نگاهی به اهداف آمریکا از حضور در قزاقستان ( 4 و پایانی )
#
تاشکند ، خبرگزاری جمهوری اسلامی 16/03/85
خارجی.سیاسی.ازبکستان.آمریکا.قزاقستان
... پایبند نبودن آمریکا به پیمانهایش، توسعه حضور نظامی آن کشور در
آسیای میانه و کشورهای دارای ذخایر انرژی و استراتژیک را مبهم کرده است.
"مارتین اسجگرن" کارشناس پژوهشگاه مطالعات صلح استکهلم (I.R.P.I.S)
خرداد سال 1380 شمسی گفته بود، پایگاههای موقت نظامی آمریکا در آسیای
مرکزی به احتمال قوی به پایگاههای دایمی تبدیل می شود.
وی معتقد بود، دایمی شدن پایگاه نیروهای هوایی ایالات متحده در آسیای
مرکزی با راهبرد جدید امنیت آمریکا مطابقت منطقی دارد و براساس این
راهبرد، آمریکا در مناطقی که امکان تهدید و خطر بر ضد خود احساس کند،
پایگاههای اجرایی ایجاد می کند و آسیای مرکزی از جمله چنین مناطقی محسوب
می شود.
اسجگرن گفته بود که بر همین اساس پایگاههای بزرک آمریکا در آلمان و
کره جنوبی به سبب نبود ضرورت تعطیل خواهند شد.
به عقیده این کارشناس، تمایل آمریکا برای ادامه حضور در پایگاههای
نظامی خود در ازبکستان و قرقیزستان مربوط به تلاشهای واشنگتن در امر نظارت
بر سیاستهای روسیه و چین در این منطقه و همچنین پیشگیری از افزایش نفوذ
سایر کشورها در آسیای مرکزی است.
"داسیم سات پایف" تحلیلگر سیاسی قزاقستان و رییس گروه غیردولتی "مطالعه
خطرها در آلماتی" نیز حضور آمریکا در خزر و نظامی شدن این دریا را مشکلی
برای حل موضوع رژیم حقوقی دریای خزر می داند.
دریای خزر، افغانستان که دولتش دست نشانده آمریکاست، پاکستان که تمایل
به آمریکا دارد و در نهایت عراق همگی در اختیار نیروهای آمریکایی است.
وی هدف از توسعه و ایجاد پایگاههای جدیدنظامی آمریکا درمنطقه را افزایش
فشار به ایران قلمداد کرده و می گوید: با این حال آمریکا نمی تواند علیه
ایران عملیات جنگی آغاز کند و سناریوی عراق را در این کشور تکرار نماید.
تحلیلگر قزاق تصریح کرد: تکرار سناریوی عراق از سوی آمریکا در ایران
خیلی زود در وضع منطقه خزر تاثیر می گذارد و قبل از همه به منافع شرکتهای
آمریکایی که با شخصیتهای دولت "بوش" گره خورده اند ضربه وارد می کند.
وی نیز معتقد است، حضور نظامی آمریکا در منطقه آسیای میانه از زمانی
آغاز شد که پس از عملیات ائتلاف بین المللی ضد تروریسم برای مقابله با
طالبان در شمال افغانستان، دو پایگاه مهم نظامی در قرقیزستان و ازبکستان
از چهار سال پیش در اختیار این کشور قرار گرفت.
بسیاری از صاحبان قدرت و تحلیلگران سیاسی منطقه بر این باورند که حضور
نظامی آمریکا در منطقه همواره در جهت ایجاد توطئه و منافع ملی این کشور
بوده است.
دخالت آمریکا در بروز انقلابهای رنگین و مخملی و لاله ای در اوکراین،
گرجستان و قرقیزستان ثابت کرد که این کشور درصدد یکسان سازی رهبری منطقه
به نفع خودش است.
روسیه و چین دو کشور مهم منطقه و برخی کشورهای آسیایی با درک این
واقعیت که شعار فریبنده توسعه آمریکا یک توطئه است، درصدد حذف حضور نظامی
آمریکا از منطقه برآمده اند.
به همین جهت روسای جمهوری سران کشورهای عضو سازمان شانگهای، 14 تیرماه
سال گذشته (1384) در دهمین نشست این سازمان در قزاقستان با صدور بیانیه
مشترکی با اشاره به پایان عملیات جنگی در شمال افغانستان از ائتلاف بین
المللی ضدتروریسم و در راس آن از آمریکا خواستند، پایگاههای نظامی خود
در آسیای میانه را تخلیه کنند.
با پایان عملیات جنگی در شمال افغانستان، نظامیان 11 کشور عضو این
ائتلاف از پایگاههای مناس قرقیزستان و خان آباد ازبکستان خارج شدند اما
آمریکا به هر بهانه ای که بود به حضور نظامی خود در این پایگاهها ادامه
داد.
ادامه حضور نظامی آمریکا بدون توجیه منطقی در قرقیزستان و ازبکستان
برای سران کشورهای منطقه سووال برانگیز شده بود، بطوریکه روسای جمهوری شش
کشور مهم منطقه به عنوان اعضای سازمان شانگهای، به صراحت از آمریکا
خواستند نیروهای نظامی خود را از آسیای میانه بیرون کند.
جای پای آمریکا در ناآرامیهای اردیبهشت سال 1384 شمسی شهر "اندیجان"
نیز مشهود بود.
واشنگتن با حمایت از افرادی که زندان اندیجان را تخریب و زندانیان را
آزاد کرده بودند بر ضد دولت تاشکند موضعگیری کرد و بدین سان روابط دوکشور
روبه سردی گرایید و در نهایت دولت ازبکستان نیروهای نظامی آمریکا را از
پایگاه خان آباد اخراج و برخی از نمایندگی سازمانهای آمریکایی در این
کشور را تعطیل کرد.
