فناوری فضایی؛ فراتر از غرور ملی

چهاردهم بهمن ماه در تقویم رسمی كشور روز فناوری فضایی نام دارد، روزی كه در آن كشورمان با پرتاب موفقیت آمیز ماهواره امید در ۱۴ بهمن ۱۳۸۷ به كشورهای دارای توانایی پرتاب ماهواره پیوست.
ماهواره‌ها كه به گفته كارشناسان، چشم سوم بشر در فضا هستند، امكانات گسترده و تاثیرگذاری را ارائه می كنند، به طوری كه تصاویر و داده های ارسالی آنها كاربست های متفاوتی از مصارف مخابراتی و ناوبری گرفته تا پیش‌بینی بلایای طبیعی و مدیریت پیامدهای آن به منظور كاهش خسارات، اكتشافات معدنی، بررسی تغییرات آب و هوایی، پایش جنگل ها، مراتع و اقیانوس ها دارند.
به واقع، در حالی كه مقوله ماموریت های فضایی در ابتدا بیشتر جنبه امنیتی یا رقابتی داشت، اما امروزه ابعاد اقتصادی و كاربردهای توسعه ای این فناوری بر رویكرد فضایی كشورهای جویای آن كه شمارشان رو به افزایش است، غالب شده است.
در این میان، تلاش های غیورانه محققان كشورمان در حوزه فضایی در طول سال های قبل برغم مشكلات و تحریم های تحمیلی غرب، دستاوردهای فناورانه قابل ملاحظه ای را در زمینه ساخت و پرتاب ماهواره به ارمغان آورده است.
خبرگزاری جمهوری اسلامی به مناسبت روز ملی فناوری فضایی میزگردی را در زمینه تلاش ها، دستاوردها و برنامه های فضایی كشور با حضور دكتر 'منوچهر منطقی' رئیس مركز ملی فضایی، دكتر 'فتح الله امی' رئیس پژوهشگاه هوافضا وابسته به وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و دكتر 'صادق تابع جماعت' رئیس دانشكده مهندسی هوافضای دانشگاه صنعتی امیركبیر برگزار كرد.

**فناوری فضایی، دستاورد ارزشمند انقلاب اسلامی
رئیس پژوهشگاه هوافضا گفت: تا قبل از پیروزی انقلاب اسلامی در 22 بهمن ماه 1357، فناوری فضایی در انحصار چند كشور توسعه یافته بود و ایران هیچ بهره ای از آن نداشت. به واقع، آغاز فعالیت های فضایی ایران به پس از موشك باران شهرهای كشور در دوران جنگ تحمیلی برمی گردد.
'فتح الله امی' با ذكر خاطره ای از یكی از همافرهای ایرانی در دوره پهلوی توضیح داد: این همافر كه برای گذراندن دوره آموزشی به آمریكا اعزام شده بود، می گفت كه در كلاس های آموزشی هنگامی كه نوبت به ارائه مطالب فضایی می رسید، ما را از كلاس بیرون می فرستادند و حاضر نبودند مطالب این حوزه دراختیار ما قرار گیرد.
استاد دانشگاه تربیت مدرس ادامه داد: شروع جنگ تحمیلی و موشك باران شهرها، ایران را بر آن داشت كه به منظور دفاع از خود به سمت فناوری فضایی برود و فعالیت كشور ما در این حوزه از سال 1365 به صورت رسمی آغاز شد و با استفاده از مهندسی معكوس، انتقال تكنولوژی از كشورهای دوست و تلاش شبانه روزی محققان كشور، در سال 1370 اولین موشك فضایی ایران با موفقیت به فضا پرتاب شد و این درحالی بود كه آلمان به عنوان اولین كشور صاحب فناوری فضایی، فعالیت خود در این حوزه را سال 1917 آغاز كرد و در سال 1945 به نتیجه رسید ولی ما این مسیر را در 5 سال طی كردیم.

**پیوند فناوری فضایی و دانشگاه
وی بیان داشت: هم اكنون به مرحله ای رسیده ایم كه رشته هوافضا در 19 دانشگاه كشور تدریس می شود و گروه آموزشی یا دانشكده تخصصی این حوزه در آنها وجود دارد كه 14 مركز آن به وزارت علوم وابسته هستند.
