت تناور و پرثمری است كه شكوفه های آن بوی بهار وصل و طراوات یقین و حدیث عشق می دهد.
پس از جنگ ایران و عراق، این نیروی فعال در زمینه های گوناگونی همچون نظامی، امدادگری، عقیدتی، سیاسی، سوادآموزی و فرهنگی فعالیت های بسیاری را انجام داد.
هفته بسیج مستضعفان از 29 آبان تا پنجم آذر برگزار می شود و شعار این هفته در سال كنونی با عنوان «بسیج، دست قدرت خدا» مطرح شده، زیرا آن چه را كه این نیرو دارد از لطف پروردگار است تا بدین گونه در جهان سخنی برای گفتن داشته باشد.
«قربانعلی محبوبی» عضو هیات علمی دانشگاه جامع امام حسین(ع) به مناسبت سالروز تشكیل بسیج مستضعفان در گفت و گو با كارشناس گروه اطلاع رسانی ایرنا، بسیج را پیام آور آزادی و كرامت و هویت اسلامی دانست و گفت: اهمیت وجودی بسیج سبب شد كه امام خمینی(ره) پنجم آذر 1358 خورشیدی به منظور رویارویی و مبارزه همه جانبه با استكبار، دستور تشكیل بسیج را صادر كنند و در ارتباط با اهمیت این نهاد فرمودند: «مملكت اسلامی باید همه اش نظامی باشد و تعلیمات نظامی داشته باشد». پروردگار متعال در قرآن هدف از تشكیل بسیج را در آیه ی 40 سوره توبه به این شكل بیان می كند: «با كیفیت مختلف حركت كنید و كوچ كنید در حالی كه با بار سبك هستید. مجهز باشید و با مال و جانتان در راه خدا جهاد كنید.»
این ااستاد دانشگاه، بسیج را بازوی ولایت فقیه معرفی كرد و افزود: هدف از تشكیل بسیج؛ جذب، آموزش و سازماندهی نیروهای مردمی است و بسیج در انجام دادن ماموریت ها، نیروهایش را سازماندهی می كند و در گروه های دانش آموزی، دانشجویی، كارگری، كارمندی و عشایری به كار می گیرد. تشكیلات بسیج به علت ساخت مردمی و گستردگی باید به گونه ای تنظیم شود كه هم در زمان صلح و هم در زمان جنگ، كارآیی لازم را داشته باشد.
وی در زمینه ی نقش و اهمیت نیروهای بسیج در حوزه های مختلف، بیان داشت: در نظام جمهوری اسلامی ایران، بسیج یكی از مؤثرترین عوامل انسانی، با توانمندی ها و ظرفیت های بی شمار است، بسیجیان در عرصه های مختلف، همواره در سه دهه گذشته، منشأ فعالیت ها و خدمات گوناگونی بوده اند. نقش و كاركردهای بسیج در زمینه های امنیتی، سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی با توجه به عمق و گستره ی سازمانی در سراسر كشور، كارآمدی خود را نشان داده است.
قربانعلی محبوبی در ارتباط با عملكرد بسیج در زمینه ی فرهنگی، تصریح كرد: بسیج یك فرهنگ و ذهنیت برجسته و والا در جامعه به شمار می رود. این نهاد در هشت سال دفاع مقدس در كنار دفاع از مرزهای كشور، كاركردی فرهنگی نیز داشت. نقش علمی و فرهنگی بسیج در زمان صلح، اهمیت و اولویت بسیاری دارد و از عمده ترین كاركردهای آن، بازتولید عناصر فرهنگی، دینی و ملی جامعه است كه با برگزاری مراسم معنوی و عبادی به شكل‌های گوناگون خود را نمایان می سازد و آثار و خدمت های فرهنگی بسیج، بیانگر این نقش است. شكل گیری این سازمان در هنگامه ای كه كمتر از یك سال از پیروزی انقلاب اسلامی ایران نمی گذشت نشان از ویژگی دینی و پیوستگی مستقیم آن با اسلام داشت و این امر جایگاهی منحصر به فرد برای این نیرو پدید آورد.
