اصولگرایان و اصلاح طلبان و پروژه دشوار ائتلاف سازی

اهمیت و جایگاه مجلس شورای اسلامی به عنوان یكی از سه ركن مردمسالاری و جمهوریت نظام از ابتدا برای بنیانگذار فقید انقلاب و نیز مردم آشكار بوده است؛ از همین رو بود امام خمینی از مجلس به عنوان نهادی در راس امور نام برد؛ قوه مقننه ای كه اگر اسیر جناح گرایی و دولت محوری نشود، چشم امید موكلانش برای بهتر زیستن است. وكلایش اما اگر در دام قدرت طلبی بیافتند نه تنها التیام بخش زخم های مردم نخواهند بود بلكه با تصمیم های نادرست امید مردم را ناامید می كنند. در زمینه اهمیت انتخابات مجلس دوره دهم سخن فراوان است و مجال اندك. در اهمیت آن همین بس كه مردم بازهم مانند انتخابات خرداد 1392 با حضور خود می توانند عقلانیت را بر فضای كشور حاكم و از طریق صندوق رای تندروها را از میدان به در كنند تا اعتدال مجال بیشتری برای ساماندهی اوضاع كشور بیابد.
احزاب، تشكل ها و جمعیت ها چه در طیف اصولگرا و چه در طیف اصلاح طلب و اعتدالی با درك اهمیت رای مردم برای مجلس دهم مدت ها است كه آهسته اما پیوسته برای پیروزی و به دست آوردن حداكثر كرسی ها در تلاش اند و با نزدیك شدن به هفتم اسفند نیز این تلاش ها سرعت یافته است. در زیر نگاهی اجمالی به آرایش انتخاباتی جناح های مختلف در فاصله حدود 40 روز مانده به انتخابات داریم.
**اصولگرایان
تجربه نامطلوب افتراق و جدایی در انتخابات ریاست جمهوری یازدهم، اصولگرایان را در آزمون دشوار اتحاد برای انتخابات مجلس دهم قرار داد؛ آزمونی كه اصولگرایان چندان در آن موفق نبودند اما تجربه خوبی برای این طیف بود تا به ائتلاف به جای اتحاد به عنوان گزینه بهینه خود بیاندیشند. زمزمه های ائتلاف كه از اوایل سال جاری شنیده می شد در آذرماه پراكنش رسانه ای یافت و «محمدنبی حبیبی» دبیركل «جمعیت موتلفه اسلامی» از تشكیل ائتلافی با تلاش گسترده «غلامعلی حدادعادل» خبر داد. جمعیت موتلفه از همان ابتدا بر حضور در این ائتلاف تاكید و عنوان داشته بود این تنها راه به دست گرفتن اكثریت مجلس است. به نظر می رسد تلاش های حدادعادل به عنوان سخنگوی ائتلاف تا به امروز نتیجه داده است و این ائتلاف در پنجمین نشست خود وارد مرحله تعیین فهرست های انتخاباتی شده است.
كنار هم قرار گرفتن شخصیت هایی چون «محمدرضا باهنر» و «علاالدین بروجردی» به عنوان نماینده «علی اكبر ولایتی» از یك سو و حضور چهره هایی چون «مرتضی آقاتهرانی» و «صادق محصولی» از سوی دیگر نشان می دهد كه اصولگرایان برای حفظ ائتلاف و به سر انجام رساندن آن مصمم تر از سال 1392 هستند. گویا جدیت اصولگرایان «سعید جلیلی» را نیز برای حضور در ائتلاف ترغیب كرده و این نامزد انتخابات ریاست جمهوری یازدهم این بار ائتلاف را بر افتراق های شكست خورده ترجیح داده است.
از چهره های سرشناس و خبرسازی كه چندی پیش در جلسه چهارم نشست شورای ائتلاف حضورشان در جمع اصولگرایان قطعی شده، «حمیدرضا حاجی بابایی» وزیر آموزش و پرورش دولت احمدی نژاد است كه به نمایندگی از «جبهه یكتا» در این ائتلاف حضور یافته است. هرچند اما و اگرهای بسیاری درباره قانونی بودن تشكیل جبهه یكتا (یاران نزدیك به رییس جمهوری پیشین) وجود دارد اما به هر حال احمدی نژادی ها نیز در كنار پایداری ها، ایثارگران، جبهه ایستادگی، حامیان انقلاب اسلامی و موتلفه اسلامی زیر چتر آیت الله «محمدعلی موحدی كرمانی» به عنوان دبیركل «جامعه روحانیت مبارز» حضور دارند؛ حضوری كه موحدی كرمانی در آخرین دیدار با اعضای جبهه ایستادگی از آن تجلیل و ابراز خوشحالی كرده است. این تحولات اما روی دیگری نیز دارد و آن افتراقی است كه هنوز چندان علنی نشده است.