امی به وجود بیش از سه هزار دانشجو، 180 شركت دانش بنیان، 100 هزار شغل مستقیم و 400 هزار شغل غیر مستقیم در حوزه هوافضای كشور اشاره كرد و گفت: در نمایشگاه سال گذشته، بیش از دو هزار فناوری در رابطه با هوافضا عرضه شد.
رئیس پژوهشگاه هوافضا تصریح كرد كه گرچه مسیر دانش فضایی كشور به همت وزارت دفاع آغاز و هموار شد، اما دانشگاهیان نیز در اجرای این پروژه ها مشاركت فعالی داشته اند و چندین ماهواره در دانشگاه های كشور طراحی و ساخته شده و تاكنون 8 پرتاب در پژوهشگاه هوافضای وزارت علوم انجام شده است.
امی با یادآوری اینكه یك فضاپیما از چهار بخش 'موتور یا پیش رانش'، 'سیستم هدایت و كنترل'، 'كلاهك یا كپسول حامل موجود زنده' و 'سكوی پرتاب و تجهیزات پرتابگر' تشكیل شده است، گفت: خوشبختانه جمهوری اسلامی ایران امروز به مرحله ای رسیده كه قادر به طراحی و تولید هر چهار بخش فضاپیما با استفاده از دانش و فناوری داخلی است.
وی پرتاب انسان را به مدار لئو (LEO) كه حضیض آن در فاصله 250 كیلومتری و اوج آن در فاصله حدود 450 كیلومتری جو كره زمین است، یكی از اهداف تعیین شده در سند بالادستی هوافضای كشور عنوان كرد و گفت: هرچند ممكن است تا سال 1404 این هدف محقق نشود اما تجربه پرتاب موفقیت آمیز موجودات زنده از سلول گرفته تا میمون و بازگشت سالم آنها به كره زمین از سوی ایران، نویدبخش موفقیت های آتی در این زمینه است.
رئیس دانشكده مهندسی هوافضا دانشگاه صنعتی امیركبیر هم اظهار داشت: دانشگاه های صنعتی همچون امیركبیر به طور كلی در سه بخش تامین نیروی انسانی مورد نیاز كشور در حوزه های مختلف، انجام تحقیقات كاربردی همراه با رویكرد تبدیل دانش به ثروت و همكاری با بخش های تخصصی بیرون دانشگاه فعالیت می كنند كه در حوزه هوافضا اقدامات ارزنده ای از سوی این دانشگاه ها در هر سه بخش صورت گرفته است.
'صادق تابع جماعت' ایجاد گرایش های تخصصی فضایی در دوره های تحصیلات تكمیلی، ایجاد زیرساخت های فنی لازم همچون اتاق تمیز، طراحی و ساخت ماهواره 'آت ست' AUT SAT و تداوم همكاری با بخش های هوافضای كشور را از جمله اقدامات دانشگاه صنعتی امیركبیر در این راستا برشمرد.
وی در خصوص وضعیت ماهواره آت ست توضیح داد: 99 درصد از كار طراحی و ساخت آت ست با موفقیت در دانشگاه امیركبیر به اتمام رسیده است ولی ظاهرا با پرتابگرهای موجود در سازمان فضایی كشور، ماهواره ای با مشخصات و وزن آت ست، قابل پرتاب نیست.
رئیس مركز ملی فضایی هم با اشاره به پتانسیل فوق العاده دانشگاه ها ، تاكید كرد: از این پتانسیل ها می توانیم جهت رفع نیاز دستگاه های مختلف استفاده كنیم، با هماهنگی دانشگاه های فعال در این زمینه، یك سری مذاكرات برای طراحی پایه محصول و ماهواره ملی انجام شده است، اغلب كشورها یك ، دو و یا سه پایه ماهواره یا ماهواره ملی دارند كه براساس نیازهای مختلف، سیستم های مختلف روی ماهواره می گذارند، در نظر داریم ماهواره تا 100 كیلوگرم در دانشگاه ها طراحی و تولید شود.
'منوچهر منطقی' اظهار داشت: ماهواره از یك تا 20 كیلوگرم ، 60 تا 70 كیلوگرم و حدود 100 تا 130 كیلوگرم، سه پایه محصول در نظرگرفته شده است كه در حال استاندارد كردن آنها هستیم و برای هفت نیاز دیگر از آنها استفاده می شود.