آمریکا پس از آن به قزاقستان روی آورده و در دو سال گذشته با عقد قرار
ـ داد 19 میلیون دلاری با قزاقستان در شهر آکتاو واقع در ساحل دریای خزر
شهرک نظامی برای استقرار نیروهای پیاده گردان دریایی قزاقستان احداث کرد.
از سال 2001 میلادی تاکنون بیش از 220 نفر از افسران قزاق در دوره های
مختلف نظامی آمریکا شرکت کرده و آموزش دیده اند.
برخی تحلیلگران سیاسی، گسترش فعالانه کمکهای نظامی آمریکا به قزاقستان
در ماههای گذشته را مربوط به برچیده شدن پایگاه نظامی آمریکا در ازبکستان
در سال گذشته و همچنین بحثهای قرقیزستان و آمریکا پیرامون میزان پرداخت
اجاره پایگاه نظامی آمریکا در فرودگاه مناس واقع در بیشکک می دانند.
آنان معتقدند که احتمالا آمریکا می خواهد پایگاه هوایی مناس قرقیزستان را
به یکی از فرودگاه های قزاقستان منتقل کند.
بخش عمده دیدار "دیک چنی" معاون رییس جمهوری آمریکا با "نورسلطان
نظربایف" رییس جمهوری قزاقستان در یک ماه گذشته در آستانه در پشت درهای
بسته نیز احتمال داده می شود که مربوط به این مسایل بوده است، هرچند
جزییات آن تاکنون افشا نشده است.
با در نظر داشتن جو حاکم در محافل سیاسی واشنگتن، بعید نیست که این
موضوع در دیدار مقامات دو کشور مورد تبادل نظر قرار گرفته باشد.
خبرنگار هفته نامه "دلوایا ندلیا" چاپ آلماتی چندی قبل نوشت: "سام براون
بک" عضو حزب جمهوریخواه و نماینده سنا از ایالت "کانزاس" آمریکا، طرح
قانونی را تحت نام "پشتیبانی آمریکا از جنوب قفقاز و آسیای مرکزی" به سنا
ارایه کرده است.
"لیونید ایواشاف" معاون آکادمی مسایل ژئوپولیتیک روسیه، در سخنان چند
روز پیش خود با روزنامه اینترنتی روسی "فرغانه.رو" گفت: آمریکا سال 2001
میلادی همزمان با شروع عملیات ضدتروریستی در افغانستان درصدد ایجاد پایگاه
نظامی در قزاقستان بود اما نظربایف که هوشیارتر از همتایان خود است تنها
به استفاده از دو فرودگاه در حالتهای اضطراری از سوی هواپیماهای آمریکایی
اجازه داد و بس.
"یراسلاو رازوماف" تحلیلگر سیاسی هفته نامه معروف قزاقستان "پانوراما"
نیز به خبرنگار ایرنا گفت: البته واشنگتن در تلاش است تا درصورت ضرورت در
محدوده قزاقستان پایگاه نظامی ایجاد کند.
وی این موضوع را مخالف با منافع ملی قزاقستان دانست و تصریح کرد: گمان
نمی کنم نظربایف رییس جمهوری قزاقستان با این موضوع موافقت کند.
رازوماف افزود: نباید فراموش کرد که درخواست خروج نیروهای نظامی و
تعطیلی پایگاههای نظامی آمریکا در آسیای مرکزی برای اولین بار در اجلاس
سران کشورهای عضو سازمان همکاریهای شانگهای در قزاقستان ارائه شد و این
موید مخالفت قزاقستان با ایجاد پایگاه جدید آمریکا در منطقه است.
وی ایجاد هرگونه پایگاه جدید آمریکا در منطقه را به معنی مخالفت آشکار
با روسیه و چین دانست و گفت: قزاقستان پیوسته تلاش کرده است موازنه میان
منافع سه کشور روسیه، چین و آمریکا را نگاه دارد و هرگز بدون نظر روسیه و
چین به آمریکا اجازه تاسیس پایگاه در این کشور را نخواهد داد.
روسای جمهوری روسیه و چین بارها با ادامه حضور نظامی آمریکا در منطقه
ابراز مخالفت کرده اند.
رازوماف معتقد است، قزاقستان از نظر مادی با قرقیزستان تفاوت زیادی
دارد و هیچ نیازی به مبلغ اجاره فرودگاههای خود به آمریکا را ندارد.
به گفته وی، موضوع دیگری که استقرار پایگاه نظامی آمریکا در قزاقستان
را زیر سووال می برد این است که در سالهای اخیر روابط میان آستانه و
واشنگتن صمیمیت سالهای دهه 90 میلادی قرن گذشته (بیستم ) را ندارد.
این تحلیلگر مسایل سیاسی افزود:در سالهای گذشته شرکت های نفتی آمریکایی
نتوانستند حضور خود در قزاقستان را گسترش دهند و بر عکس حضور شرکتهای
روسیه و چین در طرحهای نفت و گاز قزاقستان در دو سال گذشته گسترش یافته
است.
نورسلطان نظربایف رییس جمهوری قزاقستان در شش سال گذشته از آمریکا دیدن
نکرده است و این را می توان یکی از نشانه های نبود علاقه قزاقستان به توسعه
روابط بیش از این با ایالات متحده ارزیابی کرد که در قبال آن هرگز اجازه
ایجاد پایگاه نظامی به آمریکا نیز داده نخواهد شد.
آساق/285/1071/
