در اين گزارش كه در شماره شنبه 26 دي 1394 هجري خورشيدي منتشر شد، آمده است: اكبر عبدي، بازيگر گرانمايه كشورمان در خاطره‌ا‌ي مي‌گويد: يك روز در محل فيلمبرداري سريالي بوديم؛ هوا هم خيلي سرد بود. (مرحوم) حسين پناهي از ماشين پياده شد بدون كاپشن گفتم: حسين، اين جوري از خانه آمدي بيرون؟ نگفتي سرما مي‌خوري؟ كاپشن خوشگلت كو؟ گفت: كاپشن قشنگي بود، نه؟
گفتم: آره. گفت: من هم خيلي دوستش داشتم، ولي سر راه يكي را ديدم آن را هم دوست داشت و هم احتياجش داشت، اما من فقط دوستش داشتم...!
قصه مهرباني و جوانمردي ايرانيان نسبت به هموطنان خود در هر دوره و زمان، ميراثي ماندگار و كم‌نظير در فرهنگ مردمان كشورمان است. تاريخ راكه ورق مي‌زني، مي‌بيني مردم اين ديار در هر بلوا و بلايايي كه گرفتار شدهاند، دست از كمك به يكديگر برنداشته‌اند. يكي غذايش را تقسيم كرده، يكي در خانه‌اش را بازگذاشته، ميوه‌هاي باغ‌اش را بخشيده و يكي هم همه دارايي‌اش را وقف كرده است.
در ادامه اين گزارش مي خوانيم: پيرمردي برايم تعريف مي‌كرد در چند دهه قبل وقتي كه در روستايش به دليل حضور قواي متفقين در كشور و محل زندگي‌اش دچار قحطي نان شده بودند،چرا چند نانوا كه اصالتاً همولايتي آنها بودند و در تهران نانوايي داشتند، با بردن چندين كيسه آرد به روستا با پخت نان، اهالي اين روستا و روستاهاي مجاور را از گرسنگي نجات داده بودند. او به نيكي از اين مردان كه هيچ‌نام و نشاني ديگري از آنها باقي نمانده است، ياد مي‌كرد.
اين گزارش مي نويسد: ديوار مهرباني تازه‌ترين نمونه زيباي مهرورزي ايرانيان است و ما كه درس گرفته در مكتب پيامبر رحمت و مهرباني هستيم، در هيچ برهه‌‌اي از زمان، همديگر را رها نكرده‌‌ايم و حالا زندگي پرشتاب ماشيني و رونق فضاي مجازي، ديدن ديوارهاي مهرباني، قلب نوع دوست همگي‌مان را شاد ميكند.
** اهداف ديوار مهرباني
ديوارهاي مهرباني شايد بزرگترين سرمايه اجتماعي كشور است كه بايد قدردان آن باشيم. اين ديوار بخشي از يك ديوار در خياباني از شهرمان است كه بر روي آن قلاب‌هايي ساده براي آويزان كردن پوشاك، تعبيه شده است.
در حاشيه ديوار مهرباني هم نوشته‌هايي مشاهده مي‌شود كه از مردم دعوت ميكند تا آنچه را كه احتياج ندارند، براي نيازمندان بر روي قلاب‌ها بياويزند. ديوارهايي كه اينچنين رنگ و بوي مهرباني به خود مي‌گيرند، ترجمان خيرخواهي را مي‌گستراند تا كساني كه دارا شدند، به ياد بياورند كه بهتر است ببخشند و زماني كه نيازمندند، از ديوار مهرباني آنچه را كه نيازدارند، بي‌منت بردارند.
اين ديوارها بي‌‌آنكه هزينه‌اي براي تبليغات‌اش صرف كرده باشيم، بازتابي گسترده داشته است و هر روز استقبال از آن بيشتر مي‌شود. حالا كه پيام ديوارهاي مهربان ايران به گوش جهانيان هم رسيده است، به نظر مي‌رسد براي برقرار ماندن اين حركت انساني و اجتماعي و ساماندهي آن، بايد حمايت‌هاي خاص صورت بگيرد.