منطقی ادامه داد: یك سیاستگذاری در این زمینه این است كه جمهوری اسلامی در نهایت یك سری محصولات استاندارد داشته باشد كه برای رفع نیازهای كشور و نیز سایر كشورها معرفی كند.
وی همچنین یادآورشد: ماهواره دارای سه بخش است، یك بخش پایه محصول است كه در واقع تمامی ماموریت های ماهواره را این بخش انجام می دهد، بخش دوم برای كاربری خاص كه یك محموله است و بخش سوم كه هر ماهواره برای پرتاب باید داشته باشد، یك اینترفیس است تا یكپارچه سازی انجام شود، در حال حاضر برای قسمت اصلی كه 70 درصد پایه محصول است، با كمك دانشگاه در حال انجام یك پایه محصول استاندارد هستیم.

**وضعیت تولید مقالات مرتبط فضایی در كشور
تابع جماعت درباره آمار تولید مقالات هوافضا در ایران و جایگاه بین المللی آن در محافل علمی دنیا گفت: پتانسیل زیادی در حوزه فضایی كشور وجود دارد و پژوهش های متعددی در این عرصه صورت می گیرد اما برخی از آنها به دلیل ماهیت این نوع فعالیت ها، منجر به تولید مقاله نمی شود و برخی با توجه به محدودیت های ذاتی، قابل چاپ و ارائه نیستند بنابراین نمی توان آمار دقیقی از فعالیت های تحقیقاتی این حوزه ارائه كرد.

**ضرورت استفاده از ظرفیت دانشگاهیان برای سیاستگذاری در حوزه فضا
رئیس دانشكده مهندسی هوافضا دانشگاه صنعتی امیركبیر در بخش دیگری از سخنان خود، برخی اقدامات صورت گرفته در حوزه هوافضا در دولت دهم را شتابزده و غیركارشناسی توصیف كرد و گفت: در آن دوره ساختار سازمان فضایی به هم ریخته شد و چند موسسه و تشكیلات جداگانه ایجاد شد كه برخی از آنها موازی كاری و آشفتگی اقدامات و برنامه ها را به دنبال داشتند.
وی با گلایه از این كه دانشگاه ها و مراكز پژوهشی در راهبرد و سیاست های حوزه فضایی كشور در دولت گذشته نقشی نداشتند، تصریح كرد: به نظر می رسد در آن زمان، تغییرات حوزه هوافضا بیشتر برمبنای لابی گری و فشار برخی مسئولان برای آوردن این حوزه در زیرمجموعه مدیریتی خود صورت گرفت و منطق مشخصی پشت آن وجود نداشت.
تابع جماعت با اشاره به هزینه های سنگین فعالیت ها در عرصه هوافضا گفت: در حوزه ای كه میلیاردها تومان هزینه می شود، اقدامات باید از منطق علمی و اقتصادی برخوردار باشند و متاسفانه به دلیل اقدامات سال های گذشته، ما هنوز در این حوزه احساس سردرگمی می كنیم.
وی خواستار حداكثر استفاده از توان صدها استاد دانشگاه و چندین هزار دانشجوی هوافضا در این حوزه شد و گفت: متاسفانه ارتباط سیستماتیكی میان دانشگاه ها و مجموعه های سیاستگذار و تصمیم گیرنده كه مسئولیت طراحی ساختارها را عهده دار هستند، وجود ندارد.
استاد دانشگاه صنعتی امیركبیر تاكید كرد: تخصص برخی استادان فعال در حوزه هوافضا واقعا منحصر به فرد است و تا زمانی كه دانشگاه ها و نخبگان كشور در سیاستگذاری های این حوزه درگیر نشوند و مستقیما در بحث ها مشاركت داده نشوند نباید انتظار استراتژی و برنامه های قوی داشت.
وی ادامه داد: با توجه به تجربیات ارزشمند و دانش بالایی كه كشورمان در عرصه هوافضا دارد، در صورت برنامه ریزی و استراتژی صحیح، ایران می تواند به هاب و مركزیت فعالیت های فضایی منطقه تبدیل شود و خدمات ماهواره ای و فضایی به كشورهای منطقه، آسیایی و آفریقایی ارائه دهد.