اصرار بر حضور «علی لاریجانی» به عنوان وزنه غیرقابل انكار اصولگرایی در این ائتلاف و در برابر، بی میلی لاریجانی نشان می دهد كه به رغم اعلام های قاطعانه در زمینه حضور تمام قد یا حتی معنوی لاریجانی در ائتلاف، وی به طور كامل در زمین اصولگرایان قرار نمی گیرد. از این رو به ظاهر حضور فراكسیون رهروان ولایت (نزدیك به لاریجانی) در ائتلاف به تصمیم اعضای این فراكسیون واگذاشته شده است. درباره این تصمیم می توان گفت در حقیقت این ائتلاف بود كه به وزنه ای چون لاریجانی برای انتخابات نیازمند بود زیرا لاریجانی مطمئن است كه آرای مردم قم او را بار دیگر راهی مجلس خواهد كرد. اگرچه لاریجانی حضور در راس قوه مقننه را دلیل حضور نیافتنش در ائتلاف بیان كرده است اما به نظر می رسد رییس مجلس دورنمای جالبی را برای ائتلافی تصور نمی كند كه در آن هم لاریجانی و هم پایداری ها حاضر باشند.
«محسن رضایی» دیگر چهره تاثیرگذار اصولگرایان هرچند در شهریور امسال به طور علنی اعلام كرد كه از فعالیت های سیاسی كناره گرفته و به سپاه بازگشته است اما شورای مركزی ائتلاف از «عبدالحسین روح الامینی» به عنوان نماینده رضایی در این شورا نام می برند. اما و اگرهای حضور شهردار تهران در ائتلاف نیز همچنان ادامه دارد شورای ائتلاف در این مورد هم از حضور نماینده قالیباف خبر داده است اما هنوز اخبار موثقی از بیعت شهردار با شورای ائتلاف در دست نیست.
هرچند حجت الاسلام «حسین ابراهیمی» عضو ارشد جامعه روحانیت مبارز بر قطعی شدن وحدت اصولگرایان تاكید كرده و باهنر هم از قطعی شدن فهرست انتخاباتی تا پانزدهم بهمن خبر داده است اما باید منتظر ماند و دید كه جناح پرنفوذ عرصه سیاسی كشور می تواند وحدت حداكثری خود را تا هفتم اسفند ادامه دهد یا به گفته «احمد توكلی» نماینده مجلس ممكن است نزدیك انتخابات پایداری ها لیست ائتلاف را كناری نهند و فهرست جدا ارایه كنند.
درباره شعارها و برنامه های ائتلاف اصولگرایان، گمانه زنی ها مختلف است اما می توان گفت اصولگرایان با این تصور كه معضل اكثریت جامعه ایران اكنون اقتصاد و معیشت است تلاش می كنند بیشتر شعارها و برنامه های خود را حول این محور ارایه دهند. از این رو اصولگرایان به احتمال فراوان از ارایه شعارها و برنامه های مربوط به سیاست داخلی و خارجی و شعار آزادی های مدنی دوری خواهند كرد.
**اصلاح طلبان
اصلاح طلبان در انتخابات اسفندماه اندوخته و تجربه خوبی از انتخابات ریاست جمهوری یازدهم را به همراه دارند و هفتم اسفند را در امتداد 24 خرداد ارزیابی می كنند. اصلاح طلبان چه از طیف «كارگزاران» باشند و چه از «اتحاد ملت» و «اعتماد ملی» همگی به این باور رسیده اند كه اتحاد در شرایط كنونی و با وجود همه تنگناها راه نجات كشور و اصلاحات است.