«ديوار مهرباني» با هدف برآورده ساختن نياز افراد بي‌بضاعت و كم‌بضاعت به‌صورت خودجوش، بر اساس خصلت و عشق و محبت ايرانيان نسبت به همنوعان خود در اقصي نقاط كشورمان شكل گرفته و با استقبال مردم نيز روبرو شده است.
اما چه كسي مبدع اين مهرباني ديواري است؟ ديوارهاي مهرباني با شعار «نياز نداري بگذار،نياز داري بردار» در يكي از ماه‌هاي پاييز امسال شروع به كار كرد، و از همان روزهاي آغازين، نويد‌بخش گرماي پوشاك براي كساني شد كه به آنها نياز دارند. لباسها و كفش‌هايي كه البته سالم و نو است، اما ديگر از آنها استفاده نمي‌كنيم، مي‌تواند ميهمان ديوارهاي مهرباني شوند و از اين طريق به دست نيازمندان برسند.
آغازگر ديوار مهرباني را يكي از شهروندان مشهدي مي‌دانند كه ديوار مهرباني را در خيابان گوياي مشهد راه‌اندازي كرد. او كه نمي‌خواهد نامش برملا شود در اين‌باره كه اين ايده از كجا و چگونه به ذهنش رسيده است، مي‌گويد: «چند تا ايده شبيه به اين را در اينترنت ديده بودم. در استراليا مردم در يك روز مشخص وسايلي را كه نياز ندارند، پشت در مي‌گذارند و بادبادكي بزرگ را هم هوا مي‌كنند تا مردم شهر بدانند كه در آن خانه، كارهاي خير انجام مي‌شود.
عكس ديگري هم ديدم كه مربوط به استان گيلان بود. جايي را مشخص كرده بودند كه مردم لباس‌هاي اضافي‌شان را مي‌گذاشتند تا هر كس كه لازم دارد، آنها را بردارد. شنيدم در تهران هم يخچالي گذاشته‌اند و مردم براي گرسنگان، در داخل آن خوراكي مي‌گذارند.»
اين شهروند نيكوكار ميافزايد: در اروپا شبيه اين طرح فراوان به چشم مي‌خورد. كانتينرهاي بزرگ فلزي در هر محله وجود دارد تا ساكنان، لباسها و كفش‌هاي اضافي‌شان را در آن بگذارند. او مي‌گويد: وقتي ديوار مهرباني را تدارك ديدم، روزهاي اول نگران بودم كساني بيايند و همه لباسها را بردارند و بروند، ولي اين اتفاق نيفتاد.
شكر خدا استقبال خوبي از ديوار مهرباني شده است و به چشم خودم ديدم كه يك نفر 2 دست كت و شلوار كاور شده و تقريباً نو را به اين جالباسي آويزان كرد. كت و شلوارها را از خشكشويي آورده بود. بعد از اين اتفاق يك نفر آمد و چند تا لباس بچگانه برداشت و رفت؛ يعني اصلاً و ابداً دست به كت و شلوارها نزد.
در مدت كوتاهي شبكه‌هاي اجتماعي رسالت خود در بازتاب اين اقدام به‌خوبي ايفا كردند و ديوارهاي مهرباني در نقاط مختلف كشور، به راه افتاد.
**حركت‌هاي پرشور مردمي
27 آذر امسال عده‌اي از جوانان پرشور تبريزي، با اطلاعيه‌اي كه پيش‌تر در شبكه‌هاي اجتماعي و تلگرام منتشر كردند، بخشي از لباس‌هاي بدون استفاده خود را بر ديواري آويختند تا نيازمندان اين شهر، بي‌هيچ شرمندگي، پوشاك مورد نياز خود را در اين فصل سرد سال، از روي ديوار بردارند.