امی نیز در این بخش از گفت و گو اظهار داشت: همه كشورهای صاحب فناوری فضایی، یك آژانس فضایی دارند كه عهده دار سیاستگذاری های كلان آن كشور در حوزه فضایی است و كشور ما فاقد چنین مركزی بود كه خوشبختانه از اسفندماه 93، مركز ملی فضایی كه همان نقش آژانس را ایفا می كند، در كشور راه اندازی شد.
وی خاطرنشان كرد: مركز ملی فضایی، به موقع تشكیل شد تا ساختار به هم ریخته این حوزه را ساماندهی كند و تشكیلات آن نیز با هم اندیشی، حساسیت و دقت نخبگان عرصه فضایی ایجاد شد زیرا پروژه های فضایی علاوه بر هزینه های بسیار سنگین از حساسیت استراتژیك بالایی برخوردارند.
منطقی درباره وضعیت تولیدات علمی ایران در حوزه فضایی گفت: ایران در سال 2014 در حوزه فناوری فضایی به لحاظ تعداد مقالات رتبه دوازدهم در جهان و در منطقه با 356 مقاله علمی، رتبه اول حوزه فضایی را كسب كرد و رتبه دوم منطقه با 50 درصد فاصله مقالات كه حدود 250 مقاله بود، بعد از ایران قرار داشت.
وی با بیان این كه وضع علمی ایران در زمینه فضایی خوب است، تصریح كرد: تا تحقق چشم انداز در نظر گرفته شده برای این حوزه كه دستیابی به رتبه دهم دنیا است، فاصله ای نمانده است.
وی در پاسخ به گلایه دانشگاهیان در خصوص عدم نظرخواهی از دانشگاهیان در سیاستگذاری های این حوزه و تشكیل مركز ملی فضایی گفت: متاسفانه در بحث های سیاستگذاری در كشور از تمام جوانب و نیروهای كشور استفاده نمی كنیم.

** نیاز ماهواره های دانشگاهی به پرتابگر مناسب
منطقی در خصوص ماهواره های دانشگاهی و سیاستگذاری های مركز ملی فضایی در استفاده از این ماهواره ها گفت: در این زمینه دو بحث مطرح است كه با تفكیك آنها به جواب بهتری می رسیم، یكی این كه سازمان فضایی یك سری قراردادها در خصوص ماهواره منعقد كرده است كه به فناوری ماهواره برسد و حال این كه این ماهواره باید با چه ماهواره بری پرتاب شوند، چندان لحاظ نشده، چون بیشتر دستیابی به فناوری مد نظر بوده است .
وی بیان كرد: دانشگاه های كشور در این جهت نسبت به ظرفیت علمی كه داشته اند، بسیار خوب گام برداشته و از ظرفیت علمی خود استفاده كرده اند، زیرا ماهواره فناوری های متعددی دارد و یكپارچه سازی آن خیلی مهم است.
وی گفت: ماهواره های مختلفی با وزن های مختلف توسط دانشگاه ها طراحی شده است و هیچ یك از این ماهواره ها با ماهواره برهای موجود همخوانی ندارد، اما تنها دو ماهواره بر (پرتابگر) سفیر و سیمرغ داریم.

**پرتاب ماهواره آت ست در انتظار تكمیل ماهواره بر سیمرغ
وی ادامه داد: ماهواره بر سفیر كه ماهواره های تا 50 كیلوگرم را حمایت می كند و نیز ماهواره بر سیمرغ كه تست های آزمایشی آن اواخر امسال و سال آینده انجام می شود، وجود دارند، بنابراین برای پرتاب ماهواره آت ست كه یك ماهواره دانشگاهی است، باید منتظر عملیاتی شدن ماهواره بر سیمرغ باشیم چرا كه قابلیت پرتاب آت ست را این ماهواره بر دارد.
منطقی گفت: موضوع دیگری كه پیگیری می كنیم، این است كه علاوه بر پرتابگرهای بومی از پرتابگرهای دیگر نیز استفاده كنیم، زیرا ما نمی توانیم تحقیقات ماهواره را با تحقیقات پرتابگر ماهواره گره بزنیم، زیرا تحقیقات ماهواره خیلی جلوتر از تحقیقات پرتابگر كه فناوری پیچیده ای دارد، حركت می كند.