عضو هیات علمی دانشگاه امام حسین(ع) با اشاره به پیشتازی تفكر بسیجی در زمینه فرهنگی، تاكید كرد: اگر بخواهیم عملكرد دستگاه‌های فرهنگی را در مورد برخورد با هجوم فرهنگی غرب ارزیابی كنیم، بدون شك درمی یابیم كه نقش بسیج در این عرصه بسیار چشمگیر بوده است.
وی درباره نقش بسیج در برقراری امنیت و آبادانی كشور، گفت: پس از پایان جنگ و اتمام حضور نظامی بسیج در جبهه‌ها، این سازمان و با ظرفیت بزرگ كه با تكیه بر توان مردمی شكل گرفته بود، نیاز روز كشور را شناسایی كرد و وارد عرصه سازندگی شد. جبران خسارت های به جا مانده از هشت سال جنگ تحمیلی، بازسازی منطقه های جنگ‌زده و محرومیت‌زدایی از منطقه های محروم كشور در دستور كار این نهاد مردمی و انقلابی قرار گرفت. بدین گونه سازندگی با همتی بلند آغاز شد. فعالیت جهادی مردم و بسیجی‌ها در سال‌های سازندگی و حتی پس از آن یكی از تاثیرگذارترین عوامل در حوزه محرومیت‌زدایی به شمار می رود. این نهاد با ورود به حوزه‌های اشتغال و كمك به دولت برای پیشبرد راهبردهای اقتصادی توانست در مسیر آبادانی كشور، گامی موثر بردارد.
قربانعلی محبوبی در تشریح دستاوردهای بسیج، یادآور شد: دفاع مقدس نخستین عرصه ای بود كه بسیج در آن به ایفای نقش پرداخت. انقلاب نوپای اسلامی، هنوز فرصتی برای نظم بخشیدن به اوضاع داخلی خود نیافته بود كه تجاوز عراق به خاك میهن، نیاز به یك آرایش نظامی منسجم را برای دفاع از مرزها در اولویت امور كشور قرار داد. در این زمان بود كه مردم انقلابی دعوت پیر جماران را لبیك گفتند و به صف داوطلبان بسیجی برای حضور در جبهه‌های حق علیه باطل پیوستند.
عضو هیات علمی دانشگاه امام حسین(ع)، اظهار كرد: موفقیت نیروهای بسیجی در دفاع مقدس نه تنها در آن دوره ی زمانی، بلكه پس از آن نیز به الگویی برای مسلمانان انقلابی به ویژه در منطقه ی آسیای غربی تبدیل شد. یكی از موفق ترین نمونه‌های این الگو‌برداری، حزب‌الله لبنان و دیگری شكل گیری دفاع مردمی در بحران عراق و سوریه است. داعش كه با ادعای خلافت اسلامی نخست در سوریه و سپس در عراق دست به اقدام نظامی زد با یك نیروی مردمی برخاسته از نگاه انقلابی و اسلامی روبه رو شد. نیروهای بسیج مردمی در این كشورها، یكی از مهم‌ترین عوامل پایداری در برابر تجاوز این گروه های تروریستی بوده اند.
قربانعلی محبوبی در پایان با اشاره به چشم انداز بسیج در حوزه های گوناگون، گفت: مقام معظم رهبری وظیفه بسیج را به سرمنزل رساندن بار هدایت الهی و سعادت انسان ها بیان كرده اند. به این معنی كه این نیرو وظایف بسیاری را بر عهده دارد كه از آن جمله می توان به علم آموزی، دیپلماسی، سیاست ورزی، مدیریت و سازماندهی در قالب تفكر بسیجی اشاره كرد. مفهوم بسیج شامل بخش هایی می شود كه معنای آن؛ نوآوری، ابتكار و اخلاص است و تنها با تقویت روحیه بسیجی در جامعه به موفقیت خواهد رسید.
*گروه اطلاع رسانی
پژوهشم**9368**2059**2002
تهران- ایرنا- بسیج نهادی برآمده از ارزش های اصیل انقلاب است؛ مكتبی كه در طول هشت سال دفاع مقدس با شجاعت در برابر تجاوز دشمن ایستاد و پس از آن نیز در عرصه بازسازی و محرومیت زدایی به رسالت انقلابی خویش جامه عمل پوشاند.