در اين طرح از همه شهروندان خواسته شده بود تا لباسها را بر روي ديواري كه از قبل براي همين كار در نظر گرفته شده است، بياويزند تا نيازمندان از لباس‌هاي آويخته شده بر اين ديوار، استفاده كنند.
چند روز بعد عده‌اي جوان ناشناس ديواري با نام مهرباني در شيراز ايجاد كردند تا مردم اين شهر لباس‌هاي بدون استفاده‌شان را در آنجا بياويزند و فقرا بدون واسطه، آنها را بردارند. روي همه اين ديوارها يك شعار حك شده است، «لازم داري بردار، لازم نداري بگذار».
در مهاباد بر روي اين ديوار بنري از سوي نيكوكاران به زبان كردي با عنوان «ههن ته دايني، پيويستته، هه ليگره» (نياز نداري بگذار، نياز داري بردار) نصب شده است كه توجه همگان را به خود جلب كرده و موجب شده است اقشار مختلف مردم اين شهر كمك‌هاي خود را اهدا كنند.
اهالي كرج، دوم دي امسال نخستين ديوار مهرباني را در خيابان سرداران گمنام راه‌اندازي كردند. حميد كرميار، يكي از اعضاي اين گروه مي‌گويد: پس از ديدن عكس‌هاي ديوارهاي مهرباني در شهرهاي كشور تصميم گرفتيم به توسعه فرهنگ مهرباني كمك كنيم.
او ميافزايد: بسياري مي‌گويند با توجه به نبود ناظر، هيچ تضميني براي رسيدن اقلام و وسايل به نيازمندان واقعي وجود ندارد و پاسخ ما اين است كه تلاش مي‌كنيم اعتماد از دست رفته هموطنان‌مان را از اين طريق برگردانيم.
عده‌اي جوان كرمانشاهي، ديواري با نام مهرباني ايجاد كرده‌اند و مراسم افتتاح اين ديوار مهرباني در حاشيه ميدان رفعتيه كرمانشاه برگزار شده است. جمعي از مردم خيرخواه و نوع‌دوست كرمانشاهي با در دست داشتن پوشاك در اين محل حضور يافته‌اند و با به ديوار آويختن اين البسه، آنها را در اختيار نيازمندان قرار داده‌اند.
در قزوين مردم علاوه بر لباس، مواد خوراكي را هم براي نيازمندان در كنار ديوارهاي مهرباني گذاشته‌اند. شب يلدا امسال يخچالي از خوراكي‌‌ها براي افراد نيازمند پر شده بود، تا آنها نيز يلدايي به يادماندني داشته باشند.
** ديوار، فاصله‌‌ها را پس زد
جعفر 21 ساله با بيان اينكه «ديوار در ادبيات ما نمادي از فاصله و نااميدي است، ولي اين حركت سبب شده است معنايي كه از ديوار در ذهن ما ايرانيان نقش بسته است، عوض شود» مي‌گويد: در شبكه‌هاي اجتماعي از ديوارهاي مهرباني آگاه شدم و بعد يكي از اين ديوارها را ديدم كه البته بيشتر از ديوار مهرباني، به نرده مهرباني شباهت داشت. روي اين نرده يك چوب لباسي نصب شده بود كه تعدادي لباس بر آن آويزان و يك تابلو كنار آن نصب شده و بر آن نوشته شده بود: «ديوار مهرباني.» چند دقيقه‌اي كه آنجا بودم، يك خانم را ديدم كه تعدادي لباس به آنجا آويزان كرد».
او ميافزايد: ديوار مهرباني بايد برآورده كننده نيازهاي افراد باشد و بايد بدانيم هر چه را كه خود مي‌پسنديم، بر روي اين ديوار آويزان كنيم تا ديگران بتوانند از آن استفاده كنند.