وی ادامه داد: بنابراین با چند جا مذاكراتی را شروع كرده ایم كه با توجه به ماهواره هایی كه در برنامه داریم، از ظرفیت پرتابگرهای آنها استفاده كنیم.

**نظام مندی پرتاب ماهواره ها از سال 95
وی گفت: در سال 95 سعی داریم با توجه به طراحی و ساخت ماهواره در كشور، و نظر به امكانات داخلی وخارجی، پرتاب ماهواره ها را به نظم دربیاوریم و همه در یك چارچوب برنامه ریزی شده، مدیریت شوند.
رئیس مركز ملی فضایی افزود: در دنیا مرسوم است كه یك سری ماهواره توسط كشورها ساخته می شود اما تعداد پرتاب كننده ها محدود هستند، و با مذاكراتی كه در خصوص این دو انجام می شود، ماهواره ها پرتاب و در مدار زمین قرار می گیرند، استفاده از ظرفیت های خارجی نیز در چارچوب برنامه ریزی های انجام شده، از برنامه های مركز ملی فضایی برای توسعه این فناوری در كشور است.

*** انجام مذاكره برای داشتن ماهواره های تخصصی
منطقی ادامه داد: در تقسیم بندی ماهواره ها، یك سری ماهواره های تخصصی بالای 200 كیلوگرم و برای مدار ثابت است كه برای جمع آوری اطلاعات در حجم وسیع استفاده می شود، كه باید توسط سازمان فضایی ایران و پژوهشگاه فضایی و نیز با همكاری بین المللی انجام شود.
وی گفت: در خصوص ماهواره های تخصصی می توانیم از همكاری دانشگاه ها كه می توانند در این مسیر حركت كنند، استفاده كنیم و همچنین به لحاظ بحث های تخصصی و مطرح پرتاب كه ما نداشته ایم، باید از همكاری خارجی استفاده كرد. در این خصوص، مذاكراتی انجام شده است كه در چند روز آینده اعلام خواهد شد.
منطقی اظهاركرد: مذاكرات مربوط به همكاری بین المللی در طراحی و قرار دادن ماهواره در مدار زمین و نیز استفاده از پرتابگرهای با حجم بالا انجام شده است، البته در افق بلندمدت 1404 ، پرتاب كننده هایی با قابلیت پرتاب ماهواره های تخصصی از برنامه های كاری مركز ملی فضایی است.

**كاربردی بودن؛ مهم ترین اصل در طراحی و ساخت ماهواره های آینده
وی بیان كرد: كاربری از دیگر مباحث مهم در طراحی و ساخت ماهواره است كه باید مورد توجه قرار گیرد، وقتی به فناوری فضایی دست پیدا می كنیم، علاوه بر این كه یك افتخار ملی است، باید با استفاده از امكانات موجود در كشور و با توجه به كاربری های مختلف از آن بهره برداری كنیم، زیرا فناوری فضایی می تواند نقش كلیدی در بسیاری از بخش های كشور از جمله در رشد اقتصادی، توسعه امنیتی و اجتماعی داشته باشد.
وی گفت: ما به دنبال این هستیم كه یك پایه محصول داشته باشیم و برمبنای كاربری های مختلف آن را تنظیم كنیم، ما به سمتی می رویم كه بتوانیم خودمان و یا با مشاركت یك همكار بین المللی پاسخگوی هر نوع كاربری مورد درخواست دستگاه ها باشیم.
منطقی با اشاره به سه كاربری وسیع ماهواره ها، از جمله مخابراتی، افزود: رادیو و تلویزیون و سیستم های بانكی از ماهواره های مخابراتی استفاده می كنند كه معمولا این محصول در مدار ثابت 66 است و ما نیز از طریق كانال های استیجاری سایر كشورها از آنها استفاده می كنیم، یكی از اولویت هایی كه در قانون پنجم توسعه دیده شد، این است كه ما نقاطی را كه در مدار زمین داریم، نه تنها باید حفظ كنیم بلكه باید به كار بگیریم و اگر این اتفاق نیفتد و در مسیر استفاده قرار نگیرد، چندان منتفع نشده ایم، بنابراین اولویت نخست این است كه این بخش را داشته باشیم.
