از تجربیات دوران تحریم برای رشد علمی كشور در پسابرجام استفاده شود

دكتر شاهین آخوندزاده روز سه شنبه در گفت و گو با خبرنگار علمی ایرنا اظهار كرد: گرچه جایگاه علمی خوبی در دنیا و به ویژه در منطقه داریم، اما به طور كلی در 10 سال گذشته تحریم های بین المللی شتاب رشد علمی ایران را به شدت كاهش داد به گونه ای كه اگر این تحریم ها نبود، اكنون در جایگاه بهتری قرار داشتیم.
وی ایجاد محدودیت در انتشار مقالات محققان ایرانی در نشریات بین المللی، ایجاد محدودیت برای حضور محققان ایرانی در كنگره ها و مجامع بین المللی و جلوگیری از فروش تجهیزات لازم تحقیقاتی را از جمله موانعی دانست كه در دوران تحریم سبب كاهش شتاب رشد علمی شده بود.

** محدودیت در انتشار مقالات در نشریات بین المللی
آخوندزاده در مورد این محدودیت ها توضیح داد: حدود سه سال پیش خزانه داری آمریكا، به ناشران مهم بین المللی تاكید كرد مقالات ایرانی ها را با نام و آدرس ایرانی نباید چاپ كنند و در حالی كه محققان ما زیر بار تحریم و با محدودیت های بسیار زیاد تحقیقات خود را انجام داده و مقاله خود را ارسال می كردند، این نشریات آنها را چاپ نمی كردند. بنابراین محققان ما نمی توانستند حضور بین المللی داشته باشند و همین مساله و نبود تبادل علمی سبب كند شدن شتاب رشد علمی كشور شده بود.
وی خاطرنشان كرد: گرچه از 100 نشریه بین المللی، حدود 15 نشریه این دستور را اجرا می كردند اما با این حال همین تعداد نیز برای ما محدودیت به شمار می آمد.

** محدودیت برای حضور محققان در مجامع علمی
قائم مقام معاون تحقیقات و فناوری وزارت بهداشت گفت: در شرایط تحریم، بسیاری از كشورها به عمد از حضور محققان ایرانی در مجامع بین المللی جلوگیری كردند و با ایجاد مشكلاتی در زمینه روادید (ویزا) مانع از حضور محققان ایرانی در كنگره های بین المللی شدند.
آخوندزاده افزود: همچنین یكی دیگر از موانع به این صورت بود كه محقق برای شركت در كنگره و ارایه مقاله خود، باید در سایت كنگره ثبت نام و حق ثبت نام را به صورت آنلاین پرداخت می كرد و برای این منظور به كارت اعتباری نیاز است، اما چون كردیت كارت محققان ما طی چهار سال گذشته در دنیا مسدود شده بود، آنها نمی توانستند حق ثبت نام خود را برای حضور در این كنگره ها پرداخت كنند.
وی ادامه داد: بنابراین نتیجه این شد كه حضور محققان ما در كنگره های بین المللی دنیا طی سه تا چهار سال اخیر 350 درصد كاهش پیدا كرد كه بخشی از آن به ویزا و بخشی دیگر به ناممكن بودن انجام تراكنش های مالی بین المللی مربوط می شد.
آخوندزاده تصریح كرد: در دنیا تا محققان دیده نشوند، باور نمی شوند بنابراین ما باید دانشمندان خود را به خارج از كشور بفرستیم تا توانایی علمی ما را ببینند و به ویژه باید دانشمندان زن ایرانی را به خارج از كشور بفرستیم زیرا اینها جزئی از دستاوردهای انقلاب اسلامی هستند.