** حاشيه‌نشينان نيازمند
گرماي نهفته در ديوارهاي مهرباني را از زماني مي‌توانيم به خوبي لمس كنيم كه بدانيم در كشور ما به گفته آمارهاي رسمي، حدود 15 هزار بي‌خانمان وجود دارند، اما روايت فقر بسيار تأسف‌بارتر از اين است. وجود 18 ميليون حاشيه‌نشين در ايران كه بسياري از آنان حتي از پس تأمين نيازهاي حداقلي‌شان بر نمي‌آيند، به خوبي نشان مي‌دهند كه وجود ديوارهاي مهرباني نه فقط لازم است، بلكه بايد اين حركت‌هاي خودجوش مردمي بيشتر و فراگيرتر شود.
** مردم چه مي‌گويند؟
برخي شهروندان معتقدند فعاليت ديوارهاي مهرباني بايد گسترده‌تر شود. نيازمندان فقط به لباس نياز ندارند، بسياري از وسايل ديگر وجود دارند كه افراد نيازمند به آنها احتياج دارند. وسايل گرمايشي، پتو و زيرانداز نيز مي‌تواند جزو وسايلي باشد كه علاوه بر شهروندان، توليدكنندگان اين وسايل هم آنها را به ديوارهاي مهرباني شهر اضافه كنند.
رويا 34 ساله ـ كارمند مي‌گويد: ديوارهاي مهرباني بايد در مناطقي از شهر كه مردمان آن مرفه‌تر هستند، راه‌اندازي شود و آنها كمك‌هاي بيشتري به مردم نيازمند ارائه دهند.
اميرحسين 24 ساله ـ دانشجو اما اعتقاد دارد كه در كنار ديوارهاي مهرباني بايد نظارت‌هايي نيز وجود داشته باشد تا از برخي سوء‌استفاده‌هاي احتمالي پيشگيري به عمل آيد. او مي‌گويد: بسياري از توليدكنندگان وسايل گرمايشي پوشاك به واسطه اعتقاداتي كه دارند، براي زكات كار خود بخشي از وسايل و لباس‌هاي توليد خود را در مناطق حاشيه‌اي شهر به رايگان اهدا مي‌كنند و ديوارهاي مهرباني مي‌تواند برآورده‌كننده نيازهاي اوليه مثل لباس‌هاي گرم و كفش‌هاي مناسبي باشد كه افراد نيازمند پول تهيه آنها را ندارند.
البته بعضي از سودجويان هم مي‌توانند به طور خودجوش دست به افتتاح ديوارهاي مهرباني بزنند و از اين طريق سوءاستفادههايي هم انجام دهند، اما نهادهاي متولي مي‌توانند نسبت به سر و سامان دادن به اين ديوارها اقدام كنند تا رفتار سودجويان نتواند در اعتماد مردم به ديوارهاي مهرباني، خدشه ايجاد كند.
** بازتاب جهاني
ديوارهاي مهرباني ايران بازتاب جهاني داشته است و رسانه‌هايي هم اين حركت ايرانيان را ستوده‌اند. شبكه بي‌بي‌سي درباره اين حركت مي‌گويد: «ايرانيان در حال سازماندهي كمك‌هاي خيريه به شكل ديوارهاي مهرباني در فضاهاي باز هستند. اين ديوارها در شهرهاي بزرگ برپا و سبب ترويج بحث‌هايي به صورت آنلاين درباره تلاش براي كمك به افراد فقير شده است.»
پايگاه شبكه آمريكايي سي‌ان‌ان (CNN) از «ايمان به انسانيت» سخن به ميان آورده است و مي‌نويسد «به دنبال چيزي براي بازسازي ايمان خود به انسانيت هستي؟ شايد اين موضوع به شما كمك كند: با ورود ايران به زمستاني سرد، مردم محلي، طرحي مبتكرانه را براي گرم نگه‌داشتن بي‌خانمان‌ها ابداع كرده‌اند. ديوارهاي محبت كه مردم مي‌توانند لباس‌هايي را كه نيازي به آنها ندارند، در آنجا اهدا كنند.