وی گفت: اولویت دوم كه اهمیت آن به اندازه اولویت اول است، این است كه از تصاویر ماهواره ای در بخش های مختلف مانند ستاد بحران، برای شناسایی و برآورد منابع آب با توجه به خشكسالی استفاده كرد.
وی با اشاره به گستردگی موارد استفاده و كاربری ماهواره ها، افزود: شناسایی و بهره برداری از معادن فوق العاده ای كه در كشور داریم، با استفاده از ماهواره ها امكان پذیر است، اكنون تصویربرداری و استخراج اطلاعات معدن های كشور به كمك بالگردها و پهپادها انجام می شود كه می توانیم با استفاده از ماهواره ها ارزیابی دقیق تری نسبت به عمق و میزان ذخیره آنها داشته باشیم.
رئیس مركز ملی فضایی افزود: استفاده از ماهواره های سنجشی در بخش كشاورزی نیز برای برنامه ریزی در زمینه برآورد سطح زیر كشت و نوع كشت درهر سال از دیگر كاربردهای ماهواره ها است، همچنین با توجه به وسعت تاسیسات نفتی می توان از ماهواره ها برای جمع آوری اطلاعات در این بخش استفاده كرد.
وی با بیان این كه در بخش كشاورزی، نفت و محیط زیست باید از ماهواره های سنجشی استفاده كرد گفت: تا زمان طراحی و ساخت ماهواره سنجشی در كشور و داشتن این ماهواره، می توانیم اطلاعات مورد نظر دستگاه های مختلف را با استفاده از منابع و موسسات مختلف دنیا كه براساس نیاز كاربر انجام و تفسیر می كنند، جمع آوری كنیم.
وی گفت: به دنبال این هستیم كه در سال 95 با شركت های دانش بنیانی كه ظرفیت و توان فعالیت در حوزه های فضایی دارند، بر مبنای یك سری اطلاعات ورودی كار كنیم و در سال آینده تعدادی شركت در مجموعه داشته باشیم كه در زمینه رفع نیازها به دستگاه های مختلف كمك كنند.
منطقی موقعیت یابی را از دیگر كاربری های ماهواره ها ذكر كرد و افزود: دنیا روی این مسئله كار می كند، الان از جی پی اس استفاده می كنیم ولی این سیستم از دقت لازم برخوردار نیست بنابراین اطلاعات ما در كشور در خصوص مكان ها محدود و پایین است.
به گفته وی، برای رفع این نقیصه باید یك سری سیستم زمینی موقعیت یاب، زمین پایه داشته باشیم و از هوا پایه ی موقعیت یاب ها و یا سیستم های بین المللی و یا درقالب یك سیستم مشترك استفاده كنیم كه این موارد در برنامه 10 ساله دوم حوزه فضایی پیش بینی شده است و باید تا 1404 به آن برسیم.
وی گفت: زیست فناوری نیز یكی دیگر از مباحث در حوزه فضا است.

** تاثیر تحریم ها و پساتحریم در حوزه فناوری فضایی/تفاهم در زمینه استفاده از پرتابگرها در حوزه بین الملل
رئیس پژوهشگاه هوافضا نیز در بخش دیگری از این میزگرد با بیان اینكه ایران در زمینه های فضایی، پیشرفته ترین كشور اسلامی است، گفت: ما در دوران تحریم ها مشكل چندانی به لحاظ فعالیت های علمی هوافضا نداشتیم اما در بخش فناوری این حوزه با تنگناها و مشكلات زیادی رو به رو بودیم كه امیدواریم در شرایط پسا تحریم، افق های گسترده ای در كسب دانش فنی و فعالیت های فناورانه این حوزه برای ما باز شود.
منطقی تاثیر تحریم ها علیه ایران را متضاد دانست و گفت: تحریم ها روی فناوری فضایی كشور دو تاثیر متضاد داشته است. نخست این كه به خاطر محدودیت های اعمال شده علیه كشور، از توان داخلی استفاده كردیم و به این فناوری دست یافتیم، تاثیر دوم تحریم ها این است كه با توجه به بین المللی بودن دانش فضایی، از یك سری همكاری های بین المللی بی بهره ماندیم.