** جلوگیری از فروش تجهیزات تحقیقاتی
قائم مقام معاون تحقیقات و فناوری وزارت بهداشت از عدم فروش تجهیزات تحقیقاتی به ایران به عنوان یكی از دیگر عوامل كند شدن شتاب رشد علمی در ایران نام برد و گفت: معمولا طول عمر و تاریخ مصرف تجهیزات آزمایشگاهی پنج سال است یعنی بعد از پنج سال دستگاه ها یا مستهلك می شوند یا دستگاهی جدیدتر می آید كه از نظر امكانات نسبت به دستگاه های قدیمی بسیار پیشرفته تر است و دقت بالاتری دارد و برای اینكه بتوانیم با دنیا همراه باشیم باید امكان دسترسی محققان به این گونه تجهیزات فراهم شود.
آخوندزاده افزود: اما طی هشت سال گذشته به دلیل تحریم ها بسیاری از این وسایل به ویژه وسایلی كه كاربرد دوگانه داشت و علاوه بر تحقیقات علمی می توانست در سیستم هسته ای نیز مورد استفاده قرار گیرد، حتی اگر این استفاده در حد دو درصد بود، به ما فروخته نمی شد.
وی گفت: برای مثال دستگاه طب اسكن برای ورود به ایران محدودیت داشت بنابراین بسیاری از آزمایشگاه ها كه محققان ما در آنها كار می كردند، به دلیل این تحریم ها نتوانسته بودند این تجهیزات روز دنیا را داشته باشند.
قائم مقام معاون تحقیقات و فناوری وزارت بهداشت اظهار كرد: به دلیل فشارهای اقتصادی و بلوكه شدن دارایی ها و در نتیجه عدم توانایی در خرید تجهیزات و همچنین به دلیل ممانعت از فروش مستقیم تجهیزات كه در بسیاری موارد مجبور بودیم از واسطه خرید كنیم كه گاهی برخی تجهیزات با ارز 100 هزار ریالی خریداری می شد، به شدت در این زمینه عقب افتادیم.

** كسب رتبه اول علمی منطقه به رغم وجود تحریم ها
آخوندزاده گفت: اینها محدودیت هایی بود كه طی هشت سال گذشته بر بدنه كشور وارد شد اما به آن معنی نبود كه محققان ما دست روی دست بگذارند بلكه آنها به تحقیقات خود ادامه دادند به طوری كه درحال حاضر كشور اول منطقه از نظر رشد علمی هستیم و این پیشرفت ها زیر سایه همین تحریم ها به دست آمد.
وی تصریح كرد: این مساله نشان می دهد كه اگر این تحریم ها برداشته شود، با ظرفیت هایی كه در حوزه نیروی انسانی نخبه و دانشمند داریم، می توانیم بیشتر از این در دنیا بدرخشیم زیرا ما ایرانی ها یاد گرفته ایم كه چطور در روزهای سخت كار كنیم؛ بنابراین امیدوارم از تجربیاتی كه در روزهای تلخ تحریم ها داشته ایم به خوبی استفاده كنیم و بتوانیم در آینده جزو 10 كشور اول توسعه یافته دنیا باشیم.

** توسعه روابط علمی بین المللی در دوران پسابرجام
قائم مقام معاون تحقیقات و فناوری وزارت بهداشت، با یاداوری این كه همكاری های بین المللی در دوران تحریم ها به شدت كاهش یافت، گفت: بخشی از حمایت های مالی در دنیا از طریق همین روابط به دست می آید یعنی اعتبارات پژوهشی (گرنت) قابل توجهی در دنیا وجود دارد كه با ایجاد ارتباطات علمی و عقد تفاهمنامه هایی بین دو كشور یا دو دانشگاه می توان از آنها استفاده كرد اما در دوران تحریم به دلیل نبود روابط علمی، امكان استفاده از این اعتبارات نیز برای محققان ما فراهم نبود.
وی به اهمیت نیروی انسانی نخبه و تحصیلكرده ایرانی به عنوان یكی از پایه های اقتدار كشور اشاره كرد و افزود: مساله ای كه ما را از برخی كشورهای دیگر متفاوت می كند، نیروی انسانی نخبه و تحصیلكرده ما است؛ وجود پنج میلیون دانشجو و تعداد زیادی افراد تحصیلكرده در ایران و دنیا در حقیقت كشور را از هر نظر حفاظت می كند زیرا در زمان حاضر، دیگر نیروی نظامی نشان از قدرت و توانمندی یك كشور نیست بلكه نیروی انسانی علمی قدرت هر كشور محسوب می شود.
آخوندزاده با یادآوری رشد قابل ملاحظه توان علمی و دفاعی ایران زیر سایه تحریم ها، ابراز امیدواری كرد كه با رفع تحریم ها و گسترش ارتباطات بین المللی، بنیه و رشد علمی ایران بیش از پیش توسعه یابد.
علمی**1834**2017