در حال ظهور در سراسر كشور است. پيام اين ديوار ساده است: اگر نياز داري بردار و اگر نياز نداري بگذار. اين شعاري است كه روي چند رخت آويز و قلاب وصل شده روي ديوار نوشته شده است.»
دويچه وله درباره ديوارهاي مهرباني آورده است:«اين حركت، به نوعي خودجوش و خلاقانه است، يعني توسط مردم اجرا مي‌شود و به همين دليل مي‌تواند تاثيرگذاري بيشتري بر اقشار مختلف جامعه داشته باشد».
بر اساس گزارش روزنامه گاردين، كمپيني به نام «پايان كارتن‌خوابي» با راه‌انداختن طرح «يخچال مهرباني» براي نخستين بار در شهر تهران رخ داده و در شهرهاي لاهيجان و رشت و كرج نيز از آن الگوبرداري شده است.
روزنامه ايتاليايي «لاستمپا» در گزارشي، از ديوارهاي مهرباني در ايران مي‌نويسد: ما در اروپا در پشت ديوارهاي بتوني و پيچيده در سيم‌خاردار، هراس‌هايمان را پنهان مي‌كنيم، در حالي كه در ايران، ديوارها معناي ديگري پيدا مي‌كنند.»
اين روزنامه ايتاليايي ميافزايد: برخي از ديوارها، جدا مي‌كنند و برخي ديگر وصل كننده هستند. زيباترين داستان شب ميلاد مسيح(ع) را مي‌توان در شهر مشهد با دو و نيم ميليون نفر جمعيت در شمال شرقي ايران پيدا كرد. در يكي از روزهاي ماه دسامبر، يكي از اهالي اين شهر با كوبيدن چندين ميخ بر روي يكي از ديوارهاي شهر، چندين لباس بر آن آويزان كرد و در كنار آن نوشت «اگر نياز نداري بگذار و اگر نياز داري بردار»، در عرض چند ساعت، انبوهي، از شلوار و پليور و پالتو بر روي قلاب‌هاي نصب شده بر روي آن ديوار ظاهر شد.
اين روزنامه مي‌نويسد: ابتكار عمل «ديوار مهرباني» از آن پس به سرعت و از طريق مسير شبكه‌هاي اجتماعي در سراسر ايران گسترش يافت. «فقط به يك ديوار و رنگ و چند چوب‌لباسي نياز نداري» تا ديوار مهرباني را بنا كني؟»
لاستمپا ميافزايد: در پي دستيابي به توافق تاريخي هسته‌اي، روحاني رئيس جمهوري در تلاش است تا ايران را از انزواي بين‌المللي خارج كند. اما اين كشور كماكان با ركود اقتصادي و پيامدهاي تحريم و بيكاري دست به گريبان است و به همين دليل مردم ايران وارد صحنه شدهاند تا آنچه را كه در توان دارند، انجام دهند.
** حركتي ساده، اما پرمعنا
سرهنگ مجيد غفاري ـ مسئول مركز اطلاع‌رساني نيروي انتظامي درباره ديوار مهرباني به گزارشگر روزنامه اطلاعات مي‌گويد:«نياز نداري بگذار و اگر نياز داري بردار»، جمله ساده‌اي و در عين حال بسيار پر معنا و نويد‌بخش است. يعني هنوز هم مردم نور ايماني در دل‌هايشان روشن كه براي همنوعان خود دلسوزي كنند. اين حركت به‌دور از هر تبليغ و رياكاري، بسيار سنجيده و كارآمد بوده است.
اين كارشناس پليس ميافزايد: طرح «ديوار مهرباني» به معناي برآورده كردن يك سري نيازهاي قابل دسترس است. خيلي از ما برخي مواقع لباس و يا وسايل خانه‌هاي‌مان را كه هنوز قابليت استفاده بالايي دارند، در انبارها مي‌گذاريم تا فرسوده شوند. اما ايده ديوار مهرباني سبب شده است كه بسياري از اين لباسها و ديگر وسايل را در اختيار افرادي كه بضاعت مالي كمتري دارند، قرار دهيم. مثلاً فردي كه 2 سال قبل كاپشني را خريده بوده و حالا كمي برايش تنگ شده است، او با خريد پالتويي نو، مي‌خواهد كاپشن‌اش را به كسي بدهد كه بتواند از آن استفاده كند.