از دید برخی ناظران، اتحاد برای اصلاح طلبان بر خلاف اصولگرایان چندان دشوار نیست. دلیل نخست این ادعا به پیشینه و نوع گفتمان و اندیشه اصلاح طلبی با مولفه هایی نظیر تكثرگرایی باز می گردد كه مجال پرداختن به آن در این بحث نیست و دلیل دوم آن هم میوه شیرین ریاست جمهوری 2 سال پیش است كه اصلاح طلبان چشیدن طعم آن را مدیون اتحاد بودند. اصلاح طلبان در همین راستا و برای جلوگیری از موازی كار بین كمیته انتخابات جبهه اصلاحات و شورای راهبردی، به تدبیر رییس دولت اصلاحات شورای سیاستگذاری اصلاح طلبان به ریاست «محمدرضا عارف» را تشكیل دادند؛ شورایی كه در آن نمایندگان حزب جدید «ندای ایرانیان» و وزنه های اصلاح طلبی در حزب «اتحاد ملت»، اعضای حزب «اعتماد ملی»، «مجمع ایثارگران انقلاب» در بردارنده 20 تشكل و حزب حضور دارند.
شورای سیاستگذاری با وجود بیم و امیدها در زمینه رد صلاحیت نامزدهای اصلاح طلب همچنان درصدد است تا بهترین های اصلاحات را در فهرست خود قرار دهد و به مردم معرفی كند. در این پیوند، شورای سیاستگذاری مناطق رای را تقسیم بندی كرده اند و هر یك از وزنه های اصلاح طلبی بخشی از مناطق رای را مدیریت خواهد كرد. اقدام هایی چون امضای میثاق نامه نامزدهای اصلاح طلب برای كناره گیری در صورت لزوم، اعلام مرجع بودن شورای سیاستگذاری اصلاح طلبان برای انتخابات، نزدیكی مواضع احزاب و تشكل ها در شورای سیاستگذاری، پذیرش محوریت معنوی «سید محمد خاتمی» و محوریت فیزیكی عارف نزد اصلاح طلبان همه نشانه هایی از انسجام این طیف سیاسی برای انتخابات پیش رو است.
اصلاح طلبان با توجه به حمایت های خود از دولت روحانی مبنای برنامه ها و شعارهای انتخاباتی خود را موفقیت های دولت قرار داده اند و همانطور كه از شعار «امید و آرامش، رونق اقتصادی» بر می آید این گروه همچنان بر نقش پررنگ امید برای بازیابی آرامش و بهبود وضعیت معیشت مردم تكیه و تاكید دارند. البته نگرانی های اصلاح طلبان از رد صلاحیت ها سبب شده شورای سیاستگذاری برای كمتر شدن سوءتفاهم ها با ستادهای مختلف فعال در انتخابات نشست های متعددی برگزار كند تا در چارچوب های قانونی از حق حضور نامزدهای خود در انتخابات اسفند ماه دفاع كنند. باید منتظر ماند و دید كه شورای نگهبان با تایید یا رد چهره های اصلاحات تا چه اندازه بر بازی سیاسی آنان تاثیرگذار خواهد بود.
**اعتدالگرایان
البته برخی هم از جریان سومی با نام اعتدال گرایان سخن می گویند. تا قبل از روی كار آمدن روحانی به عنوان رییس جمهوری اعتدالگرای ایران، شاید كمتر كسی با پیشینه و ظرفیت سیاسی اعتدالی ها آشنا بود. هرچند اعتدال همواره در دكترین 2 جناح اصولگرا و اصلاح طلب مورد توجه بوده اما حضور حزبی اعتدال گرایان پس از خرداد 1392 در عرصه سیاسی كشور پررنگ شده است. در آستانه انتخابات، دولت بر بی طرفی خود تاكید كرده است اما گفتمان اعتدالی كه در نظر مردم قبول افتاده و امتحان خود را پس داده، بسیاری از هر 2 گروه اصولگرا و اصلاح طلب را برای پیوستن به این گفتمان وسوسه و ترغیب كرده است. حزب «اعتدال و توسعه» به عنوان اصلی ترین نمود سیاسی و حزبی گفتمان اعتدال اكنون در تلاش است تا مستقل و به دور از حاشیه ها به متن انتخاب مردم راه یابد و مجلسی نه برای دولت بلكه كنار دولت بسازد.
*از:لیلا واحدی (گروه پژوهش و تحلیل خبری)
پژوهشم** ل.و**9279**2054