وی یادآور شد: در حال حاضر سیاستی كه در پیش گرفته ایم، این است كه دستاوردهای حاصل شده در این حوزه را با همكاری و مشاركت های بین المللی كاملتر كنیم و دیگر این كه ظرفیت های بین المللی را به كار گیریم، همچون پرتابگرهای مختلفی كه می توانیم ماهواره های خود را با آنها پرتاب كنیم و برای برنامه ریزی منظم توسعه ماهواره های خود به كار ببریم.
منطقی گفت: در دوران تحریم بسیاری از كشورها در این حوزه آماده همكاری با ایران نبودند، اما در پی برجام با دو كشور در این زمینه تفاهم صورت گرفته است.
منطقی ادامه داد: در دوران پساتحریم همكاری های آتی در حوزه فضایی در سه گروه كلی، همكاری مشترك در توسعه محصولات، استفاده از امكانات پرتابگر ها و زیرسیستم های كشورها، همكاری و فعالیت با مراكز بین المللی كه در جهت توسعه علوم فضایی فعال هستند، انجام می شود.
وی یادآورشد: همكاری بهتر با آپسكو (سازمان همكاری فضایی اقیانوسیه و آسیا)، تعامل با دانشگاه های بین المللی فعال در حوزه فضایی و همكاری با مركز ملی اروپا در آلمان، از جمله اقداماتی است كه یا قبلا شروع شده و یا بعضا با ورود هیات های مختلف از كشورهای صاحب فناوری در این حوزه انجام خواهد شد.
وی افزود: اكنون مذاكرات همكاری با دانشگاه فضایی روسیه و همكاری توسعه فناوری فضایی با این كشور انجام شده است.

** مركز ملی فضایی
منطقی با اشاره به تشكیل مركز ملی فضایی در اسفند ماه سال گذشته افزود: یك تشكیلات جدید از ابتدای فعالیت به حدود پنج تا شش ماه زمان نیاز دارد تا برنامه ها، اهداف و رویكرد خود را بشناسد و برنامه ریزی های لازم را انجام دهد.
وی گفت: برای حوزه فضایی در هر كشوری براساس مطالبات و متناسب با وضعیت آن كشور، تشكیلاتی شكل می گیرد، در كشور چین در ابتدا برای حوزه فضایی، یك وزارتخانه راه اندازی كردند كه به مرور به آژانس فضایی تغییر یافت و اكنون هماهنگی ها، سیاستگذاری ها، برنامه ریزی ها و روابط بین المللی درآن انجام می شود، در ایران نیز برای این كه به حوزه فضا توجه شود، نهادی زیر نظر رئیس جمهوری تشكیل شد و از آنجا كه حوزه فضایی یك مجموعه سنگین با هزینه فوق العاده بالا است ، بنابراین بودجه زیادی نیز در برنامه 10 ساله اول برای این حوزه دیده شده بود.
وی گفت: دولت یازدهم با توجه به این كه با محدودیت بودجه مواجه بود، نمی خواست كه این مجموعه زیر نظر ریاست جمهوری باشد، بنابراین با شش ماه مطالعه نهایتا به این نتیجه رسیدند كه مركز ملی فضایی تشكیل شود و مركز ملی فضایی موظف شد كار هماهنگی، سیاستگذاری، نظارت و برنامه ریزی در حوزه فضایی كشور را انجام دهد.
وی ادامه داد: برای استقلال عمل و رفع پاره ای اشكالات، شبكه های تخصصی دانشگاه ها در هشت كارگروه تشكیل شد و برای سیاستگذاری در حوزه فضایی با تشكیل كارگروه ها یك گام در جهت سیاستگذاری در این حوزه برداشته ایم .
منطقی با بیان اینكه سازمان فضایی نیز اكنون زیر نظر وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات فعالیت می كند، گفت: 50 تا 60 درصد اقتصاد ماهواره ای، در حوزه ارتباطات است بنابراین انتظار می رود سازمان فضایی ایران در حوزه ارتباطات فعالیت كند و به بخش های دیگر كه در راس آن ها دانشگاه ها هستند، ماموریت های مشخص داده شود.
علمی**9340**1055**2017