غفاري تاكيد ميكند: ديوار مهرباني اين قابليت را هم دارد كه آبروداري كند. يعني كساني كه با وجود وضع نامناسب اقتصادي و حقوق‌هاي كم، توانايي تامين هزينه‌هاي زندگي‌شان را ندارند حداقل با حفظ آبرو مي‌توانند برخي البسه و ديگر وسايل مورد نياز خود و خانوادهايشان را از قلاب‌هاي اين ديوارها بردارند.
مسئول اطلاع‌رساني ناجا، ميافزايد: علاوه بر لباس، برخي وسايل مثل يخچال، تلويزيون‌هاي قديمي، پنكه و حتي مواد خوراكي نيز مي‌توانند در كنار ديوارهاي مهرباني گذاشته شوند تا افرادي كه نياز دارند، آنها را به خانه‌هايشان ببرند.
غفاري به اشاره به اينكه در فرهنگ ديني ما به كمك‌ها بدون منت و رياكاري توصيه شده است، اضافه ميكند: گذاشتن پوشاك و وسايل زندگي در كنار ديوارهاي مهرباني نبايد جنبه رياكاري داشته باشد. مي‌دانيم كه ائمه اطهار(ع) و افراد خير هميشه كمك‌هاي خود را به صورت پنهاني و ناشناس ارائه مي‌كردند. حالا كه بر اساس فرهنگ اسلامي و ايراني ما ديواري براي مهرباني و كمك‌هاي مردمي به نيازمندان آماده شده است، بايد توجه داشته باشيم كه نه از روي ريا و نشان دادن خود، بلكه از روي خيرخواهي و بدون منت كمك‌هايمان را ارائه دهيم.
اين كارشناس اجتماعي پليس با تاكيد بر اينكه متوليان اين حركت در هر استان و شهر بايد نظارتي هم بر اجراي آن داشته باشند، مي‌گويد: در بعضي از انسان دوستي‌هايي از اين نوع، متاسفانه گاهي مي‌توان شاهد سوءاستفادههايي هم بود. بايد متوليان در اين زمينه با جلب اعتماد عمومي به فرهنگ‌سازي نيز بپردازند و اينكه مهرباني فقط در قلب و زبان، كه در روي يك ديوار رنگ شده هم مي‌تواند موج بزند.
غفاري درباره اينكه آيا پليس در اين حركت‌هاي مردمي ورود ميكند و يا بر اجراي آن نظارتي دارد، اظهار مي‌دارد: پليس از هر حركت انسان دوستانه حمايت و پشتيباني ميكند و اگر متوليان ديوارهاي مهرباني كه از مردم عادي هستند، اگر نياز به همكاري‌هاي پليس داشته باشند، مي‌توانند از مسئولان پليس محلي تقاضاي كمك كنند.
مسئول اطلاع‌رساني ناجا تاكيد ميكند: در كنار ديوارهاي مهرباني نبايد نماي شهري آسيب ببيند، راهبندان به وجود آيد و يا احياناً هنجارشكني‌هايي صورت گيرد. بايد كاركرد اين ديوارها طوري باشد كه افراد با ميل و رغبت به طرف آن كشيده شوند تا نيازهايي را برآورده كنند و يا نيازهايشان برآورده شود.
*منبع: روزنامه اطلاعات
**گروه اطلاع رساني**9117**9131
تهران- ايرنا- روزنامه اطلاعات در گزارشي به موضوع «ديواري به بلنداي مهرباني، شعار روز هموطنان نيكوكار» پرداخت.
